Drie parallelle levens. Twee jonge intellectuelen die tegen ongelijke machtsverhoudingen aanlopen en van daaruit reflecteren op hun eigen privileges of hindernissen. En één (op Philip Roth geënte) societyschrijver op leeftijd naar wie de mensen luisteren en wiens wereldbeeld serieus wordt genomen. Voor twintiger Alice maskeren gulle cadeautjes en onverdeelde adoratie dat haar nieuwe liefdespartner - de gelauwerde auteur Ezra Blazer - eigenlijk verlangt dat zij zichzelf wegcijfert voor hem. In de schaduw van hun leeftijdsverschil en zijn verwachtingen over haar vrouw-zijn. Voor de Koerdisch-Amerikaanse Amar Jaafari roept een bureaucratische horrorsituatie op Heathrow herinneringen op aan zijn verwording tussen verschillende culturen. Van zijn Amerikaanse jeugd tor zijn studentenjaren in het Verenigd Koninkrijk en de sporadische tripjes naar een door oorlog verscheurd Irak. In de schaduw van globalisering, marginalisering en geopolitieke spanningen. Tot slot treedt Ezra Blazer vol in het licht wanneer hij tijdens een radio-interview de kans krijgt om zijn eigen persona op te leuken met scheutige anekdotes over zijn eigen schelmenromantiek.

Met postmodern vernuft als perspectiefwisselingen maakt Lisa Halliday in 'Asymmetry' (2018) de contrasten belangrijker dan de continuïteit in het plot. De roman ontvouwt zich namelijk als een drieluik van afzonderlijke segmenten (Alice, Amar, Ezra Blazer) waarin slechts op zeer subtiele wijze naar elkaar wordt verwezen. Wat er niet gezegd wordt is belangrijker dan de directe relatie tot elkaar. Toch zit er een thematische ontwikkeling in de ervaren afstand van personages tot oorlogsleed en hun eigen verantwoordelijkheid om een stem te geven aan de duistere kanten van het bestaan. Zoals Alice tijdens haar ogenschijnlijk luchtige liaison grasduint door loodzware teksten over de Holocaust op zoek naar haar eigen schrijversstem. Of hoe Amar op zijn beurt bitterzoete herinneringen heeft aan moederland Irak, maar tegelijkertijd niet bij het leed van zijn familieleden kan komen. Voor Ezra Blazer is de nasleep van de Tweede Wereldoorlog dan weer vooral verbonden met zijn eigen seksuele veroveringen op het Europese continent. 'Asymmetry' (2018) is een sterke tijdsschets over de intellectuele bespiegelingen rond het Amerikaanse optreden in Irak. Een beetje pedant en highbrow is' 't allemaal wel, maar Halliday heeft onmiskenbaar een eigen stijl in de vileine manier waarop ze luchtigheid en zwaarte tegenover elkaar afzet.

(Met dank aan Willem Samuels)

De underdogs van een stilstaande natie die in beweging begint te komen. Of hoe romancier Jón Kalman Stefánsson met 'Jouw afwezigheid is duisternis' (2020) een speelse generatieroman schreef vol existentiële mijmeringen over vergeten of juist gehoord worden. De ik-verteller ontwaakt in een kerk waar met hem beter kent dan hij zichzelf kent, zelfs de namen op het kerkhof lijken meer een plek en een betekenis te hebben gevonden. In deze roman is de dood geen tragisch eindpunt, maar de gestorvenen zijn vluchtige vonkjes van mensen die wereld hebben geschapen met hun eigen verlangens en ambities. Met de duivel aan zijn zijde schetst de verteller kleine levens die plotseling in versnelling komen als die ene glimlach leidt tot overspel of de beslissing om zich te ontworstelen aan de eigen maatschappelijke positie. Zoals hoe Eiríkur geboren werd in zondig overspel, maar zijn biologische grootouders gaven hem een rimpelloze jeugd in de illusie dat zijn moeder jong was gestorven. Of zoals de belezen plattelandsvrouw Guðríður plotseling onder de aandacht komt van notabelen als men haar ontroerende verhandeling leest over het belang van de regenworm. Tussen alle levensschetsen door bieden dichter Hölderlin en filosoof Kierkegaard houvast voor personages die dreigen te verglijden in vergetelheid, want schrijven en denken is achterlaten om te blijven bestaan. Misschien zeggen die kleine levens immers ook iets over de IJslandse identiteit van een land dat pas laat in de geschiedenis aangeraakt werd door maatschappelijke ontwikkelingen.