Hier kun je zien welke berichten eRCee als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.
Oblomov - Ivan Gontsjarov (1858)
Alternatieve titel: Oblomow
Het begint allemaal lichtvoetig en met fijnzinnige humor wanneer in de eerste 150 pagina's de merkwaardige levenswijze van onze hoofdpersoon wordt uitgetekend. Boeiend, grappig en soms groots in beschrijvingen. Vooral de scene die over een dag in huize Oblomow verhaalt is fantastisch.
Dan volgt een oververhitte liefdeshistorie, vol grote woorden en gevoelens. Ook hier enkele gedeelten die eruit springen, nu vol van dramatiek. Natuurlijk is het sentimenteel, soms pathetisch, maar dat is het altijd met klasse. Daar komt dan nog de inhoud bij. Genoeg boeiende gedachten en zinnen over leven en liefde te vinden.
Tenslotte is nog het sociaal-maatschappelijke aspect van dit boek te noemen. Onrecht versus rechtschapenheid, met nogal aangezette personages wellicht. Elke pagina, zelfs met de vele wendingen en onlogische handelingen, is echter uiterst geloofwaardig. Gontsjarows personages zijn levend en dus kan hij alles maken.
Klein nadeel, naast dat het drama er zoals gezegd soms wat over is, vind ik de langdradigheid van Oblomow. Verschillende keren had ik het gevoel dat verhaalgedeelten nog maar eens hetzelfde beschreven. Tegenover deze kleine minpuntjes staan gelukkig ook genoeg momenten die uitstijgen boven het niveau 'goed', volop compensatie dus.
Oblomow laat wat mij betreft goed zien dat er een wereld van verschil zit tussen literatuur met stijl en soap. Anticiperend op de mensen die hier blind voor zijn: dit is duidelijk het eerste. 4*
Oceano Mare - Alessandro Baricco (1993)
Alternatieve titel: Oceaan van een Zee
Oeuvre au Noir, L' - Marguerite Yourcenar (1968)
Alternatieve titel: Het Hermetisch Zwart
Er zijn drie delen in de roman, waarvan ik het eerste deel het beste vind. Dit vooral vanwege de verplaatsingen van de handeling over verschillende personages, zonder dat er een strakke hoofdlijn lijkt te zijn. Sterker nog, nadat Yourcenar het eerste hoofdstuk begonnen is met Henri-Maximilien Ligre denk je een tijdje dat dit de hoofdpersoon is. Zeno maakt aanvankelijk bepaald geen sympathieke indruk. Ook diverse bijpersonages worden ineens gevolgd, om dan weer langdurig of volledig uit het verhaal te verdwijnen.
Yourcenar beschrijft het in een prachtige stijl van rijk gestoffeerde zinnen. Een tikje archaisch soms en vrij 'vol', maar zonder dat het pronkerig is. Wat ze heel goed kan is de denkwereld van haar karakters in de lopende tekst integreren, vaak maar in een paar regels en zonder dat je als lezer met de verteller geconfronteerd wordt. Dat is dé manier om deze tijd, de zestiende eeuw, op te roepen, veel meer dan bijvoorbeeld allerlei beschrijvingen van gebruiken, plaatsen of voorwerpen, waarop negen van de tien schrijvers zich zou richten. Het gemak waarmee medemensen worden veroordeeld tot marteling en de dood, compleet doordrongen in de samenleving, en hoe dat je manier van leven beïnvloedt, Yourcenar maakt het inzichtelijk.
