menu

Hier kun je zien welke berichten JJ_D als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.

Under Milk Wood - Dylan Thomas (1954)

Alternatieve titel: Onder het Melkwoud

2,5
Gelezen in en met zicht op Laugharne, het schrijversheiligdom van Dylan Thomas...met ergens aan de einder het deemsterende Milk Wood – kwestie van u deelgenoot te maken van de sfeer, de geladen spanning, het verwachtingsvol geritsel van omgeslagen bladzijden…

Was ‘Under Milk Wood’ in zijn tijd baanbrekend, gedurfd, gloednieuw? Jazeker! Vandaag blijft mijns inziens echter vooral het historisch experiment over, een zichzelf herhalende formule van barokke overdaad – toch in de naar verluidt zeer getrouwe vertaling van Hugo Claus. Grappig, psychologisch inzichtelijk, organisch geconstitueerd? Jazeker, soms althans! Maar tegelijk ook bij vlagen moeilijk verteerbaar en behoorlijk zelfingenomen met de er vingerdik opgelegde, tot poëzie verheven vulgariteit van de gewone man.

Dus, waardevol of niet? Zeer zeker, doch als artefact uit het verleden. Op scène anno 2010 (met Jan Decleir verdorie!) werkte dit hoorspel nochtans behoorlijk goed, al had ik toen al het gevoel dat de taal te volgestouwd is om goed, grondig, volkomen te kunnen savoureren… Enfin, misschien proberen we over een jaar of vijftien nog eens?

2,5*

Underground Railroad, The - Colson Whitehead (2016)

Alternatieve titel: De Ondergrondse Spoorweg

3,5
Deze kunnen we niet laten liggen, toch? Even binnenkoppen, wacht even, hier komt ‘ie: een boek dat leest als een trein, juist!

Whitehead springt behoorlijk zuinig om met personages, met de structuur van zijn compositie en met de onderliggende psychologie, waarmee ik bedoel: de lezer ziet het zich allemaal heel netjes ontvouwen, geen woord of uitweiding te veel, elk hoofdstukje schoon op z'n plaats. Is dat de literatuur zoals we haar willen – een strijkertje hier, een intermezzo ginder, een genadeloos crescendo aan het slot? Of voelt dat toch een beetje gefabriceerd aan, te veel kunst uit het laboratorium in plaats van uit het hart? Ik vraag, beweer niets!

Het karakter van een avonturenroman voor een breed (jong?) publiek, waarin bepaalde personages (Rigdeway) op het onwaarschijnlijke af keer op keer ten tonele verschijnen. De beknopte en soms wat houterig vertaalde stijl die erg filmisch aandoet, kortom waarin de handeling meer dan verinnerlijking centraal wordt gesteld. Het portret van een Amerika met een pikzwarte moraal, gekenschetst aan de hand van latent en minder latent racisme zoals het zich in verschillende staten uit. Met tussendoor enkele witte verstrooiingen, mogelijks om niet verweten te kunnen worden eenzijdig een zwart perspectief te hebben gekozen? Ben ik de enige die – ondanks het vakmanschap – de indruk heb dat Whitehead soms doorzichtig te werk gaat? Of is dit schandalig streng voor ocharme een lezer die nooit zelf de pen heeft gevoerd?

Netjes afgerond, vlot verteld, met meerdere emotionele mokerslagen aan het slot…wat is het probleem dan? Welnu, ‘De ondergrondse spoorweg’ lijkt haast een "te perfect” boek, dat hier en daar doet verlangen naar meer weerstand, meer psychologische complexiteit, meer ideeën, kortom meer literatuur en minder cinema, zoiets? Enfin, tegelijk is het een ontzettend belangrijk boek. Meer nog: het zou verplichte kost moeten zijn in vele delen van de wereld, niet in het minst daar waar racisme nog steeds open en bloot kan en mag bestaan – althans de moord op George Floyd doet zoiets vermoeden...

3,25*

Uno, Nessuno e Centomila - Luigi Pirandello (1926)

Alternatieve titel: Iemand, Niemand en Honderdduizend

3,5
De vele negatieve reacties verbazen we. Het vraagstuk waar Pirandello de lezer mee confronteert is inderdaad niet meer wereldschokkend anno 2010, maar de relevantie ervan blijft en de manier waarop de auteur de tragedie vorm geeft is bijzonder fris. Thematisch valt Pirandello inderdaad iets te vaak in herhaling, maar hij blijft zijn basisconcept gestaag uitbouwen en voegt telkens een dimensie toe aan de vervreemding van Moscarda. Samen met het personage raakt de lezer steeds meer verstrikt in de onafwendbaarheid van het filosofische probleem. Het gegeven is onwerkelijk, maar Pirandello haalt het theoretische naar een humaan niveau en maakt van 'Iemand, niemand en honderdduizend' zo een heel menselijk verhaal. De neergang van Moscarda en hoe die stilaan een vreemde wordt in zijn eigen wereld is verbazingwekkend, ontluisterend en hartverscheurend tegelijk.

De eerder frivole verteltrant van Pirandello vormt in prachtig contrast met de serieuze inhoud. De lezer wordt voortdurend aangesproken en uitgenodigd om mee te denken met het hoofdpersonage - wat is daar verkeerd mee? (Moet de lezer zich per definitie vereenzelvigen met diegene die Pirandello aanspreekt?) Bovendien legt hij interessante vragen in de mond van de lezer, wat deze "kunstgreep" (als daarvan al sprake is) hoe dan ook een meerwaarde geeft binnen de roman.
Niet alleen de intrinsieke dialoog is bijzonder grappig, ook doorheen de roman toont Pirandello zich een bijzonder bekwaam schertsend auteur. De psychologische observaties, de aanleiding tot de hele identiteitscrisis, de manier waarop Moscarda op den duur gaat denken...zelden zat ik zo te glunderen als bij het lezen van Pirandello's hilarische hersenspinsels.

Als filosofisch vraagstuk is 'Iemand, niemand en honderdduizend' bovendien uniek in zijn soort. Pirandello vindt het perfecte evenwicht tussen filosofische "theorie" en verhaal, daar waar vele auteurs voor en na hem faalden. Bovendien werkt de combinatie van humor en tragiek wonderwel.
Alleen valt Pirandello iets te vaak in herhaling en mist het einde (naar mijn gevoel) zijn uitwerking. Het slot is iets te weinig uitgewerkt en komt te onverwacht. Maar dat idee kan een tweede lezing misschien uit de weg ruimen...
3,75*