Het verhaal van dit boek is uiteraard welbekend via de laatste verfilming die toch ook alweer dateert van 1984, en intussen is er ook nog een musicalversie geweest. Wat vliegt de tijd. Toevallig heb ik de Ciske-trilogie op de kop kunnen tikken voor 1 euro. En hoewel mijn verwachtingen niet erg hoog lagen - er kleeft behoorlijk wat drama aan waarbij het oppassen geblazen is voor melodrama - leek mij dit toch het risico waard . En wat is het een aangename verrassing gebleken. Ik had helemaal geen idee dat Ciske De Rat - het boek - verteld wordt vanuit het standpunt van een leerkracht, meester Bruis, die de wereld rond hem aanschouwt, met uiteraard de focus op die ene jongen in zijn klasje. Erg genietbare observaties van de meester die je inzicht verschaffen in het leven van Ciske. In feite is het standpunt van de meester zo ‘meesterlijk’ beschreven dat ik er op gokte dat auteur Piet Bakker zelf onderwijzer was geweest. En een blik op zijn cv heeft zijn biografische insteek bevestigd.
Het is intussen een publicatie met respectabele leeftijd waardoor je er gratis een inkijk op de Nederlandse samenleving van toen bij krijgt. Waar posities duidelijk afgebakend waren en er ook nog een plaatsje ingeruimd blijkt voor de Allerhoogste.

Ciske De Rat is een entertainend naturalistisch werkje, al vraag ik me wel af of dit nog bekendheid zou genieten zonder de filmversies die er geweest zijn. In elk geval mag Piet Bakker credits krijgen voor een sterk verhaal en een fijne vertelstijl.

Autobiografisch relaas over de toestand tussen leven en dood waarin Eleonore, vrouw van de schrijver, in 1975 verkeerde na zware medische blunders. Een roman die Jef Geeraerts met elke vezel van zijn hart geschreven heeft, voel je aan elk woord en punt. De lezer krijgt inzicht in het leven dat Geeraerts met zijn vrouw leidde midden jaren zeventig. Met veel ruimte voor zinnelijkheid. Het voelt bijna voyeuristisch aan om een kijk te krijgen op hun seksuele leven en alle andere zinnelijke genoegens die hen lief zijn. Vermoed kan worden dat de titel van het boek een toespeling is op het tegendeel van het goede leven (leven als een Bourgondiër) waarin ze terechtkwamen, waarbij het geografisch gesitueerde Bourgondië evenzeer een locatie is die (in beperkte mate) een rol speelt.

De kern van het verhaal - medische blunders en hoe men die wil toedekken - is helaas een zeer menselijk gebeuren en niet uitzonderlijk te noemen. Wat wel een beetje uitzonderlijk is, is het feit dat het deze keer een man (zijn geliefde) met een uitzonderlijk literair talent overkwam. En die liet het er niet bij. Dood in Bourgondië dient in feite als wraak- en therapeutische oefening voor Geeraerts die één en ander van zich af te schrijven had. Daarbij is hij zo hoffelijk om ook baan te ruimen voor dagboekfragmenten van Eleonore, zodat we ook haar beleving meekrijgen. Om problemen te vermijden heeft Geeraerts er weliswaar voor gekozen om de betrokken artsen zelfverzonnen namen te geven.

Jef Geeraerts en Eleonore zijn intussen reeds enkele jaren overleden en voor de betrokken artsen van toen zal waarschijnlijk hetzelfde gelden, ofwel zijn ze hoogbejaard. Maar dat maakt dit boek toch niet minder treffend, in al zijn rauwe eerlijkheid en passie.

Geïnteresseerden in de vroegste geschiedenis van de Vlaamse (gesproken) film vinden hier hun gading. Het gaat om een uitgebreid portret van pioniers Edith Kiel en Jan Vanderheyden waarbij hun levensloop uiteraard helemaal vervlochten is met de grote stroom films die ze op een kleine dertig jaar tijd creëerden. Prima onderbouwd - met toevoeging van de bronnen - en rijkelijk geïllustreerd boekje, met op het einde een handig overzicht van de filmografie en bijhorende info. Beide schrijvers waren reeds beslagen in het onderwerp, en door het samenvoegen van hun expertise ter zake, is het niet overdreven om te stellen dat dit werkje momenteel een definitieve lezing is van leven en werk van Kiel en Vanderheyden.

