Bij vlagen komt mevrouw Mutsaers met briljante taalkundige vondsten en indrukwekkende associaties, maar het zit verstopt in een cryptische roman die voornamelijk pretentieus is om de pretenties. En wanneer ik enigszins feeling voor haar stijl begon te krijgen, komt er een totaal oninteressante anticlimax met Rachel's Rokje Revisited.

Met het laatste hoofdstuk is er een literatuurwetenschappelijke uitleg nodig om de incoherente stroom aan associaties en fragmenten mee te duiden. Het is nooit haar bedoeling geweest om psychologische diepgang aan te brengen in de mythische figuren of in het centrale personage van The Thin girl. Niet zozeer een manco in haar schrijven, maar een stilistische keuze om iets te zeggen over de aard en het doorleven van mythes. Niet mijn soort werk. Teveel rationeel puzzelen in plaats van personages en gebeurtenissen introduceren met een affectieve werking op de lezer.

Redelijk onderhoudende reeks van anekdotes over jeugd en jongvolwassenheid in Irak. Op zichzelf zijn de herinneringen mooi geschreven, maar het mist een samenhangend kader dat ze naar een hoger plan trekt. Nu blijft het beperkt tot onsamenhangende fragmenten zonder verdere psychologische diepgang.

Misschien had het warrige slothoofdstuk van haar debuutroman -'La Fille de la Casbah' (1996) - een teken aan de wand moeten zijn: 'Ravisseur' (1998) is namelijk een chaotisch soepzooitje. De drie aktes barsten uit hun voegen van de ongeloofwaardige soapverwikkelingen, de slecht uitgewerkte personages en de geforceerde pogingen om geestesziekte en trauma mee te verbeelden. Het is een vervelende roman die oppervlakkig raakt aan interessante thema's (zoals religieuze hypocrisie in wetgeving en omgangsvormen), maar het mist subtiliteit om meer uit het materiaal te halen dan dolkomische flauwigheden.

In een slapeloze nacht het boek uit weten te lezen. Mijn mening is na het uitlezen niet drastisch veranderd. Steven Hall heeft een vlotte, intelligente schrijfstijl waarin de gebeurtenissen een metaforische betekenis mee krijgen. Het probleem is alleen dat hij teveel neigt naar de gebruikelijke manieren van spanning opbouwen in thrillers, zodat het de hele tijd aanvoelt als een niet spannende thriller met te pretentieuze insteek. Na de climax bleef ik met onbevredigende vragen zitten over waar het de schrijver om te doen is geweest, want in zijn boek is hij daar niet altijd even duidelijk over. Ik vrees dat hij zijn eigen pretenties niet helemaal waar heeft weten te maken en daarom is blijven hangen in de suggestie van een metafoor. Steven Hall is desalniettemin een jonge schrijver om in de gaten te houden om zijn frisse nieuwe kijk op de dingen.

Een beetje woke en een heleboel Elmore Leonard. Met 'Razorblade Tears' (2022) gebruikt S.A. Cosby een hypermasculiene wraakfantasie voor serieuze thema's als homofobie, racisme en sociale uitsluiting. Of zoals de zwarte gezinsman Ike en de witte redneck Buddy Lee allebei pas begrijpen wat ze hebben verloren als hun getrouwde zoons omkomen bij een haatmisdrijf. Waarom konden ze er niet gewoon voor ze zijn toen hun zoons met elkaar trouwden en een dochtertje kregen? Misschien hadden ze zelfs hun dood kunnen voorkomen!? De schroeiende pijn om het verlies brengt beide vaders bij elkaar in een kamikaze-zoektocht naar antwoorden. Met een oud zakmes en een diverse selectie aan tuingereedschap steken, hakken en beuken ze in op diverse homohaters die op hun pad komen. De uitkomst is altijd bevredigend. 'Razorblade Tears' (2022) is een heerlijk rechttoe rechtaan genrewerkje met een duidelijke boodschap en een continue spanningsboog. Het is wel een beetje voorspelbaar waar het plot naartoe gaat en welke ontwikkelingen Ike/Buddy Lee doormaken, maar het zijn zulke sympathieke gasten dat het eigenlijk niet uitmaakt. Ook genieten om de pulperige beschrijvingen van het spoor van vernieling wat beide heren achterlaten.