Naarmate het verhaal vordert komt de focus steeds meer bij Zeno te liggen, deze vrije denker (een ruime halve eeuw voor Descartes, moet je voorstellen, het zou zelfs nog meer dan een eeuw duren voor Bach geboren werd, om een ander ijkpunt te noemen). Het relativisme en de tolerantie die hij in zijn eigen denkwereld heeft bereikt is geen anachronisme maar een zwaar bevochten leefwijze, die ontzag oproept. Literair wordt het in het tweede en derde deel wel iets minder interessant, omdat niet alleen de vrijheid van de protagonist minder groot is maar ook die van de tekst: de setting alleen al beperkt zich nu tot Brugge. Niettemin blijven er fraaie passages opdoemen, bijvoorbeeld wanneer Zeno toch op pad trekt om per boot het land te verlaten (en zich misschien aan te sluiten bij de watergeuzen en de strijd van Willem van Nassau). Ook het slot is zeer sterk, met als laatste zin: En tot zover kan men gaan in het einde van Zeno.
In navolging van handsome_devil sluit ik af met een leessoundtrack, dat wil zeggen, ik beleefde een momentje van magie toen ik nét een CD met oude muziek van Lassus had opgezet en deze componist vervolgens in de tekst opduikt, omdat een voorgespeeld motet in het hoofd van Zeno blijft hangen. Blijkbaar had Yourcenar zelf een innige band met haar personages, ze leefde met hen als met tijdgenoten, zo schrijft de vertaler in het nawoord, maar hier voelde ik me ook door de eeuwen heen verbonden met dit fictieve karakter.
Oliver Twist - Charles Dickens (1838)
Alternatieve titel: De Lotgevallen van Olivier Twist
Ook typisch Dickens: humorvolle beschrijvingen, varierend van lichte ironie tot bijtende spot. Scherpe maatschappijkritiek. Eén brok emotie.
eRCee's Salomonsoordeel: 3*.
Omega Minor - Paul Verhaeghen (2004)
Als je die vergelijking doordenkt dan wint Mulisch het op het literaire vlak vrij overtuigend. Verhaeghen is bijna meer een wetenschapper dan schrijver, zo krijg je soms het gevoel. Zoals hierboven al is opgemerkt door Zachary Glass zijn de personages die Omega minor bevolken niet 'werkelijk' maar eerder 'kapstokken'. Het meest duidelijk is dit bij de vrouwelijke personages, die bijvoorbeeld vrijwel zonder uitzondering een buitengewone geslachtsdrift ten toon spreiden. Het lijkt haast een doel van het boek om rond elk personage tenminste één gedetailleerde seksscène te beschrijven. Soms is dit zo overmatig dat je wat mij betreft van wat goedkoop effectbejag mag spreken.
De schrijfstijl van Verhaeghen past bij de inhoud, en is tegelijk intellectueel en toch prettig leesbaar. Soms echter schurkt het inderdaad tegen het bombastische aan, met name een alinea vol alliteraties leek me een brug te ver.
De laatste van mijn kritische kanttekeningen betreft de balans. Omega minor gaat met name in het begin iets teveel kanten op. Overigens komt alles aan het einde wel mooi samen, dat moet gezegd worden, maar ik had toch het gevoel dat Verhaeghen zich wat heeft laten meeslepen bij bepaalde gedeelten waardoor enkele passages door hun lengte teveel nadruk krijgen in het grotere geheel van de roman.
Niettemin een memorabel boek, dat onder meer een indrukwekkend beeld schetst van het leven voor een joodse jongen in het Berlijn van Hitler, en ook van de vernietigingskampen. En dat daarnaast een ingenieus spel speelt met de wetenschap omtrent deeltjes en het heelal wat de roman grappig genoeg aanmerkelijk verluchtigt. Misschien wel de grootste prestatie van Verhaeghen is wat mij betreft echter dat hij zijn lezers op dezelfde manier weet onder te dompelen in zijn verhaal als gebeurt bij een kind dat de boeken van bijvoorbeeld Thea Beckman ontdekt. Ik heb vooral de tweede helft zonder moeite achter elkaar doorgelezen (treinvertraging hielp hierbij ook aanzienlijk trouwens). Omega minor is eigenlijk gewoon een spannend, intellectueel jongensboek.
Het is uiteindelijk dit leesplezier dat me over de streep trekt om met enige reserve vier sterren uit te delen. Maar een meesterwerk is Omega minor volgens mij toch niet (en De ontdekking van de hemel is dat wel).
