menu

Hier kun je zien welke berichten dutch2.0 als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.

Ganzes Leben, Ein - Robert Seethaler (2014)

Alternatieve titel: Een Heel Leven

4,0
Kwartaalboek lente 2018! Gekozen met 2 stemmen, en die 2 stemmers (waaronder ikzelf natuurlijk) hadden helemaal gelijk. 'Een heel leven' is een heerlijk boek, zonder al te grote emoties, zonder al te heftige gebeurtenissen (op 1 na) en zonder dat we nou echt een dikke band krijgen met hoofdpersoon Andreas Egger. Maar toch.

Eerst maar de inhoud: Een heel leven deed me sterk denken aan het eerste seizoen van de superieure Duitse tv-serie 'Heimat'. Die serie was een kroniek van de 20e eeuw, die we meemaakten door de ogen van de dorpse Maria Simon en haar familie. Dus de eerste auto van het dorp, de eerste radio, de opkomst van de Nazi's en de komst van het grote geld, wanneer de oorlog eenmaal is afgelopen.

Ook in 'Een heel leven' maken we dat alles min of meer mee, maar waar 'Heimat' zo majestueus is als een oceaan, is 'Een heel leven' meer een kabbelend bergbeekje. Slechts 156 pagina's trekt Seethaler uit voor zijn geschiedenis, waarbij hij uit de verschillende episodes (voor bergdorp en hoofdpersoon) steeds de essentie probeert te plukken. De essentie van rouw, van eenzaamheid, van acceptatie, van overlevingsdrang, en ga zo maar door. En dit alles heel overtuigend.

De taal van Seethaler is helemaal in lijn met het onderwerp. Nooit grootse woorden, nauwelijks humor, lange, maar o zo leesbare zinnen, heel precieze, beeldende taal, lyrisch als het om de natuur gaat, gortdroog als het gaat om de treurige en minder treurige lotgevallen van de mens.

Die taal gebruikt hij (naar mijn idee) ook heel subtiel om duidelijk te maken waar onze held Egger voor staat. Egger is nostalgisch naar de vooroorlogse jaren, maar het is ook weer niet zo dat hij de vooruitgang verwerpt. Als het dorp langzaam verandert in een populair ski-oord (waar Egger zelf nog aan heeft meegewerkt) is dit iets waar hij niet bij staat te juichen maar toch zonder mokken accepteert. Bijvoorbeeld wanneer kinderen een alternatieve skiroute hebben ontdekt:

'Egger keek hoe ze van de helling af kwamen suizen, met een juichkreet loskwamen en een moment door de lucht zweefden voordat ze behendig landden of als bonte knoedeltjes door de sneeuw rolden'.

Uit die 'bonte knoedeltjes' spreekt eerder tederheid dan irritatie, toch?

Er zijn heel veel plekken in dit boek waarin je de meesterhand van deze verteller kunt ontdekken: in het eenmalige gebruik van de tegenwoordige tijd, of in de bijzondere (maar veelzeggende) manier waarop we plotseling worden geconfronteerd met het feit dat de Nazi's op komst zijn.

Kortom, ook dit 'Een heel leven' is weer een uiterst geslaagd kwartaalboek. Daar zijn er intussen zo gruwelijk veel van dat ik niet weet of deze nog in mijn Top 5 Kwartaalboek past, maar in de Top 10 zeker. En een aanrader is dit natuurlijk sowieso!

Gezien de Feiten - Griet Op de Beeck (2018)

Alternatieve titel: Sa't it Lân Derhinne Leit

1,5
Oef, dit was niet best. Een soort geriatrische variant van de prins op het witte paard, en dan vertaald naar deze tijd.

Belangrijkste probleem van dit boek (maar zeker niet het enige) is het karikaturale van de personages. De dochter is een pathologisch geval, de schoonzoon een eeuwige bemiddelaar en de buurjongen Tim lijkt een soort Christus in opleiding. Maar de ergste karikatuur is Daniel, de Afrikaanse prins op het witte paard. Werkelijk niets mankeert er aan de man. Brede schouders, parelende lach, mooi haar, kan goed zingen, goed dansen, heeft altijd een luisterend oor, geeft altijd het perfecte antwoord, is een geweldig minnaar, enzovoort etcetera. Daniel is geen mens maar een ideaalbeeld, en in die zin een rechtstreekse afstammeling van de mannen uit de vroegere kasteel- en doktersromans. Niet echt een literair personage, want dat zijn juist personages waar altijd wel iets aan ontbreekt (zoals in het echte leven).

Stilistisch vond ik het prima te doen, met af en toe een aardige vondst ('al die jaren was ze haar eigen schuilkelder geweest') en heel soms zit er ook wel iets van humor in. Maar een boek zonder levensechte personages is zelfs met maar 94 pagina's erg lastig door te komen.