Op een moment dat Joodse kolonisten meer dan ooit stukken grond inpilken van de Palestijnen, is het tamelijk buiten elke realiteit om de Israeli een slachtofferrol te geven. De winter heeft nooit gelogen over waar zijn sympathie in het conflict ligt, maar zijn literatuur was altijd neutraal. Zijn visie op de zaak is ongenuanceerd en pathetisch. Had hij het maar neutraal gehouden, zoals in het vele sterkere god's gym. Overigens blijf ik de man een groots schrijver vinden in hoe hij literatuur vlot weet te maken als een film uit hollywood. Hij weet boeken te schrijven met grote thema's maar die aan weten te voelen als luchtig. Ik vind dat wel bijzonder binnen onze literaire traditie.

Knap geschreven mengeling van fictie en non-fictie waarbij het verhaal wordt verteld van de Sovjet-Unie en de kortstondige economische groei die het doormaakte na het Stalinisme. Belangrijke personages zijn allemaal figuren uit de wetenschap of de culturele elite, die zich op de één of andere manier verhouden tot hoe de maatschappij vorm wordt gegeven. Zij zijn óf de dromers die vooruitgang zien, óf zij belichamen de mensen die de onontkoombare rafelrandjes waarnemen. Het schetst het beeld van hoe idealen nagstreefd bleven worden terwijl deze in werkelijkheid steeds verder van het praktische nut af kwamen te staan. Wel een taaie roman door de immense hoeveelheid karakters en de droge feitelijkheden die ertussendoor worden benoemd. Toch weet Francis Spufford het op een manier te vertellen dat je van begin tot eind meegenomen wordt in een romantisch verhaal over idealisme en desillusie.

Journalistiek verslag vermomd als onderhoudende fictie. Ik kwam er nergens echt in te zitten en dat terwijl de liefdesaffaire tussen twee spionnen heel erg veel potentie heeft.

In de roman wordt een ingrijpende gebeurtenis in het leven van een aantal karakters beschreven door getuigeverklaringen, nieuwsberichten, stukken uit brieven en middels wanted-posters. Op deze manier creëert schrijver O' Connor een eigen mythologie binnen de bestaande geschiedenis rond Ierse immigranten in het wilde westen. Al lezende kwam ik erachter dat ik het eerste boek, wat een raakvlak heeft met deze, ook al eens heb gelezen. Wat ik ervan herinner was die een slag beter, omdat de gebeurtenissen zich beperkten tot het wel en wee op een boot. In deze roman wordt wel erg kunstig gezocht naar manieren om de personages bij elkaar te brengen.

De schrijver die het concept van `magisch realisme´ theoretiseerde en daarmee later schrijvers als Márquez en Borges zou beïnvloeden. Historisch gezien is het dus een interessant werk, maar inhoudelijk is het ook bijzonder hoe het de laatste stuiptrekkingen van het kolonialisme in beeld brengt.

Uit dit boek komt een intens cynisch mensbeeld naar voren, waarbij iedereen - kolonisator of voormalig onderdrukte- uiteindelijk zwicht voor de bijna seksuele verleiding van macht en onderdrukking van anderen. Er wordt dan ook volop gemarteld, gemoord en verkracht. Die overkill aan excessieve narigheid is confronterend en intens, maar het maakt ook dat het choquerende effect ervan uiteindelijk een beetje verloren gaat. Ook zijn er net iets teveel verschillende perspectieven voor een klein boekje als dit, waarmee de verhaallijnen aanvoelen alsof ze van de hak op de tak springen.

Toch zijn er twee geniale passages die laten zien wat Carpentier in huis heeft. Dan doel ik op de executie van de slavenopstandsleider en de zelfmoord van Henri Cristophe . Het zijn allebei momenten waarbij de suspense snijdend is en de uiteindelijke climax mij raakte. Alleen al daarom zou je het eens een kans moeten geven.