On the Beach - Nevil Shute (1957)
Alternatieve titel: Wacht op Mij
On the Road - Jack Kerouac (1957)
Alternatieve titel: Onderweg
Ondijk/Punt - Barry Smit (2017)
Recensie Literair Nederland
Ik heb de kracht niet om hier nog een separaat stukje te plaatsen, maar voor de luie lezer de slotalinea, die de essentie wel vat:
"Uiteindelijk ontstaat de indruk dat de verhalen en de wijze waarop ze geschreven zijn beter passen bij een script dan bij een roman. De gedetailleerde beschrijvingen vallen eenvoudig te vertalen naar beeld, waarbij spanning kan worden gecreëerd door het toevoegen van muziek en geluid. Voor de romanlezer is het echter doorploeteren totdat de schrijver zover is om zijn kaarten op tafel te gooien. Die kaarten zijn op zich in orde, maar kunnen niet met terugwerkende kracht de vonk steken in de leeservaring."
Ons Mankeert Niets - Willem Jan Otten (1994)
Ons Mankeert Niets is een fraaie roman. Otten was, naar ik meen, een maand te gast bij een huisarts om zich te verdiepen in diens rol. Dat is te zien: het boek schetst op een eerlijke en rake manier het doktersbestaan, wat mij zeker aan het denken heeft gezet.
Het verhaal heeft de vorm van een soort publiek verslag (om niet te zeggen biecht) van allerlei persoonlijke en professionele overwegingen van een jonge huisarts, vaak overwegingen omtrent leven en dood. De spanningselementen worden zorgvuldig opgebouwd waardoor het boek voortdurend blijft boeien. Ottens schrijfstijl is rustig, zonder poespas, maar wel zeer treffend.
Het grootste minpunt van de roman vind ik nog de nadruk op erotiek, die een beetje onwaarschijnlijk aandoet.
Verder dus een mooi boek. Extra aanbevelenswaardig voor artsen (in spe). Kleine 3,5*.
Oorlog en Terpentijn - Stefan Hertmans (2013)
Als ik hierboven lees op welke toon anderen erover spreken, dan sta ik toch een beetje te kijken. Het succes ervan is werkelijk overrompelend (mijn exemplaar is van de 17de druk!). [...] Het leek mij soms zo kunstmatig, een beetje maakwerk, net iets teveel “literatuur”.
Hier sluit ik me bij aan.
In tegenstelling tot sommige anderen hier vond ik eigenlijk het eerste deel van Oorlog en Terpentijn het beste. Het geeft een trefzeker tijdsbeeld van de wereld van het fin de siècle, echter niet zoals vaak in algemene zin maar juist heel persoonlijk en zelfs intiem. De wederwaardigheden van de overgrootvader Franciscus en Céline en hun oudste zoon Urbain, verteld door de ogen van (achter)kleinzoon Stefan Hertmans, het is zowel literair als qua emotionele binding wat mij betreft geslaagd.
Deel twee, waaraan het boek denk ik voor een groot deel zijn status ontleent, verplaatst het perspectief naar Urbain zelf en beschrijft zijn leven als soldaat in de Eerste Wereldoorlog. Ondanks deze perspectiefverschuiving gaat Oorlog en Terpentijn eigenlijk nergens aanvoelen als een ooggetuigenverslag. Het draait teveel om de "hoogtepunten" en te weinig om het dagelijks leven op het slagveld. Hertmans is, met alle respect, geen partij voor de groten van de loopgravenliteratuur, ik noem een Remarque of een Barbusse. Ook is er naar mijn idee sprake van enige heldenverering en daar ben ik altijd erg huiverig voor.
Het slotdeel sluit in stijl weer aan bij het begin, maar ik kwam er toch niet helemaal in. De tragiek van het leven van Urbain komt mooi voor het voetlicht en is ook indrukwekkend, maar verder is de afwikkeling gefragmenteerd en de daarentegen gedetailleerde beschrijvingen van schilderijen voegen in mijn optiek niet altijd wat toe.
