menu

Hier kun je zien welke berichten misterfool als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.

Odin den' Ivana Denisovitsja - Aleksander Solzjenitsyn (1962)

Alternatieve titel: Een Dag uit het Leven van Ivan Denisovitsj

4,5
Het debuut van Solzjenitsyn toont een auteur die de heftige gebeurtenissen in zijn leven verdiept met verbluffend psychologisch inzicht en droog doch beklijvend taalgebruik. Een mindere schrijver had dit onderwerp uitgemolken voor een gemakkelijke lach en een traan. Een strafkamp is immers een dankbaar onderwerp voor stereotiepe karakters die doelloos de ene na de andere gruwelijkheid ondergaan of plegen, wat het verhaal nep en sentimenteel had doen aanvoelen. Hoewel deze schrijver wel degelijk hint naar wreedheden- een karakter wordt tien dagen op water en brood gezet vanwege iets kleins - ligt de focus op het eenvoudige kameraadschap, de interne politiek van een Sovjet strafkamp en het indrukwekkende doorzettingsvermogen van de gevangenen.

De keuze om één goede dag in de gulag te beschrijven, geeft dit verhaal bovendien een wrange bijklank: als dit een goede dag is, hoe zwaar is het leven als het tegenzit? Op eenzelfde manier toont de welhaast krampachtige focus op de kleine gelukjes wat voor een overlevingstrijd deze gevangenen dagelijks moeten doorstaan. De prachtige eindzinnen van dit boek onderstrepen deze ironie: "From the first clang of the rail to the last clang of the rail. Three thousand six hundred and fifty-three days. The three extra days were for leap years." Deze zinnen tonen aan dat, ondanks het droge taalgebruik, Solzjenitsyn wel degelijk met prachtige zinnen op de proppen komt.

Vanwege de voornoemde redenen - de goede karakterisering, droge schrijfstijl en ironie- ben ik het dan ook niet eens met FlyingPenguin. Dit debuut vind ik namelijk wel degelijk erg literair. Het Kankerpaviljoen vind ik nog net een stukje sterker, maar ook dit boek steekt uiterst vernuftig in elkaar.

Old Man and the Sea, The - Ernest Hemingway (1952)

Alternatieve titel: De Oude Man en de Zee

5,0
Een prachtig verhaal over de strijd tussen een oude visser en een immense marlijn. De wijze waarop Hemmingway met weinig woorden een wervelende impressie geeft van een weerbastige oude knar is werkelijk indrukwekkend. Een literaire uitputtingsslag! Incidenteel met ietwat christelijke metaforen. Welhaast Tolstojaans in de impressie van de mens als waar- en deelnemer aan de natuur. Men kan dit daarnaast ook zien als een parabel over de moeite, de pijn en de teleurstelling die een schrijver ondervindt als een van zijn boeken wordt verscheurd door de pers. Ik snap dat ook wel. Criticasters zijn soms net haaien die men met geen harpoen van zich af kan slaan. Gelukkig wil ik dit werk niet bekritiseren. 5* en van die beoordeling neem ik geen enkele hap!

Oracle Night - Paul Auster (2003)

Alternatieve titel: Orakelnacht

4,5
Na het lezen van ‘The New York Trilogy’ wist ik niet zo goed wat ik met Paul Auster aan moest. De metalagen bevielen me, maar de narratief vond ik ietwat geforceerd. Enkel bij de ‘Gesloten Kamer’ vond ik de thematiek interessant. Niet de beste eerste indruk dus, waardoor ik twijfelde of ik deze schrijver een tweede kans moest geven. ‘Oracle Night’ was een toevallige vondst bij een kringloopwinkel en beviel mij gelukkig een stuk beter.

Dit verhaal gaat over schrijver Sidney Orr, die herstelt van een bijna fatale ziekte. Hij probeert samen met zijn vrouw Grace het leven weer op te bouwen. Een blauw schriftje blijkt vervolgens wonderen te doen voor zijn inspiratie. Zeker als Sidney terugdenkt aan een discussie met een bevriende schrijver- John Trause- over een parabel in ‘The Maltese Falcon’. In deze parabel verlaat een man plotsklaps zijn oude leven, verhuist naar een andere stad, om aldaar weer precies dezelfde keuzes te maken. Een interessant uitgangspunt! Thematisch weet Auster voorts interessante elementen aan te stippen: de eindjes aan elkaar moeten knopen als schrijver, de last van geheimen, twijfel over de goede natuur van de mens en cynisme over het niveau van de filmwereld. Het geeft het verhaal een fijne, ietwat dolende sfeer. Auster lijkt ook wat autobiografische elementen te hebben verweven in het verhaal. Voor wat betreft de relatie tussen John Trause en zijn zoon, hoefde Paul bijvoorbeeld niet ver te zoeken (1).