Sfeervolle impressies van een Nederland vol onderbuikgevoelens in een door de overheid gereguleerd en gecontroleerd land. Joris van Casteren heeft een oog voor het vinden van kafkaëske verhaaltjes van mensen die in verzet zijn tegen grote maatschappelijke ontwikkelingen. Vrijwel altijd met een droogkomische ondertoon waarmee de absurditeit van alledag wordt benadrukt. Het titelverhaal 'Requiem voor een Pitbull' is absoluut mijn favoriet. Een volkse familie moet met lede ogen aanzien dat hun welopgevoede pitbull preventief geruimd wordt door strengere wetgeving rond het houden van bepaalde soorten. Het beschrijft haarscherp de gevoelens van onmacht en onbegrip naar een kille bureaucratische logica.

Door iedereen bekeken, maar door niemand gezien. In 'De reus van Amsterdam' (2023) volgen we de bitterzoete verwording van een timide volksjongen uit De Pijp tot een internationale showbizzicoon. Of zoals Albert Johan Kramer door zijn reuzengroei altijd al bewonderende blikken kreeg, maar op een dag biedt een Duitse impresario hem de optie om te werken in het circusleven. Het zou 't startschot vormen van zijn internationale bekendheid als grootste Nederlander ooit. Van het naoorlogse Berlijn tijdens het Interbellum tot verkeersopstoppingen in bruisende metropolen als New York en London. Maar steeds opnieuw bekruipt bij Albert het pijnlijke gevoel dat niemand oog heeft voor zijn gezondheidsproblemen en het schrijnende gebrek aan anonimiteit omdat elke ruimte wordt gevuld door zijn imposante verschijning. Maar door zijn vele omzwervingen raakt de vriendelijke reus steeds verder verwijderd van een veilige thuishaven. Zelfs het Oostenrijkse meisje dat hij intens liefheeft laat hij in Europa achter voor een carrière in de Verenigde Staten.

'De reus van Amsterdam' (2023) is zonder meer een heerlijk boek. Er steekt werkelijk geen kwaad achter die goeiige Albert Johan Kramer met zijn herkenbare verlangen om te zijn zoals alle anderen. Tanya Commandeur beschrijft empathisch hoe Albert's reuzengroei moet zijn geweest in een tijdsgewricht waarin afwijken van de norm maatschappelijk werd afgestraft of geëxploiteerd. Daarbij schroomt ze niet om in te gaan op minder fraaie kanten als lichamelijke klachten en ontstekingen door zijn reuzengroei. Om maar te zwijgen over zijn mortaliteitsbesef, omdat mensen zoals hij niet oud worden. Het geeft een jongensboek als 'De Reus van Amsterdam' (2023) een bitterzoet randje over een man die zijn eigen angsten moet inslikken om altijd te zijn wat anderen in hem willen zien. Al had de roman hierin nog een stukje verder kunnen gaan, want het wordt uiteindelijk wat veilig afgerond op een moment dat het leven van Albert Kramer in rustiger vaarwater is gekomen. In een slotwoord lezen we echter dat Albert buiten de spotlights nog een aantal bittere teleurstellingen moest verwerken. Zonder grandeur is zijn lijden kennelijk minder interessant.

Mijn eerste boek van de Britse Tim Pears was er niet een om enthousiast van te worden. Het boek barst uit zijn voegen van de karakters en weet zodoende nergens echt te beklijven. Toch heeft het mij in de richting van ander werk gestuurd, en daar ben ik mezelf dan ook enorm dankbaar voor. Wat een schrijver!

Zeker een erg mooi geschreven familieverhaal.

Mijn moeder, dus ik ben

Waarom heeft mijn geestesziekte moeder op haar eenenzestigste zelfmoord gepleegd? Die vraag vormt het centrale onderdeel van deze autobiografische roman. Delphine de Vigan ontwijkt te makkelijke antwoorden, integendeel: de schrijfster zet haar moeder neer als ware zij een nog onbeschreven blad, waarop de schrijfster zelf steeds nieuwe pennenstreken aanbrengt. Ongerijmdheden, tegenstrijdigheden en mysteriën in het leven van haar moeder-figuur worden, waar mogelijk, aangevuld met fictieve passages om het onkenbare in te kleuren. Het boek bestaat dan ook uit drie delen: gefictionaliseerde jeugd van de moeder, herinneringen aan de eigen jeugd van de auteur, opmaat naar de zelfmoord.