Een mooi boek dat inderdaad ook mooi geschreven is, maar of dit de jaren gaat overleven valt te betwijfelen. Gelukkig is er ook nog andere oorlogsliteratuur waarvoor dat met zekerheid wel geldt.
Open Society and Its Enemies Volume 1: The Spell of Plato, The - Karl Popper (1945)
Alternatieve titel: De Open Samenleving en Haar Vijanden Deel 1: De Betovering van Plato
Oppdageren - Jan Kjærstad (1999)
Alternatieve titel: De Ontdekker
Het drieluik begint wanneer Wergelund, de maker van de grensverleggende tv-serie “Denk Groot”, zijn vrouw Margarethe dood aantreft in hun huis. Alles wat volgt staat eigenlijk in dat teken. In drie lijvige romans wordt gepoogd inzicht te krijgen in het leven van Jonas Wergelund. Het laatste boek, De veroveraar, is mijns inziens het beste deel.
Kjaerstad bouwt zijn boek op als een weefwerk of een ingewikkelde fuga van Bach. Hij jongleert met verrassende vondsten, begint dan weer hier en dan weer daar, breekt vertellingen af om iets nieuws te starten en schetst overal verbanden. Op formidabele wijze komt hij terug op een eerder begonnen verhaal, zo gladjes dat je pas na een paar bladzijden denkt: verrek, hoe kwamen we hier ook alweer op. Er wordt gespeeld met het verband tussen chronologie en causaliteit. Continu wordt een andere invalshoek gekozen op de kleurrijke hoofdpersoon te belichten, zowel binnen de vertellingen als in de overkoepelende structuur van het drieluik.
Naast de briljante stijl heeft De veroveraar ook een enorme inhoud. Er komt ontzettend veel andere kunst voorbij, er staan prachtige gedachten en vergelijkingen in. Kjaerstad brengt de hele wereld in verband met zijn boek, hij wil de lezer iets leren en anders laten denken. De boeken over Jonas Wergelund hebben daardoor hetzelfde gevolg als diens tv-serie: ze zijn geestverruimend.
Met 5* dik in mijn top 10.
Orbitor. Aripa Stângă - Mircea Cărtărescu (1996)
Alternatieve titel: De Wetenden
De schrijver van De Wetenden, Mircea Cărtărescu, is specialist in de Roemeense letterkunde. Tijdens het lezen dacht ik dat hij wellicht een achtergrond heeft als arts of neurobioloog, want zijn kennis van de (neuro)anatomie en het medisch jargon is indrukwekkend. Cărtărescu beweegt zich met zijn taal door het menselijk lichaam alsof hij een endoscoop bedient die tot op celniveau kan doordringen. Het levert unieke passages op, literatuur zoals ik het nog niet eerder ben tegengekomen. De anatomisch-fysieke benadering vormt om zo te zeggen de bloedsomloop van het boek, omdat het doorsijpelt in zowel de realistisch getoonzette als de veel meer mystieke gedeelten, die in De Wetenden elkaar afwisselen.
Eigenlijk houden de conventionelere gedeelten, waarin de realiteit herkenbaar is, De Wetenden leesbaar. Het mystieke en zelfs transcendente karakter van de roman is er soms wat over. Ik vond het nogal hoogdravend en soms zelfs bijna betekenisloos, vooral omdat Cartarescu weinig belang hecht aan het onderscheid tussen droom en werkelijkheid (binnen zijn narratieve structuur). Met name in het begin maakt dit het lezen behoorlijk pittig en in de laatste vijftig pagina's vliegen de magische vlinders en occulte rituelen je welhaast om de oren. Daarnaast wordt nogal vaak gebruik gemaakt van of gerefereerd aan het Droste effect.
