menu

Hier kun je zien welke berichten misterfool als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.

Extended Phenotype: The Gene as the Unit of Selection, The - Richard Dawkins (1982)

Alternatieve titel: The Extended Phenotype: The long Reach of the Gene

4,5
The Extended Phenotype is een verdediging, verduidelijking en aanvulling op The Selfish Gene. Na het verschijnen van dat boek probeerden biologen, die het belang van de groep als drijfveer voor evolutie zagen, gaten te slaan in de gengerichte evolutietheorie van Dawkins. Hij verdedigt in dit boek niettemin met verve dat toch echt het gen als de centrale eenheid van evolutie moet gelden. Dit is immers de kleinste eenheid wier ‘nageslacht’ verandert wegens wijzigende evolutionaire uitdagingen vanuit de omgeving.

Vervolgens beschrijft Dawkins de wapenstrijd tussen diersoorten die gebruik maken van manipulatie en diersoorten die zich hiertegen moeten wapenen. Hierbij kun je denken aan het broedparasitisme van een koekoek. Een koekkoek legt namelijk zijn ei in het nest van een andere vogelsoort. De andere vogel voedt vervolgens het koekkoek-kuiken (op), zelfs nadat het kuiken de andere eieren uit het nest heeft geduwd. Waarom wapenen vogels zich niet tegen een nep-ei van een koekoek? Omdat het vanuit de individuele vogel bezien onwaarschijnlijk is dat hij slachtoffer wordt van een koekoek. Bovendien is er, zelfs als het nageslacht wordt vernietigd door een koekoek, altijd nog een volgend broedseizoen. Daarenboven zijn er andere levensbedreigende uitdagingen die een grotere selectiedruk leggen op de genen van een vogel. Kortgezegd zullen vogels met genen die (coderen voor fenotypen die) nuttig zijn in de centrale overlevingsstrijd vaker overleven en zich voortplanten dan vogels met genen die koekkoek-eieren signaleren.

Vanuit de koekoek bekeken, gebeurt er verder ook iets interessants. Ze hebben klaarblijkelijk genen die ertoe leiden dat de koekkoek eieren legt in andermans nest. Zoals gezegd, wordt de andere vogelsoort gemanipuleerd om kuikens ten koste van het eigen nageslacht (op) te voeden. Maar dat is gek! Dan beïnvloedt een gen van de koekoek iets buiten het eigen organisme? Welnu dat is dus de observatie waarmee Dawkins zijn gengerichte evolutietheorie uitbreidt. Het gen heeft zo een verlengd fenotypisch effect op zijn omgeving. De verandering in de omgeving levert vervolgens weer andere evolutionaire uitdagingen op, waardoor het waarschijnlijker is dat bepaalde genen worden geselecteerd. Dit verklaart vervolgens weer waarom in bepaalde diersoorten parasitaal of symbiotisch gedrag ontstaat.

Hoewel ik het boek (als leek) hier en daar technisch vond, heb ik dit wetenschappelijke betoog met enthousiasme gelezen. Ik was al enigszins overtuigd door Dawkins' "The Selfish Gene" maar "The Extended Phenotype" geeft de gengerichte evolutietheorie zo waar nog meer slagkracht. Een boek dat zeker de moeite van het lezen waard is.