Knap aan de vertelling is hoe De Vigan weigert om gemakkelijke oorzaken en gevolgen aan te wijzen. Met elke pennenstreek creëert zij een nieuwe laag, van totaal verschillende vertakkingen, waarbinnen verschillende levensgebeurtenissen van invloed kunnen zijn geweest op haar moeders uiteindelijke keuze om zelfmoord te plegen. Steeds werpt de schrijfster expliciete en impliciete balletjes op over de link tussen gebeurtenissen in het verleden en zelfmoord in de toekomst. Zo wordt er weinig aan de verbeelding overgelaten in beschrijvingen van familietrauma’s, financiële malaise, agressie in en rond de gezinssfeer, of geruchten over vermeend seksueel misbruik. Soms óók is de link veel meer impliciet in hoe het de veranderende tijdsgeest beschrijft van (voornamelijk) de beknellende jaren zestig en de meer liberale jaren zeventig.

Ergens in de samenkomst van tijdsgeest, opvoeding, genen, ontwikkeling en psyche is het zaadje geplant van Lucile’s uiteindelijke gekte.

Laat ik voorop stellen dat 'Niets Weerstaat de Nacht' betreft lezersverwachtingen een knappe exercitie is in het plagerig onthouden van bevredigende antwoorden. Elke wending maakt nieuwsgierig naar aspecten van de persoonlijkheid van ‘de echte Lucile de Vigan’, maar tegelijkertijd wordt het complexe probleem nooit opgelost. De moeder onttrekt zich continu aan één essentiële typering: zij is en blijft een mysterie vanaf het moment dat zij dood wordt aangetroffen in haar eigen appartement. Daarom óók weigert de auteur mannelijke liefdespartners erbij te betrekken, waaronder haar eigen vader, omdat die weer weggaan bij de kern – waarom werd Lucile wie zij werd- door hun eigen vertroebelde herinneringen.

Tegelijkertijd houdt de Vigan zelf documentair bij wat de gevolgen zijn van het schrijfproces voor haarzelf en voor haar nabije omgeving. Het dwingende verleden heeft onherroepelijk geleid tot de eigen beschadigde jeugd van de auteur. Haar eigen verwording is gekoppeld aan het disfunctionele in een gezin waar demonen uit het verleden nog immer hun schaduw wierpen op de dagelijkse gang van zaken. Eerst en vooral probeert de auteur passages te herschrijven of te kaderen, waarbinnen zijzelf (mede) gevormd is door trauma's, herinneringen, verhalen, leugens en feiten van voorgaande familieleden; terwijl er tegelijkertijd een onoverbrugbare afstand bestaat tussen haarzelf en dat onbereikbare verleden wat haar gemaakt heeft tot wie zij geworden is.

Toch wist deze hoogst interessante ‘soul searching’ amper emoties op te wekken. Met uitzondering van de gruwelijke slotpassage, waarin de dochter haar dode moeder vindt, dan stijgt de roman even boven zichzelf uit met een beeldende passage. Voor de rest grijpt de dromerige, sensuele toon in de fictie-segmenten te gladjes in elkaar om gevoelens van machteloosheid en ontreddering mee te visualiseren. Het voelt meer als een zielloze opsomming van momenten waarin ogenschijnlijke idylle keer en keer doorbroken wordt door tragiek en onheil. En toen, en toen, en toen. Daarentegen zijn de documentaire beschrijvingen juist lelijk in hun schreeuwerige huis-tuin-en-keuken gepsychologiseer en je reinste navelstaarderij. Het levert een spannende roman op die ik in een uurtje of drie heb verslonden, maar die verder niet bij zal blijven om zijn beklijvende stijl.

Voor mij zit de kracht van het boek dat het een ogenschijnlijk vlak verhaaltje - man wil zoon redden in apocalyptisch Amerika - zoveel metaforische diepgang heeft. Het is in de eerste plaats een verhaal over vaders en zoons, en hoe deze elkaar bijstaan om te kunnen overleven in een wereld die aan de rand van de afgrond is. McCarthy onderscheidt zich, van bijvoorbeeld Stephen King met The Dark Tower, door de gebeurtenissen zo onder te belichten dat we het zelf in kunnen vullen wat er nou eigenlijk gebeurt. Dat prikkelt de fantasie meer dan dat bij een gemiddelde scifi het geval wil.

