Daar ga ik weer

dacht ik, toen ik zonodig een exemplaar van 'Jouw oorlog-mij een zorg' koste wat het kost wilde bemachtigen. Niet te leen in de bibliotheek. Wel nog een tweedehands exemplaar.
In 1979 schreven auteurs Elouise en Ingrid Kluvers als eerste regels in hun voorwoord:
(reactie op ander bericht)


Beide zinnen zijn voor mij herkenbaar, de eerste waren de gevleugelde woorden van mijn vader, hij was net zoals mijn nu nog levende moeder een oorlogskind. Zowel mijn ouders als grootouders spraken of spreken niet over de oorlog. Te pijnlijk.

En ja, ik ben blij dat ik vijftien jaar na die oorlog ben geboren, dat ik hem niet zelf heb meegemaakt. Die golfslag, die pijnlijke erfenis was en is er nog wel.
Met het zwijgen worden bepaalde vragen niet beantwoord, en onbeantwoorde vragen hebben de zeer vervelende gewoonte in de lucht rond te hangen. Wat voor veel na-oorlogse mensen zoektochten teweeg heeft gebracht, dit naast het leren omgaan of leven met gedragingen van (groot)ouders die die oorlog wel hebben meegemaakt en de gebeurtenissen niet of nauwelijks konden of kunnen verwerken.

Of de na-oorlogse geïnterviewden in dit boek nu 'foute' ouders hadden, overlevende ouders uit concentratiekampen, of ze nu verzetshelden waren of slachtoffer waren van de Japanse overheersing, ze wilden allen alleen hun voornaam vermeld, genoemde erfenis is te pijnlijk. Zo voel ik op deze plek niet de behoefte om details te beschrijven, wel dat ik dit boek na zo'n vijftig pagina's opzij leg. Het brengt onrust, het doet zeer, er zweven oude spoken uit de dekenkist op zolder rond... Het is voor mij teveel.

Ik heb me afgevraagd voor wie dit boek van nut zou kunnen zijn. Misschien juist wel voor mensen die zuchten dat het wéér over de oorlog gaat. Persoonlijk vind ik hoe nu bijvoorbeeld 4 mei invulling krijgt treffend. Laat die na-oorlogse generatie(s) tijdens de kranslegging maar spreken aan de zijde van hun ((over)groot)ouders.
Ik herdenk op meerdere wijzen. Ik blijf mondjesmaat doorgaan met een zoektocht, samen met een neef duik ik zo nu en dan een archief in, proberen we het verhaal compleet te maken. Soms verbijsterd over de gevonden (familie) informatie.
En dit boek? Dit boek gaat naar de kringloop. De dekenkist gaat voor nu weer dicht. Ik ga naar buiten, daar ga ik weer, vandaag de zon in ...

stem geplaatst

stem geplaatst

Als je weet wat iemand beweegt, kun je meebewegen

Als ‘heidenkind’, zoals iemand me ooit noemde, was ik als jong meisje gefascineerd door religie. Die fascinatie kreeg ik door de godsdienstlessen op de openbare school. Ik kreeg het niet mee van mijn ouders, beide opgegroeid met verschillende geloofsovertuigingen waar ze afscheid van hadden genomen. Ze lieten me wel volkomen vrij in mijn bezoeken aan allerlei kerken in de buurt. Voor mij had geloof geen verstikkende betekenis. Tegelijkertijd betekende die vrijheid eveneens dat ik er totaal niet bij werd begeleid. Die begeleiding, of beter gezegd uitleg aangaande verschillende levensovertuigingen en religie(s), heb ik later wel gekregen waarbij de fascinatie is gebleven.

Toen Oosterhuis overleed ben ik ‘De paus van Amsterdam’ gaan lezen. Eerlijk gezegd, mea culpa, kende ik zijn naam vooral als vader van Tjeerd en Trijntje, en zag ik vorige eeuw wel eens Oosterhuis staan onder liedteksten in zowel Protestante- als Rooms katholieke kerken. Ik wist ook dat hij ooit Jezuïet was maar uit de orde werd gezet en uitgetreden was als priester. Wonderlijk, dacht ik, dat ze in de kerken dan zijn werk volop zingen.

‘De paus van Amsterdam’ is wat mij betreft veel meer dan ‘een biografie’ over een man die als ik de hoofstukken zo lees meer eigenschappen had dan autoritair, gedreven, fanatiek. Deze biografie is m.i. van grote historische waarde en is veelomvattend aan informatie. Allereerst wordt duidelijk hoe Oosterhuis de eucharistie voor katholieken begrijpelijk wilde maken, niet alleen het latijn dat gezongen en gesproken werd voor mensen verstaanbaar vertaalde. Oók vond Oosterhuis dat het Nieuwe testament alleen goed begrepen kon worden door bestudering van het Oude Testament. ‘Thora’ betekent ‘woord dat mensen richting wijst’. Een man die hierbij voor Oosterhuis van belang was, was Abel J. Herzberg . Dit naast vele, vele anderen met wie hij samenwerkte. Voor Oosterhuis waren niet alleen zijn dichterschap en het begrijpelijk maken van liturgische teksten van belang, bij het verstaan van de bijbel deden vormen van kunst en cultuur, maar zeer zeker ook (links) politieke ideeën er toe. Hier krijgt de lezer veel voorbeelden van.
Volgens zijn zus Eugenie mocht Oosterhuis dan wel autoritair zijn, zonder die eigenschap had hij nooit kunnen bereiken wat hij heeft volbracht. Wat bewoog Oosterhuis? Hoe kon het dat hij voor zoveel mensen van betekenis was? De biografie geeft hier antwoord op onder andere hoe hij zich na een ziekenhuisopname ‘geroepen’ voelt en weet en hoe zich zijn weg ontwikkelde.