Structureel maakt het boek vervolgens slim gebruik van een drietal raamvertellingen. Na verloop van tijd merk je zelfs dat het gehele boek een verhaal binnen een verhaal is, aangezien de verteller pas twintig jaar later de verhandelingen beschrijft. Vanuit dat oogpunt heb ik ook niet zo veel moeite met de noten. Gedachten kennen immers evenzeer uitweidingen en terzijdes. Het welhaast supernatuurlijke element van dit boek kun je zo overigens ook prima verklaren. Is de droom van Grace bijvoorbeeld echt zo opmerkelijk, of is het een toevallige overeenkomst die wordt uitvergroot tot monsterlijke proporties? Zowel het verhaal van Bowen als de gebeurtenissen rond Chang lijken verder pogingen om maar weg te blijven van de conclusie. Uitweidingen en fantasieën die tot doel hebben om maar niet aan die monsterlijke tragedie te denken. Het mag gezegd worden die climax hakt er in.

Concluderend, ben ik blij dat ik Auster niet direct heb afgeschreven. Dit is een van die boeken die op een welhaast Mozartiaanse wijze perfect in elkaar steekt. Geen uitweiding voelt overbodig aan en het verhaal gaat dikwijls een interessante, onvoorspelbaar richting op. Een bijzonder fijne leeservaring!

Otoño del Patriarca, El - Gabriel García Márquez (1975)

Alternatieve titel: De Herfst van de Patriarch

3,5
Hannah Arendt concludeerde dat het totalitaire systeem opgebouwd is rond de wil van de 'grote leider'. Het systeem is hierdoor een ratjetoe aan losse, ineffectieve organisaties. Een (rigide) taakverdeling veronderstelt namelijk dat de leider zijn macht verdeelt. Daarom benadrukken totalitaire ideologiëen dat ze een beweging zijn. Een samenleving is echter te complex en te veelomvattend om te worden aangestuurd middels het oordeel van één persoon. In de praktijk gokt men dan maar wat het oordeel van de leider zal zijn. (1)

Gabriel García Márquez laat zien tot welke absurditeiten dit leidt en welk psychologisch effect dit heeft op de machthebber. Enerzijds wordt elk bevel opgevolgd. Zelfs gruwelijkheden, zoals het vierendelen van terroristen of het opdienen van het stoffelijk overschot van een generaal, worden volgzaam uitgevoerd. Anderzijds wordt de dictator geconfronteerd met handelingen die ongevraagd in zijn naam zijn uitgevoerd. Tevens wordt een behaaglijk rad voor zijn ogen gedraaid. Aardigheden worden geveinsd uit angst voor gruwelijkheden. Zelfs zijn grote liefde manipuleert hem om het katholieke belang te dienen. De dictator is als het ware de hoofrolspeler in een toneelstuk dat nooit eindigt ("Never a honest word, but that was when I ruled the world")(2) Dit voedt weer de paranoia van de patriarch; hetgeen weer leidt tot gruwelijkheden... en eenzaamheid; vooral heel veel eenzaamheid!

Het taaie, welhaast puntloze, taalgebruik zorgt vervolgens voor een bedrukkende sfeer. De lezer wordt evenzeer opgesloten in een geconstrueerde wereld, waarin veel gebeurd, maar waar alles stagneert. Je snakt naar verlossing: een adempauze! Hierdoor vond ik het boek ook ietwat frustrerend. Een coventionele opzet was plezieriger geweest; de thema's van het verhaal zijn zonder opsmuk namelijk evenzeer intrigerend! Niettemin is het tekenend voor het schrijverstalent van Gabriel García Márquez dat het plot nergens onbegrijpelijk wordt en dat ik het boek - ondanks de moeizame leeservaring- voldaan afsloot. Niet makkelijk, maar wel mooi, is dan ook mijn eindoordeel.