Typisch Bernlef; hij weet met mooie, heldere zinnen diep door te dringen in de belevingswereld van zijn karakters. Elke zin ademt dezelfde mistroostige sfeer van vergankelijkheid en het verlangen naar meer. Krap is dan ook zo'n mooi karakter als iemand die maar blijft hangen in het naleven van oude idealen in een continu veranderende wereld. Het verhaal op zich wil echter maar niet tot wasdom komen. Ik had het gevoel dat het steeds maar blijft hangen in enkele losse situatieschetsen en dat er veel meer uitgehaald had kunnen worden.Zeker geen slecht boek, maar het hoort ook geenszins bij het betere werk van de schrijver.

Hier gaat Rosenboom een beetje mee de mist in. De bitterzoete tragiek uit zijn betere romans wordt verruild voor kluchtige maatschappijkritiek over hoe wij met roem omgaan, maar hij doet dat op een nogal simplistische en kinderachtige manier. De giechelende toon waarmee seksualiteit en menselijke verlangens worden beschreven zijn niet van deze tijd.

De schrijnende memoires van een jongeman die steeds verder afglijdt in de vergetelheid als hij niet meer in staat is om aansluiting te vinden bij anderen. Dit individuele leed is impliciet gekoppeld aan de Russische Revolutie en de opkomst van grote communistische idealen. Zo wordt het een literair meesterwerk dat voorbij zijn eigen historische context gelezen kan worden, maar dat óók een vlijmscherpe kritiek vormt op maatschappelijke ontwikkelingen van toen het geschreven werd. Het heeft iets weg van Kafka in hoe het verhaal verteld wordt van een individu dat gemangeld wordt door zijn eigen innerlijke tekortkomingen en het genadeloze sociale darwinisme om hem heen.

Niet de grootste fan van feministische discussies, maar Virginia Woolf is een schrijfster van zo´n formaat dat datgene waarover zij schrijft niet eens zo belangrijk is. Haar stijl is waterdicht en niemand kan onberoerd blijven na zo´n persoonlijk, urgent manifest. Wel heeft ze de vervelende neiging om op z´n modernistisch uit te weiden over van alles en nog wat. Het is dus wel een stuk tekst waar aandacht blijven houden een vereiste is.

Toch blijft het een beetje karig wanneer het boek nooit echt spannend wil worden of wil ontroeren. De karakters, duidelijk geënt op de figuren van Elmore Leonard, zijn ook wel heel erg stupide van aard en het is moeilijk om je met zoveel domheid in te kunnen leven. Ach, het leest lekker weg en geeft een hilarisch beeld van de Amerikaanse pornografie, meer moet je er ook niet achter zoeken.

In alle opzichten een waardig vervolg op het eerste deel, waarin we de politieke situatie in Buckkeep leerden kennen en hoe FitzChivalry zich daarin moest manoeuvreren. De kracht van Robin Hobb is hoe zij zo ontzettend goed de karakters weet te profileren. De grootste verrassing in dit deel is hoe de man- en vrouw-verhoudingen in het kasteel worden weergegeven door het karakter van Kettricken. Zij weet als bijrol toch de nodige aandacht op te eisen in het verloop van de verhaallijn. Ook mooi is hoe de schrijfster de kwetsbaarheid van haar karakters weet te benadrukken. Mijn grootste bezwaar tegen fantasy is dat het vaak draait om die ene held met dat ene magische zwaardje die die ene schurk moet verslaan. In de wereld van Robin Hobb zijn er alleen gewone stervelingen die dingen kwijtraken in hun hang naar idealisme, loyaliteit en heldhaftigheid.

Voor mij gaat deze Franse roman over de kracht van literatuur tegenover de vernietigende krachten van de fundamentalistische Islam. Het is dan ook overduidelijk dat de auteur affiniteit heeft met de Arabische literatuur. Hij gebruikt daarom zowel quotes uit Arabische romans als stillistische kenmerken die kenmerkend zijn voor moderne werken uit de regio. Hiermee wordt een onderhoudend verhaal verteld over een opgroeiend straatschoffie dat zichzelf steeds gevangen ziet in zijn eigen sociale positie en steeds in aanraking komt met figuren die hem proberen te misbruiken. Altijd hangt het verleden boven het hoofd dat hij gedeeld heeft met een gewelddadig Islamitische denker en de oude jeugdvriend die onder diens hoede geradicaliseerd is. Zijn enige houvast is zijn liefde voor de literatuur, die hem nog enigszins de inzichten geven om op zoek te gaan naar eigen keuzes en de vrijheid van leven.