The Glass Key verscheen oorspronkelijk als een serie afleveringen in het legendarische pulpmagazine Black Mask in 1930, om nadien gepubliceerd te worden op de Britse en Amerikaanse markt. Wanneer je deze novelle van Dashiell Hammett leest, leg je dan ook al vrij snel de link met het format waaraan het verhaal moest voldoen. Elke aflevering gepubliceerd in Black Mask moest sowieso de nodige thrills opleveren om een sensatiebelust lezerspubliek aan zijn of haar trekken te kunnen laten komen. En je zou kunnen denken dat Hammett daarin wel geslaagd is want de intriges en complexe condities ontwikkelen zich 214 bladzijden lang in een razendsnel tempo waarbij het soms nodig is nog een keertje terug te bladeren om de draad niet te verliezen. 

Samen met de al even illustere Raymond Chandler en in iets mindere mate James M. Cain was Dashiell Hammett één van de vaandeldragers van de Amerikaanse crime novel in de eerste helft van de 20e eeuw, met een invloed die ook vandaag nog steeds doorwerkt. Niet in het minst door de talrijke verfilmingen van hun werk, ten tijde van klassiek Hollywood, dewelke op hun beurt verder invloed bleven uitoefenen.
Een eer die ook The Glass Key te beurt viel met een eerste filmversie in 1935 en een nog bekendere film noir in 1942. Ik heb eerst de beide films bekeken - waarbij een lichte voorkeur voor de versie van 1935 omdat deze wat rauwer en authentieker overkomt - en nadien het boek gelezen. Zijn de films al complex te noemen, wordt dit nog in grote mate overstegen door de complexiteit van de verhaallijn in het boek, zoals eerder al aangegeven. Wat The Glass Key - en ander gelijkwaardig werk -  zo dankbaar maakt om te verfilmen, is volgens mij het feit dat de personages in het boek niet echt in de diepte worden uitgewerkt, maar voornamelijk actoren zijn in een actiegedreven verhaal. Vooral moet er niet te veel gepsychologiseerd worden. Tot het doek valt, is de lijn tussen goed en slecht daarbij moeilijk te trekken in dit werk van Hammett, en bijgevolg had ik als lezer in feite géén sympathie voor hoofdfiguur Ned Beaumont of andere personages. Wél heb ik genoten van de sneltreinvaart en onderkoelde dialogen, de typische hard boiled stuff waar de vroegere Black Mask lezer een boon voor moet gehad hebben. En wat het hard boiled karakter betreft, is Dashiell Hammett misschien wel de meest authentieke protagonist van zijn generatie aangezien hij in het echte leven jarenlang de dienst heeft uitgemaakt als privé-detective. Die man heeft daadwerkelijk het leven geleefd - en gedronken ook trouwens - dat hij heeft beschreven in zijn boeken. Ik kreeg in het geval van The Glass Key ook de indruk dat Dashiell Hammett uiterlijk op het personage Ned Beaumont leek, bij vergelijking van de beschrijving in het boek, en de foto van een jonge Dashiell Hammett - in het pak, met snor en zo'n typische fedora hoed - prijkend op de cover van de schitterende uitgave van Library of America.

Wat er ook van zij. Als er dan toch een universum moet bestaan waarin gemoord, bedrogen en bestolen wordt, laat het dan alstublieft een universum met stijl en panache zijn. Dankjewel Dashiell Hammett.

The Maltese Falcon was de derde misdaadnovelle geschreven door Dashiell Hammett, eerst gepubliceerd als serie in detectivepulpmagazine Black Mask in 1929, en het jaar nadien uitgegeven in boekvorm. Samen met schrijvers als Raymond Chandler en James M. Cain stond Dashiell Hammett aan de wieg van wat zou uitgroeien tot een nieuw genre: noir crime. Een genre waarin een hard boiled detective het hoofd biedt aan een complexe wereld bezaaid met valstrikken, femme fatales en ongure types, in zijn (want het gaat steeds over mannelijke hoofdpersonages) zoektocht naar waarheid/existentiële zingeving/dough.

Van de genoemde schrijvers kan Dashiell Hammett toch wel onbetwist de pionier genoemd worden. Onder zijn invloed werd Black Mask begin jaren ‘20 van vorige eeuw omgeturnd vaneen allegaartje tot een blaadje met enkel detectiveverhalen.
Dashiell Hammett was dan ook de man die zichzelf omschoolde van real life detective naar auteur, aldus puttend uit zijn eigen ervaringen, wat ongetwijfeld heeft bijgedragen aan het authentiek gehalte van zijn schrijfsels.
Op het moment dat The Maltese Falcon werd gepubliceerd, moest de veelgeprezen Raymond Chandler nog aan zijn carrière beginnen, om maar iets te zeggen.

