menu

Hier kun je zien welke berichten RealTom als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.

Zavist' - Joeri Olesja (1927)

Alternatieve titel: Afgunst

3,0
Het komt niet vaak voor dat ik een bepaald deel van een boek veel beter of juist minder goed dan de rest vind. Bij Afgunst had ik dat echter best sterk: Deel I is boeiend, grappig en scherp, Deel II leverde veel minder leesplezier op, met name door de warrige verteltrant en vreemdheid van de gebeurtenissen.

In Deel I is Nikolaj Kavalerov de verteller. Hij is typisch zo'n dwars Russisch personage; eigenlijk is het een rotzak en nietsnut, maar hij beschrijft zijn ervaringen met verve en komt geregeld met rake observaties, waardoor hij toch een sympathiek personage is. Vooral de bespiegelingen over de weldoener Andrej Babitsjev zijn interessant, omdat hij de vraag oproept in hoeverre Babitsjev hem in huis neemt uit goedheid, omdat hij niet eenzaam wil zijn, of omdat het zijn reputatie verstevigt. Je voelt dat Kavalerov kwaadspreekt over Babitsjev omdat hij afgunstig is, maar tegelijkertijd blijkt zijn kritiek een kern van waarheid te hebben. Bovendien spuugt hij zijn gal met smaak: de passage waarin Babitsjev Kavalerov eropuit stuurt om overal de door hem geproduceerde perfecte worst te laten zien is geniale ironie.

In Deel II heeft Kavalerov nog steeds de hoofdrol, maar is hij niet meer de verteller. Zo worden Kavalerov, Babitsjev en enkele andere belangrijke figuren vanuit een ander perspectief verteld. De wisselingen dragen echter weinig bij aan de subtiliteit van het verhaal, eerder zijn ze een beetje storend als de verteller ineens overgaat op een ander personage, waarbij de gebeurtenissen zich soms op bizarre wijze ontwikkelen. Zijn het dromen waarin ze verzeild raken, of is de werkelijkheid gewoon zo absurd geworden? Soms is die overgang fascinerend, maar ik raakte ook vaak mijn aandacht kwijt waardoor ik een verschuiving miste. Dat is slordig van mij als lezer, toch ligt het ook aan een gebrek aan meeslependheid.

Dan de taal, die voor Oljesja belangrijk blijkt te zijn, aangezien hij Kavalerov een vergelijking laat trekken tussen zijn (poëtische) taal en de kale (ambtenaren) zinnen van Babitsjev.

Kavalerov zou zo spreken over een meisje: 'zij was lichter dan een schaduw, de allerlichtste schaduw van neerdwarrelende sneeuw zou haar nog kunnen benijden'.

En Babitsjev: 'Maar nu in uw taal: de beschrijving van dat, waar U van snoepen wilt. Voor mij stond een meisje van een jaar of zestien, bijna nog een kind, maar breed in de schouders, met grijze ogen, korte, verwarde haren, een betoverend bakvisje, goedgebouwd en zo slank als een schaakstuk (dat is alweer van mij!), van normale grootte.

Allebei de uitdrukkingsvormen zijn verre van ideaal, ik vind deze passage vooral goed doordat Kavalerov zich zelfs in een voorbeeld waarin hij Babitsjev slecht wil laten uitkomen niet kan inhouden en zich overgeeft aan een (wat knullige?) poëtische metafoor. Zo maakt hij zichzelf belachelijk, zonder dat zijn punt aan kracht inboet.

Hieruit blijkt naar mijn idee hoe speels Oljesja dit boek heeft geschreven, maar soms zit hij er ook gewoon flink naast met zijn metaforen (vooral in Deel II), die extra bizar overkomen doordat hij andere dingen weer heel banaal beschrijft.

Laat ik afsluiten met twee mooie citaatjes (toevallig uit Deel II), waar van de laatste wel op het randje balanceert:

'De fantasie is immers de verliefde rede.'

en

'Er woei een stevige bries, het was een bijzonder heldere dag, doorzichtig en van alle kanten door de wind schoongeblazen.'

Zielhond - Lia Tilon (2012)

3,0
Intrigerend gegeven, en Tilon weet Clovis Loos heel overtuigend te portretteren. Een probleempje: het lukt iets te goed en daardoor lijkt Zielhond een beetje op een warrig verhaal van een bejaarde, waar het logischerwijs aan spanning ontbreekt. Deze mening staat in uitgebreider vorm te lezen op recensieweb.