Giardino dei Finzi-Contini, Il - Giorgio Bassani (1962)

Alternatieve titel: De Tuin van de Finzi-Contini's

4,5
Boek deed me een beetje denken aan de documentaire The Maelstrom. Deze film bestaat uit found footage, fragmenten van de zelfgeschoten vooroorlogse filmpjes van het Amsterdams-Joodse gezin Peereboom. We zien hoe die familie, ondanks de dreiging van de oorlog, gewoon doorgaat met het dagelijks leven. Verjaardagen, bruiloften en de geboorte van een kind, vlak voor het uitbreken van de oorlog en zelfs nog erna. Meest beklijvende beeld is dat van twee zussen, die gezellig uitzoeken wat voor kleren ze wel en niet meenemen voor hun aanstaande reis… naar Westerbork.

Net als die film, heeft De tuin van de familie Finzi-Contini een troostende boodschap. Terwijl wij de jaren voor 40-45 associëren met oorlogsdreiging en de naderende Holocaust, laat Bassani hier zien dat het Italiaans-joodse leven voor 95% bestond uit alledaagsheid. Verliefd worden, studeren, etentjes, discussies en wat al niet meer. Niet zo vreemd eigenlijk, omdat wij de geschiedenis kennen, zij niet. Misschien voelden ze wel iets aan, ze discussieerden er ook wel over, maar de menselijke geest is wat dat betreft altijd geneigd om er maar het beste van te hopen. Net zoals het hoofdpersonage er maar het beste van hoopt, als zijn vriend Alberto steeds magerder en bleker wordt (maar uiteindelijk kanker blijkt te hebben).

Naast een frisse blik op de vooroorlogse jaren, is De tuin van de familie Finzi-Contini een roman over een eerste verliefdheid. Je begrijpt meteen waarom het hoofdpersonage wel verliefd móet worden op Micól Finzi-Contini. Ze is mooi, grappig, heeft een bijna Engels gevoel voor understatement (als ze zegt dat ze voor een akkefietje naar Venetië moet, bedoelt ze dat ze daar de komende maanden moet buffelen voor haar afstuderen) en ze heeft een open en eerlijk karakter. Het verloop van die verliefdheid is trouwens best verrassend. En wel zo eerlijk.

Dan is er nog de stijl van Bassani. Ik heb nu zo’n beetje al zijn werk gelezen, en ik ben enigszins verliefd geworden op die stijl. Het is een economisch soort proza, heel precies en afgemeten, dat volledig in dienst staat van de schildering van mens en milieu. Want wat Bassani doet is niet schrijven, maar schilderen in proza. Het lezen van Bassani lijkt dan ook meer op het bekijken van een film dan het lezen van een boek. En wat je dan bijblijft zijn niet de woorden en zinnen, maar de beelden van de tennisbaan, de tuin, de straten en steegjes van Ferrara en het mooie gezicht van Micól Finzi-Contini. Beelden die je niet snel kwijtraakt.

Gift: Erindringer - Tove Ditlevsen (1971)

Alternatieve titel: Afhankelijkheid

4,0
Mooi boek inderdaad, wat mij betreft de sterkste van de trilogie. Ook al omdat dit derde deel de onvermijdelijke conclusie is van de eerdere delen. In het eerste deel beleven we vooral de armoe en de eerste literaire neigingen van onze heldin. In het tweede deel is Tove zowel sociaal als professioneel bezig haar eigen weg te vinden. Ze gaat heel kort bij het amateurtoneel, ze ontdekt haar innerlijke communist (ook heel kort, tot pa en ma Ditlevsen er korte metten mee maken), ze slijt baan na baan na baan, krijgt wat vriendjes die nooit lang aanblijven, maar ze beleeft ook haar eerste publicatie.

In het derde deel komt alles samen. Hier is Tove de sociale en maatschappelijke klimmer die nooit is voorbereid op wat er op haar pad komt. Ze heeft literair succes, krijgt bohemien-achtige vrienden, maar het meisje uit het arme milieu is nooit ver weg. Dus zwiert onze Tove rond als een schip zonder kompas, zonder anker en zonder duidelijke bestemming. Totdat ze een anker vindt in de vorm van een verslavend medicijn en ze verder door het leven moet als een (ex)verslaafde.

Heel triest allemaal, maar wel erg sterk geschreven, en met soms toch ook weer de kenmerkende humor van de eerdere delen. En met een prachtig gelukzalig intermezzo, wanneer Tove met een vriendin een korte vakantie op het platteland beleeft. Al met al een fraaie autobiografie in romanvorm, met een heldin die ik niet snel zal vergeten.