The Maltese Falcon werd goed onthaald door de critici en zou liefst drie maal verfilmd worden, met als hoogtepunt de film gemaakt door regisseur John Huston met Humphrey Bogart in de rol van detective Sam Spade. Deze versie uit 1941 zou min of meer ook de geschiedenis ingaan als het startpunt van de film noir.
So what’s all the fuss about?

The Maltese Falcon beschrijft de lotgevallen en handelingen van hard boiled detective Sam Spade in zijn zoektocht naar het beeldje van een maltese valk - waarop niet zo toevallig gejaagd wordt door een bende gangsters. Het is een avontuur waarin Sam Spade zich voortdurend verplaatst van hotellobby naar appartement, van politiekantoor naar de straat, en sterk is met verbale vaardigheden en losse handjes. Gedurende 200 pagina’s staat Sam Spade centraal in deze zoektocht, elke scene wordt beschreven vanuit zijn subjectieve aanwezigheid, wat volgens mij toch ook wel wijst op de persoonlijke betrokkenheid van Dashiel Hammett als ex-detective. De actie beperkt zich hoofdzakelijk tot het rollen van sigaretten, het stelen van een kus, en er valt al eens een vuist onzacht op de kin van een gesprekspartner, naast het trekken van een revolver. En ja, er worden moorden gepleegd, maar deze worden buiten het gezichtsveld van Sam Spade gepleegd, zoals het hoogstwaarschijnlijk ook de ervaring was van Hammett in het echte leven. Moorden vormen hier een aanleiding om te palavaren en de pieren uit de neus van de gesprekspartner te halen. Als lezer kan je genieten van de smart talk en de kleurrijke beschrijvingen van de personages, en dit alles binnen de gestileerdheid van de laten jaren ‘20 (waar ik persoonlijk gek op ben). De plot werkt prima, met een zinderende finale er bovenop.

De Maltese valk heeft toch wel het noirgenre In de hoogte getild. Respect voor deze vogel.

Rutger Bregman was me enkel bekend van zijn media-optreden, intussen al een tijdje geleden, waar hij voor het oog van de wereld de rijken der aarde de mantel uitveegde. Vond ik wel geweldig. Dit boek heb ik op vraag van mijn vrouw voor haar verjaardag gekocht enkele maanden geleden, en heb het maar meteen ook zelf gelezen. En ik moet zeggen dat dit werk heel welkom is om een tegenwicht te bieden aan de zurigheid die via allerlei mediakanalen in stand wordt gehouden. Ontluisterend daarbij is de ontmaskering van een aantal wereldberoemde sociale experimenten die decennia lang onderwezen werd aan studenten (waaronder ondergetekende) en die dus vooral experimenten in wetenschappelijke manipulatie blijken te zijn, wanneer ik Bregman mag geloven (en laat ik er maar vanuit gaan dat hij deugt). Dat impliceert ook de andere kant van het verhaal van Bregman; dat een aantal mensen niet deugen en waakzaamheid dus geboden is. Bregman meent wel dat we mensen steeds het voordeel van de twijfel moeten geven, en daarin kan ik hem wel volgen. Maar uit wat we leren over de wereld van de academische wetenschap - was me al langer duidelijk - is het m.i.toch wel raadzaam om steeds dubbel waakzaam te blijven, aangezien het immers gaat om een wereld waarin promotie moet gemaakt kunnen worden en bovendien politieke belangen meespelen. De titel van dit boek van Bregman werkt dus als een tweesnijdend zwaard. Bovendien zou je van de titel ook nog kunnen maken; ‘De meeste mensen deugen, maar ze laten zich makkelijk misleiden’. Want dat blijkt evenzeer uit het verhaal dat Bregman brengt. Om dat tweede zinsdeel te ontkrachten is het inderdaad nodig dat mensen zich kritisch opstellen, en meestal gaat het (in de geschiedenis) om een kritische minderheid die een rol kan spelen.

Bijkomende bedenking. De kennis die Rutger Bregman etaleert is niet nieuw, en het kan niet anders dan dat dit soort zaken ook bekend is bij de elites van deze wereld. En dan kan je je de vraag stellen in welke mate de media (in handen van diezelfde elites) worden ingezet om zoveel mogelijk zurigheid te spuien en mensen - sheeple - zoveel als mogelijk in negativiteit te wentelen en onder de knoet te houden, verdeel en heers, met het oog op het vasthouden van de eigen elitaire positie.

