menu

Via deze pagina blijf je op de hoogte van recente stemmen, meningen en recensies van eRCee. Standaard zie je de activiteiten in de huidige en vorige maand. Je kunt ook voor een van de volgende perioden kiezen: januari 2023, februari 2023, maart 2023, april 2023, mei 2023, juni 2023, juli 2023, augustus 2023, september 2023, oktober 2023, november 2023, december 2023, januari 2024, februari 2024, maart 2024

Kırmızı Saçlı Kadın - Orhan Pamuk (2016) 2,5

Alternatieve titel: De Vrouw met het Rode Haar, 24 juni 2020, 15:54 uur

Op acht stemmen sta ik inmiddels bij Pamuk, en eigenlijk heb ik daarmee al z'n romans vanaf de jaren '90 gelezen (plus nog een goed stuk van Istanbul, maar dat vond ik niet om door te komen). Vanaf Ik heet Karmozijn vind ik al z'n vertaalde literaire fictie goed tot zeer goed. Tot een paar dagen geleden, toen ik De vrouw met het rode haar uitlas.

Op mij komt het boek over als het resultaat van routine en haast. Geen spoor van de schitterende en strakke compositie die in het beste werk van Pamuk aanwezig is. Nee integendeel, het verhaal is een rommeltje, met herhaling, een veel te expliciete duiding en dan aan het eind nog eens een kunstgreep met betrekking tot het perspectief die absoluut niet overtuigt. De Oedipus-thematiek (plus z'n Oosterse tegenhanger) is veel te prominent aanwezig, ook in de verhaalontwikkeling zelf. Het meest aardige is eigenlijk nog het procedé van het puttengraven, waarmee Pamuk net als bij Dat vreemde in mijn hoofd weer een inmiddels obsoleet beroep gebruikt om het veranderde Turkije te beschrijven en duiden. Als de roman zich alleen maar hierop had geconcentreerd en vervolgens de personages meer had uitgewerkt, dan had het weer een puik boek kunnen zijn.

Terugkijkend vormen de boeken rondom de eeuwwisseling wat mij betreft het hoogtepunt in Pamuks oeuvre. Bij een eventueel nieuwe publicatie van zijn hand ga ik kritisch kijken of ik daar nog wel aan moet beginnen, want volgens mij zit de sleet er stevig op.

» details   » naar bericht  » reageer  

Tarabas: Ein Gast auf Dieser Erde - Joseph Roth (1934) 3,5

Alternatieve titel: Tarabas: Een Vreemdeling op Aarde, 22 juni 2020, 15:23 uur

Het is een merkwaardig verhaal wat in Tarabas wordt verteld, waarbij nooit helemaal duidelijk wordt wat het allemaal precies wil zeggen. Ik geloof dat Joseph Roth zich liet inspireren door een krantenbericht. Hij werkte echter onder grote tijdsdruk omdat hij net uit Duitsland was gevlucht en zich bij Querido verplicht had tot het afleveren van een roman. Het is waarschijnlijk ook daardoor dat de vertelling niet helemaal in balans lijkt, hoewel het ook enigszins hoort bij Roths manier van vertellen, waarin altijd iets ongrijpbaars zit, een soort verborgen mystiek. Wat echter rotsvast overeind blijft staan is de ritmische stijl, de cadans van Roths zinnen heeft een sterke kracht. Daardoor valt Tarabas ook nergens stil en lees je het met genoegen uit.

» details   » naar bericht  » reageer  

Vojna i Mir - Lev Tolstoj (1869) 4,0

Alternatieve titel: Oorlog en Vrede, 6 juni 2020, 16:45 uur

In mijn herinnering was dit een ietwat stroperig boek vol salonbijeenkomsten van de Russische adel, afgewisseld met gedetailleerde oorlogsbeschrijvingen. Vreemd genoeg stond me niets meer bij van de personages, alleen de positieve waardering voor generaal Koetoezov was blijven hangen.

Een herlezing bleek wat dat betreft geen verkeerd idee, want ik heb de roman min of meer als nieuw ervaren. De heerlijke vertaling van Bloemen en Wiebes (wat hebben we toch geluk in Nederland met onze Russische vertaaltraditie) in combinatie met de zo weinig tijdsgebonden stijl van Tolstoj maken dit sowieso een boek dat fris en actueel aanvoelt. Ook de inhoud draagt hier natuurlijk in hoge mate aan bij, want de tekst mag dan gaan over de Russische elite, ik denk dat dit alles nog perfect toepasbaar is op bijvoorbeeld een staat als Saoedi-Arabie of de jetset in z'n algemeenheid. Tolstoj beschrijft even grondig als vilein het leven der rijken, die in Oorlog en vrede op z'n best belachelijk en nutteloos en op z'n slechtst parasitair en gevaarlijk zijn.

