Roberto Bolaño is aan 2666 begonnen met als doel een ambitieus, episch en belangrijk werk neer te zetten alvorens hij zou sterven. En alleen al in omvang is hij daarin geslaagd; 2666 is groots. Niet slechts in zijn vuistdikke verschijning, ook in opzet. Gedurende 5 delen vliegt Bolaño van het hedendaagse Europa naar het Mexico van de jaren '90, terug naar het Duitsland van de Tweede Wereldoorlog, om uiteindelijk weer te eindigen in Mexico.

Elk deel van de roman verschilt van het vorige in stilistisch opzicht, tijdsbepaling en setting. Wie deze reis graag maakt aan de hand van een vast hoofdpersonage of via een duidelijke structuur, kan er maar beter niet aan beginnen; Bolaño doet zijn uiterste best het record aan sprekende personages van Oorlog & Vrede te verbreken (wat hem ongetwijfeld is gelukt). Je mag al blij zijn met de mythische schrijver Archimboldi als centraal middelpunt (ook al wordt hij pas in het laatste deel werkelijk opgevoerd als personage). Het andere centrale punt zijn de vrouwenmoorden in Mexico, maar ook wie een roman verwacht over deze historische verschrikking zal teleurgesteld worden; feiten worden in overvloed gegeven, maar beslaan slechts zo'n 25% van het geheel. Een afsluitende conclusie schittert door zijn afwezigheid.

Dat is immers niet relevant, Bolaño vertelt hier een groter verhaal. 2666 is in de eerste plaats een melancholische overpeinzing over geweld, corruptie, over de mens, over kunst en de tragiek van het leven. Wie zich teveel vastklampt aan personages zal ze dan ook snel gaan missen, want Bolaño gebruikt ze slechts als middelen om door te dringen tot de collectieve ziel van de mensheid. Daarin verliest hij zichzelf overigens ook geregeld; zoek niet teveel naar de functie van een opgevoerd karakter of zelfs ellenlange passages alvorens je de laatste pagina hebt omgeslagen. Het is pas in de laatste akte dat puzzelstukken op hun plaats vallen. Of niet.

Een specifieke boodschap vastpinnen op 2666 is onmogelijk. Het is een labyrintisch werk dat tegelijkertijd zowel pretentieus, bewonderenswaardig, mooi, overdreven als artistiek is. Het grote nadeel van een werk als dit is dat iedere lezer wel ontevreden zal zijn over het niet verder uitwerken van hun favoriete karakter of gegeven die verlaten worden alvorens ze bevredigend afgehandeld zijn, en ook lijkt Bolaño figuren op te voeren waar hij vast meer mee had gedaan, was hij niet overleden alvorens het te voltooien. Mede doordat de lezer nooit verbondenheid kan voelen met de personages bereikt 2666 de hoogten van een Marquez helaas nergens. Of Bolaño werkelijk een geniaal werk heeft achtergelaten blijft voor discussie vatbaar, maar bewonderenswaardig is het zondermeer. 4*