Great House - Nicole Krauss (2010)

Alternatieve titel: Het Grote Huis

3,0
Het vierde kwartaalboek alweer dat ik heb gelezen (schouderklopje, complimentje, voorzichtig applaus), en het was inderdaad een fijne keuze. Great House leest prima weg, al is de bladspiegel wat massief en is de toon iets meer gedragen dan je van een Amerikaanse zou verwachten. Het boek heeft sowieso iets Europees, al is het moeilijk uit te leggen waar dat aan ligt. Krauss laat zich hier kennen als een ambachtelijk schrijver, die zich net zo makkelijk verplaatst in een jonge vrouw als in een afgetobde oude jood. Ze varieert knap van toon, en dat is belangrijk in een boek met meerdere perspectieven.

Toch weet ik nog altijd niet of ik dit boek ook echt goed vind. Dat niet alle lijntjes aan elkaar worden geknoopt zou geen probleem moeten zijn, ware het niet dat de roman vaak de indruk maakt dat het oorspronkelijk juist wel naar vastgeknoopte eindjes streefde. De laatste pagina’s van Ware Barmhartigheid en Recht van Spreken sluiten zo strak op elkaar aan dat je het gevoel krijgt dat de schrijfster oorspronkelijk van plan was om er een volledig dichtgetimmerd verhaal van te maken. Wat haar dus niet gelukt is.

Ik kreeg naarmate de roman vorderde steeds meer het idee dat Krauss de regie over het verhaal kwijtraakte. Die indruk werd nog versterkt door een paar merkwaardigheidjes, die er volgens mij op wezen dat Krauss het overzicht verloor. Zo laat zij op bladzijde 82 een meisje, alleen gekleed in t-shirt, aan de eettafel plaatsnemen bij haar schoonvader. Even later staat zij op en wandelt de voordeur uit, waarbij Krauss is vergeten het arme kind aan te kleden. Dan staat op pagina 94: ‘Elke ochtend wandelden we op de Heath’, terwijl een halve pagina later blijkt dat die ‘wij’ uit die zin elkaar maar vier dagen in de week zien.

Misschien komt het door de vertaling (die me juist erg solide leek) of heb ik ergens overheen gelezen, maar toch kreeg ik het idee dat Krauss te lang op dit boek heeft zitten puzzelen. Zo lang dat ze er zelf niet meer uit kwam. Dat maakt dat ik op een gegeven ook echt niet meer door had waar dit boek nou eigenlijk naar toe wilde. Ja, het gaat over familiebanden, over relaties, over het ongekende in de ander, over gemiste kansen en over de persoonlijke en maatschappelijke geschiedenis, die als een last wordt doorgegeven van generatie op generatie. Maar wat het nou allemaal te betekenen heeft?

Plenty leesplezier dus, maar iets te veel vraagtekens. Maar een fijn kwartaalboek was het!

Guts, The - Roddy Doyle (2013)

Alternatieve titel: De Guts en de Glorie

3,5
Wat is het toch heerlijk als een stel geliefde romanpersonages plots weer opduiken. En na zo'n lange tijd ook nog. Maar in The Guts zijn ze er allemaal weer: Jimmy Rabbitte Jr, Outspan Foster, Imelda Quirk, Jimmy Sr en nog wat bekende figuren. Hoewel het deel vier is van de Barrytown cyclus, speelt dit deel zich af in een iets poshier wijk van Dublin. Maar de Barrytown sfeer is helemaal terug!

Qua onderwerp zit The Guts ergens tussen The Van en The Commitments in. Zoals in The Van gaat het over kerels van middelbare leeftijd, en zoals in The Commitments draait een groot deel om muziek. En dan vooral de muziek van een Bulgaarse band (of zoiets) die een Ierse traditional (of zoiets) nieuw leven inblaast (of zoiets). Als dat mysterieus klinkt: dat is het ook!

Hoewel The Guts weer van hoge kwaliteit is, haalt hij het net niet bij de eerdere delen. Dat komt voornamelijk door de ongelukkige compositie. De eerste 260 pagina's hebben niet echt een dwingende verhaallijn, en in de laatste 60 pagina's worden twee verhaallijntjes naar voren gehaald en tot spetterende finale gebombardeerd. Die laatste 60 pagina's (over 4 middelbare knakkers op een Lowlands-achtig festival) vormen bijna een los verhaal. Een hilarisch verhaal, dat wel.

Half punt eraf dus voor gebrek aan verhaal, half punt erbij voor de geweldige dialogen. Want The Guts is voor alles een masterclass dialoog schrijven. En zoals in de vorige Barrytowndelen bestaat zo'n 90% van deze roman uit dialoog. Daarvan bestaat weer de helft uit expletives als Fuck, Shite, Cunt en Eejit. En verder zien we nog heel veel Great, Grand en dat soort fraais.

Afijn, voor ieder die heeft genoten van de vorige delen, is dit verplichte kost. Wie nog niets van de de Barrytown boeken kent, dient zonder dralen The Commitments aan te schaffen.