De ongeneeslijke belachelijkheid van de mens moet volgens mij dan ook als het hoofdthema van de roman worden gezien. Zelfs de grootste held van het verhaal onttrekt zich niet aan de algemene regel: Andrej Bolkonski is ronduit aandoenlijk als hij op het slagveld heldendom zoekt (en hij beseft het) en opnieuw wanneer hij zijn epifanie over wat echt van waarde is niet kan vasthouden in het leven van alledag. Over andere personages kan helemaal geen twijfel bestaan: Napoleon wordt bijna even sterk geridiculiseerd als de gepatenteerde kwezels Berg of vorst Vasili. Maar ook Natasja is uiteindelijk nogal belachelijk in haar huisvrouwenbestaan, om over Pierre nog maar te zwijgen, die in de epiloog de aankondiging doet van de (mislukte) dekabristen-opstand van ruim tien jaar later en hiervoor rechtvaardiging meent te vinden in de denkwijze van zijn meest gerespecteerde vrienden (Andrej Bolkonski en Platon Karatajev), terwijl de lezer weet dat zij beiden niets van deze ideeen hadden moeten hebben. De auteur zelf haalt de onstuitbare loop van de geschiedenis als thema naar de voorgrond, Tolstoj is in de laatste vijfhonderd pagina's zelfs ouderwets aan het drammen als het hierover gaat, maar het idee dat mensen fundamenteel belachelijk zijn is in de onderstroom consistent aanwezig gedurende de 1500 pagina's. Daarom deed het boek me meermaals denken aan Kundera's Het feest der onbeduidendheid. Zie de quote die ik plaatste in het boektopic daar, dat zou zo een scene kunnen zijn uit de salon van Anna Pavlovna (en andersom, het moment dat Berg opstaat om zijn vrouw een handkus te geven maar al gaande het tapijt nog even recht legt, iets wat mij deed schaterlachen, had ook gewoon in Kundera's laatste pennenvrucht kunnen opduiken).

Oorlog en vrede zit dan ook vol met humor, iets wat ik compleet vergeten was, en telkens is de basis van de lach die de tekst oproept dezelfde, namelijk de mens als absurd en daarmee lachwekkend wezen. Heel fraai in dit opzicht zijn natuurlijk de beschrijvingen van veldslagen (met prachtige woorden als 'flankmars', 'kartetsen', 'redoute' en 'flèches') en de hele ontrafeling van oorlogsvoering, waarbij eigenlijk de moraal van de troepen overblijft als enige factor van belang. Hier zit nog steeds veel waars in denk ik, maar zeker in die tijd moet dit een revolutionair inzicht zijn geweest. Tolstojs visie op de loop van de geschiedenis riekt naar historicisme en bij mijn weten zijn er nooit wetten ontdekt die de historische ontwikkeling bepalen, zoals hij veronderstelt, maar zijn relativering van het belang van de zogenaamde "grote mannen" is wel raak.

Terugkomend bij de personages, het zijn de momenten waarin het puur om het lot van het individu gaat dat Oorlog en vrede de meeste indruk maakt. De bijna-schaking van Natasja is hiervan een voorbeeld, erg spannend gedeelte, terwijl het boek daarvoor juist lijkt in te dommelen. Ook de dood van Petja levert kippenvel en waterige ogen op, een personage dat me eigenlijk helemaal niet aan het hart ging maar hoe zijn Rostov-trekken worden neergezet in slechts een handvol pagina's en de manier waarop zijn sterven beleefd wordt vanuit Denisov, dat is meesterlijk. In die losse scenes bereikt Tolstoj zeker het niveau van buitencategorieboeken, maar als geheel is dat het in mijn ogen niet. Daarvoor is er teveel ballast, teveel herhaling, een compositie die te weids uitgetrokken is, wat grotendeels het gevolg is van de niet-literaire agenda die Tolstoj hier al had (hij heeft een boodschap, net zoals bij latere titels als De kreutzersonate en Opstanding), en ook de reden dat het werk zich voor mij niet kan meten met Anna Karenina.

Bij herlezing na +15 jaar zie ik het boek dus op een nieuwe manier, waardeer ik Oorlog en vrede ook meer, maar blijft mijn score toch onveranderd.

» details   » naar bericht  » reageer