In dit boek ontleedt Jan Keij de filosofie van Friedrich Nietzsche, maar meer nog dan dat maakt hij Nietzsche weer levend en relevant voor onze huidige tijd. Na een bespreking van de voorgangers en inspiratiebronnen van Nietzsche, kwestie van wat context te geven, volgen tien hoofdstukken waarin de kernbegrippen uit Nietzsches’ filosofie worden besproken en uitgedaagd.
Achtereenvolgens komen de wil tot macht, relativisme, moraal, de dood van God, de eeuwige wederkeer, de Übermensch, vrijheid en het lijden aan bod. Jan Keij gaat daarbij geen heikel punt uit de weg, zoals hij ook ingaat op de redenen waarom de figuur en filosofie van Nietzsche op een bepaald ogenblik in de 20e eeuw gecompromitteerd werd.

Naarmate het boek vorderde, kreeg ik meer en meer een aha-erlebnis. Dat ligt niet enkel aan Nietzsche, maar vooral ook aan de manier waarop Keij de zaken onder woorden brengt en filosofie écht tot een mogelijke leidraad van het leven maakt. Dit in tegenstelling tot zovele filosofen/docenten die zich lijken te beperken tot hermetische besprekingen vanuit de eigen ivoren toren. Je hoeft het niet met alles eens te zijn wat Keij en Nietzsche ten berde brengen, maar dat hoeft ook niet, de filosofie van Nietzsche betekent dan ook een uitnodiging tot zelfstandig denken. “Wie niet denkt zoals ik, volge mij”, wordt Nietsche dan ook gepast geciteerd.

Zelf heb ik al regelmatig filosofieboeken gelezen - en ooit nog filosofievakken gestudeerd - maar met Jan Keij is het wel de eerste maal dat ik het zo duidelijk heb weten verwoorden. De analyse van Keij wordt bovendien illustratief aangevuld met citaten uit de wereldliteratuur die de besproken thematieken raak weten te verhelderen.

Dit boek kan ik aanraden aan ware liefhebbers van het leven

Franz Kafka is of was een topschrijver maar dit kortverhaal deed me niet veel. Hoogstwaarschijnlijk een schrijfsessie met therapeutische kwaliteit - die vaderfiguur - voor de auteur zelf maar wat mij betreft geen starter voor de lezer met interesse in het oeuvre van Kafka. De thematiek is te hermetisch om tot zijn recht te laten komen in het bestek van een kortverhaal.

Schitterend werkje van K. Een horrorverhaal, in de ware betekenis van het woord, dat de lezer niet onberoerd laat, tot het intreurige einde toe.

Na het literaire 'De Nachtvogels' heb ik me nu gewaagd aan deze 'Z17', is meteen ook de eerste misdaadroman van Geeraerts die ik gelezen heb. Wat een tripje! Dit boek leest als een trein. Met een rotvaart volg je de avonturen van Max oftewel Z17, lid van de (intussen terziele gegane) Belgische Rijkswacht. Helemaal geen sympathiek figuur, eerder van het humorloze hardboiled type, en macho tot en met.

Jef Geeraerts slaagt erin om een realistische sfeer te scheppen waarbij hij gebruik maakt van zijn uitgebreide technische kennis omtrent het Rijkswachtmilieu (waaraan zelfs een lexicon achteraan het boek wordt gewijd).
Het verhaal is geschreven vanuit de ikfiguur Max waarbij je als lezer de beschrijving krijgt in de woorden van Max; een rechttoe rechtaan stijl in spreektaal die erg passend is. In 'De Nachtvogels' had Geeraerts voor mij al bewezen tot welke literatuur hij in staat is, maar het is mooi dat hij voor deze misdaadroman zijn stijl aanpast aan de leefwereld van Max. Iets wat bij vele andere schrijvers minder vanzelfsprekend is.
Tenslotte heb ik erg genoten van het beginjarennegentigsfeertje van het boek. Leuk ook dat er enkele verwijzingen zijn naar neo-noirfilms (Les Noces Rouges en MIami Blues).

Het treft dat ik onlangs een hele doos Geeraertsen gekocht heb op de rommelmarkt want ik ben door de eerste twee picks gemotiveerd geraakt om ze alle te gaan lezen