Aanvankelijk werd het werk van Oosterhuis door bisschoppen van belang gevonden, ook al was daar de celibaat kwestie en het niet mogen voorgaan door getrouwde priesters; rond 2010 kwam er een censuur op misboeken op vanuit de kerk waarin liederen van Oosterhuis stonden. De paus van Amsterdam en de paus van Rome waren onmiskenbaar in conflict over de leer. Met name wat betreft het tafelgebed.
Er zijn deskundigen die Oosterhuis’ werk verfoeien, die vinden dat het tot geloofsvervlakking heeft geleid, die vinden dat de ‘vrije geest’ van de jaren zestig terug de fles in moet, de traditie in ere hersteld. Er zijn ook mensen die het exacte tegendeel beweren, die rechtstreeks verband zien tussen pausen die geen millimeter toegaven op het vlak van seksuele moraal en celibaatsverplichting en de hedendaagse staat van de rooms-katholieke kerk: een gemarginaliseerde positie, wereldwijd uitdijende misbruikschandalen. En – althans hier – lege kerken.

Ik heb een duidelijk beeld gekregen van wat Oosterhuis bewoog in onze wereld. In dit boek komt de vraag van opvolging van Oosterhuis aan de orde. Dit citaat geeft een passend antwoord:
(reactie op ander bericht)


4,5*

Inspanning

‘Een Jihad van liefde’ is het verhaal van Mohamed El Bachiri en zijn grote liefde Loubna Lafquiri, moeder van zijn drie kinderen. Mohamed is opgegroeid in Molenbeek en was zoals de geschiedenis vertelt een moslim als zovelen, die je niet hoort, die je niet ziet. Na de dood van zijn vrouw door aanslagen in Brussel bevat dit boekje teksten die Mohamed heeft geschreven en uitspraken die David Van Reybrouck van hem heeft opgetekend tijdens een uitgebreid interview op 2 en 3 februari 2017 in Brussel.

Het woord jihad is gebruikt om troepen te motiveren, oorlogen te voeren. Maar oorspronkelijk in klassiek Arabisch betekent het woord Jihad ‘inspanning’. Dat is de eerste betekenis. Een echte jihadist is iemand die niet in woede ontsteekt, ongeacht de situatie. Hij kan misschien wel woede voelen, maar het is zo makkelijk om iemand te slaan of geweld te gebruiken. Aldus MEB en als hij iets niet heeft gedaan in dit verhaal is het ontsteken in woede, wat ik bijzonder opmerkelijk vind. Had hij er geen reden toe? Het boekje ademt overtuigd pacifisme, broederschap naar àlle mensen. Het boekje leest toegankelijk: hier en daar zelfs met humor. MEB zat op een dichtbij zijnde katholieke school, zijn vader zei over de katholieke waarden: “Het is net als bij ons, alleen is Jezus niet de zoon van God en hebben wij nog een profeet extra”. MEB leerde over moeder Theresa, hoe kon zij naar de hel gaan? Zijn vader vertelde dat zij weliswaar niet zou lijden maar ook geen moslim was, dus niet naar het paradijs zou gaan. MEB vond dit oneerlijk, waarom zij niet, terwijl voor een doorsneeburger die nooit iets voor een ander doet de poorten van het paradijs wagenwijd openstaan? Hij wilde niet de Che Guevara van de familie uithangen…

MEB is een mens die veel nadenkt. Die met inspanning nadenkt, over andere levensovertuigingen en religies dan de zijne en tegelijkertijd bij zichzelf kan blijven. Want stelt MEB: in deze tijd van globalisering is het belangrijk je eigen geschiedenis te kennen maar ook die van anderen: zwarten, blanken, joden boeddhisten, moslims en atheïsten. Nergens is het boekje haatdragend. Ik vind het indrukwekkend hoeveel wijsheid en liefde dit boekje bevat. Naar mijn idee kan iemand zo overtuigend niet zijn als hij zelf de liefde niet kent. En liefde is er in zijn leven, onder andere heeft hij deze van jongs af aan meegekregen. Voor zijn God, zijn ouderlijk gezin, voor de gemeenschap waaruit hij komt, de vruchten van de liefde voor Loubna en haar kinderen.

Ondanks de toegankelijkheid geen boekje om achter elkaar uit te lezen. Wel een boekje om telkens op te pakken en weer en weer. Jezelf de inspanning gunnen om bij jezelf na te gaan: hoe zit het bij mij? Een boekje om bij de hand te houden.

4,5*

stem geplaatst