Aan de andere kant past dit alles goed bij de thematiek van De Wetenden, dat tot in z'n vezels een postmodern boek is. Waarheid en werkelijkheid bestaan niet, de wereld is perceptie, ja het eigen bestaan is een bedenksel. Gelukkig is Cărtărescu niet al te druk bezig om dit nadrukkelijk te koppelen aan de rol van de schrijver ten opzichte van zijn personages, zoals al vaak genoeg gedaan is. Hij doet dat overigens soms wel, en voert ook zichzelf op in het verhaal, maar alles vrij subtiel.
De Wetenden is knap geschreven (en ook vlekkeloos vertaald, afgaand op het Nederlands) en het is een bijzonder ambitieus boek. Toch moet ik nog even nadenken of ik me aan de twee andere delen waag. De precisie waarmee Cărtărescu door het menselijk lichaam kruipt met zijn pen is indrukwekkend, maar zijn benadering van de menselijke geest spreekt me minder aan.
Orlando: A Biography - Virginia Woolf (1928)
Alternatieve titel: Orlando
Literatuur en leven
Het leven in de geest
De vele identiteiten van een mens
Het stadsleven versus het leven in de natuur
De literatuur over kleine dingen
Vrouw-zijn in een mannenwereld
Alleen-zijn
Jezelf behouden in relatie tot anderen (lees: het huwelijk)
Eigenlijk alles hierin spreekt me aan. Alleen de vorm waarin het in dit geval gegoten is niet. Want Orlando heeft een beetje de stijl van het kolderverhaal en dit subgenre verveelt me nu eenmaal al snel. Ik mis dan toch de verbinding en ontwikkeling van binnenuit die je in een psychologische roman wel kan ervaren. Daarbij is het duidelijk dat Woolf zich op geen enkele manier inhoudt in haar stijl, wat een bont maar ook wat overdadig (vermoeiend?) geheel oplevert. Dus de waarde van Orlando zit 'm in: een beter begrip krijgen van de schrijver Virginia Woolf.
(En die transformatie halverwege is natuurlijk een prachtvondst!)
Os Meus Sentimentos - Dulce Maria Cardoso (2005)
Alternatieve titel: Violeta en de Engelen
Het meest opmerkelijke aan het boek is dat er geen enkele punt in te vinden is. Zinnen worden met komma's aan elkaar geregen van het begin tot het eind. In die zinnenstroom denkt Violeta na over haar leven en leer je haar kennen en haar relatie met haar ouders en dochter begrijpen. Op de achtergrond speelt het dictatoriale verleden van Portugal een rol. Je zou Violeta en de engelen kunnen opvatten als een zeer lang uitgerekte literaire variant van het filmpje van je leven dat zich zou afspelen vlak voor je sterft.
Vanuit deze vorm weet Dulce Maria Cardoso een heel compleet beeld te schetsen, dat is knap. Toch zit de vorm ook een beetje in de weg: het blijft een construct. Iets meer vormtechnische vrijheid zou het een levendiger geheel hebben gemaakt, vermoed ik. Dat Cardoso kan schrijven heeft ze met deze roman echter wel bewezen, dus wellicht dat het bij een andere titel van haar beter uitpakt.
Ostatnie Życzenie - Andrzej Sapkowski (1993)
Alternatieve titel: De Laatste Wens
Ostře Sledované Vlaky - Bohumil Hrabal (1965)
Alternatieve titel: Zwaarbewaakte Treinen
Osudy Dobrého Vojáka Švejka za Světové Války - Jaroslav Hašek (1923)
Alternatieve titel: De Lotgevallen van de Brave Soldaat Svejk in de Wereldoorlog
Otoño del Patriarca, El - Gabriel García Márquez (1975)
Alternatieve titel: De Herfst van de Patriarch
Wat ik verder heel knap vond is het tijdsverloop, die aan de ene kant een bepaalde chronologie bevat maar die aan de andere kant ook naar alle zijden uitwaaiert. Het verhaal is echter verankerd in de bijna onbestaanbaar lijkende dood van de generaal en naar dit punt keert elk hoofdstuk dus ook terug.