Zoals ik het nu ook al een beetje omschrijf, is het een roman die het midden houdt tussen een allegorie en een realistisch werk. Elk personage is geschreven met als doel om een positie uit te dragen die inhaakt op discussies over de verhoudingen tussen het westen en de Arabische wereld. Het maakt deze roman best interessant, maar het heeft ook tot gevolg dat het allemaal een beetje geconstrueerd en bedacht aanvoelt. Daarnaast mist het een duidelijke spanningsboog waarbinnen de verschillende ontmoetingen met diverse personages ook de persoonlijke ontwikkelingen van het hoofdpersonage invoelbaar maken. Het gaat allemaal een beetje te snel om echt het idee te geven van een coming of age van een jonge Marokkaan die naar het westen vlucht.

Ik ben het ermee eens: een erg amusant boek. Het lijkt soms net op een thriller, maar het overschrijdt nooit de grens van het toelaatbare.

Na een menselijke paardenfluisteraar is de literatuur nu een telepathisch wonderpaard rijker. ‘De Ruiter’ (2016) blijkt namelijk een streekroman met een twist: de ik-verteller/interne verteller is een mensengedachten lezend boerderijpaard. Hij neemt waar hoe een bezorgde vader zijn dochter achterlaat bij haar opa, omdat het tienermeisje verwikkeld is in een liefdesrelatie met een beruchte bendeleider. Ze houdt nog van hem, maar grootvader probeert het obstinate wicht ervan te doordringen dat het een gevaarlijke liefde is. Hij begrijpt haar gevoel van verlies (ook hij verloor een geliefde) maar haar gepassioneerde, jeugdige hartenwens naar die schurk is hem ergens ook vreemd. Ze wisselt liefdes sms'jes uit met de geliefde en belt hem toch; er duikt een vos op die zich aan hun kippen verlekkert. Ze rijdt met het paard rond om haar zorgen te vergeten of helpt opa met de jacht of dingen die op de boerderij moeten gebeuren.

Jan van Mersbergen weet de drukkende spanning naar het uiteindelijke conflict als een soort 'Wachten op Godot' in de lucht te laten hangen, terwijl de roman het best tot zijn recht komt als het boerderijpaard zijn dierlijke zelf is. Vooral de passages waarin het meisje op haar paard door het natuurschoon banjert zijn stilistisch vernuftig, met lome sfeerbeschrijvingen die vanuit een andere hoek worden getoond door het ongebruikelijke vertelperspectief. Maar het blijft wringen dat het paard niet consequent een paard is, maar dan is hij een fysiek aanwezig boerderijdier en dan is hij weer een alwetende verteller in vermomming. Ook de gedachtestromen van de menselijke personages, die pas bij aanraking binnenkomen bij het paard door zijn telepathie, zijn niet fijn ingebed in de rest van het verhaal. Deze ontsierende passages zijn letterlijk schuingedrukt en vormen hierdoor een te grote breuk met de rest van de sfeerschetsen.

Interessant werkje voor mensen die multiculturalisme en vermenging van culturen een warm hart toedragen. Wat ik zelf fijn vind is dat Kaminer niet politiek correcte onderwerpen aansnijdt maar laat zien dat herkomst en identiteit veel complexer zijn dan aan de oppervlakte lijkt. Hij toont hoe hybride en dynamisch het Berlijn is waarin hij op dat moment leeft. Daarbij schuwt hij trouwens ook niet de schaduwzijde die multiculturalisme tot gevolg heeft.

Ondanks het beperkt aantal bladzijdes per verhaal (2/3) is het zo opgezet dat het voldoende in elkaar overloopt. Soms komen karakters uit het ene verhaaltje ook weer terug in andere verhaaltjes.De vorm heeft een beetje het effect van iemand die steeds anekdotes opdist over zijn eigen leefwereld en daarbij inzoomt op bepaalde politiek-maatschappelijke aspecten die daarmee verbonden zijn.