De thematiek is zeer boeiend en Gabriel Garcia Márquez slaagt er met verve in om de tragiek van de patriarch inzichtelijk te maken. De dictator is als mens een gevangene van zijn macht en als machthebber gekooid door zijn mens-zijn. Wat overblijft is een zielige oude man die verschrikkelijke dingen doet zonder dat hij goed weet waarom. Ook de hele machinerie van een dictatuur, waarin zaken hun eigen dynamiek krijgen zonder dat de dictator daar eigenlijk nog zelf invloed op heeft, vond ik erg treffend (Alexijevitsj haalt in Het einde van de rode mens een anekdote aan over Stalin die zijn zoon of kleinzoon uitlegt: ik ben Stalin niet, dát is Stalin, waarbij hij op een portret van zichzelf wees).
Zoals mijn bovenbuurman al stelt leest het boek niet heel gemakkelijk en echt groots wordt het ook nooit, hoewel de scènes rondom en ook vooral na de dood van de moeder erg fraai zijn. Verder gewoon een goed boek zoals je dat mag verwachten van Márquez. Dat alle alleenheersers op de wereld dit maar mogen lezen.
Otras Inquisiciones - Jorge Luis Borges (1952)
Alternatieve titel: De Cultus van het Boek en Andere Essays
Ook de onderwerpkeuze sprak me vaak niet zo aan: ik denk bijvoorbeeld dat je niet bij filosofen maar bij moderne natuurkundigen te rade moet gaan als je iets wil zeggen over het bestaan van onbezielde dingen en van tijd (zoals in het laatste essay 'Nieuwe weerlegging van de tijd', waarbij Borges nota bene aan het begin opmerkt dat zijn eigen redenering hem niet overtuigt, waarna hij deze bladzijden lang uiteen gaat zetten).
Is er dan niets goeds te zeggen over Otras inquisiciones? Jawel. De schrijfstijl is prettig, met een heldere syntaxis. En Borges heeft af en toe best aardige ideeën. Eén daarvan is dat een goede schrijver zijn eigen voorgangers creëert. Voorbeeld: door het werk van Kafka ga je kafkaeske elementen bespeuren in werken die voor zijn tijd zijn geschreven, elementen die je zonder Kafka niet als zodanig had herkend.
Ook een mooie opmerking, zomaar ergens op een pagina: het origineel doet de vertaling geen eer aan.
Ik moet zeker nog eens wat fictie van Borges ter hand nemen (El Aleph met name), maar er staat me bij dat ik dit vroeger al eens gepoogd heb en dat het toen niet al te veel indruk maakte. De vrees lijkt gerechtvaardigd dat deze gigant van de Latijns-Amerikaanse letteren niet aan mij besteed is.
Otrotsjestvo - Lev Tolstoj (1854)
Alternatieve titel: Jeugdjaren
Otto Montagne, Le - Paolo Cognetti (2016)
Alternatieve titel: De Acht Bergen
Ottsy i Deti - Ivan Toergenjev (1862)
Alternatieve titel: Vaders en Zonen
"De mens kan alles begrijpen - aethertrillingen en wat er op de zon gebeurt; maar dat een ander mens anders zijn neus kan snuiten dan hijzelf, dat gaat zijn begrip te boven."
Het verhaal zelf kabbelt wat voort, zonder duidelijke hoofdpersoon, zonder duidelijke richting. Dat is wel een klein nadeel. Er zijn mooie passages maar er wordt nergens naartoe gewerkt lijkt het wel. Het eind, waarin nog even kort wordt samengevat hoe het verder gaat met alle personages, vind ik zelfs vrij zwak.
Desondanks een fraai boek waarvan de grootste kracht ligt in de personages. Zo zie ik het graag. 3,5*
Our Man in Havana - Graham Greene (1958)
Alternatieve titel: Onze Man in Havana
Ourania - J.M.G. Le Clézio (2006)
Alternatieve titel: Urania