menu

Hier kun je zien welke berichten Sol1 als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.

Hah: Öykü - Birgül Oğuz (2012)

Alternatieve titel: Ha! Over Verlies

4,0
Sol1 (moderator)
‘Ha!’ is een uitroep van geringschatting of een schampere reactie op onbegrip van de omgeving. Het komt in een aantal varianten op een beperkt aantal plaatsen terug in het verhaal.

Het boek is verdeeld in drie delen, waarvan de titels een korte zin vormen: ‘Jouw Zoute Ziel’, ‘In’, ‘Zijn Waterziel’, en is opgedragen aan de vader van de schrijfster. Die vader wordt ‘Lang Bedroefd’ genoemd en het thema van ‘rouw’ neemt in het verhaal een centrale plaats in. Rouw om de overleden vader, rouw om zijn verloren idealen.

In 2014 won het werk de Europese prijs voor literatuur. De verwerking van verlies wordt op poëtische manier weergegeven, waarbij gesteund wordt op diverse literaire bronnen. Het is vaak poëzie in prozavorm, doet wel wat denken aan een tamelijk korte roman met dan wel een beperkt aantal scènes.

Helemaal makkelijk te doorgronden is het korte boekje niet. Er wordt enige kennis van Turkse (en andere) symboliek, rituelen of taalgebruik verwacht, terwijl er op dat punt nauwelijks of geen toelichtingen zijn opgenomen.

Zo is de hoofdpersoon niet gebaard door haar moeder, maar opgehaald door haar moeder en neergelegd aan de voet van een acacia, waar de hoofdpersoon zichzelf vond. Tussen de acacia en de hoofdpersoon ontstaat tijdens het opgroeien een blijvende poëtische wisselwerking. Zij spoken in elkaars slaap rond. Haar schaduw is een op de grond gevallen gedachte van de boom, het ruisen van haar takken en bladeren zijn haar woorden. Van de acacia wordt gezegd dat zij Isis en Osiris heeft voortgebracht. In die zin kan zij beschouwd worden als een boom des levens, echter lijkt het erop dat juist de beukenboom in Turkse mythen die plaats al inneemt. Hier wordt dus teruggegrepen op een andere, de Egyptische, traditie.

De hoofdpersoon beschrijft haar moeder Gül, die het verse graf haar rug toekeert, die heengaat in eenzaamheid en daar in haar ziel tuurt, een ziel die gewet is met woede, met vragen. Ze zal niet met de anderen rouwen in het huis van de rouw, ze volgt haar eigen weg. De hoofdpersoon beschrijft haar zuster Gülnigâr, die juist geen vragen stelt. Zij beschrijft haar schooltijd, als zij in haar eigen wereld leeft, en haar vader, die dan te maken krijgt met de militaire staatsgreep in 1980 in Turkije.

Als de hoofdpersoon de liefde vindt en een minnaar vervolgens haar probeert te vinden, komt een eerste demonstratie - waaraan haar vader deelneemt en haar in betrekt - naar voren. De demonstratie loopt door het ingrijpen van de militairen van de overheid niet voor iedereen gunstig af, maar zijzelf en haar vader weten te ontkomen.

In een later stadium wordt beschreven hoe zij zijn overlijden gaat aangeven bij het bevolkingsregister; de reis naar het register toe, de rommelige gang van zaken op het kantoor, de wachtenden. Langzaamaan wordt duidelijk welk lot haar vader heeft getroffen. Zonder dat de lezer dat al wist, leek dat lot haar eerder zelf in haar verhaal ook te zullen treffen in een situatie als van een droom, een visioen, waaruit zij ofwel door derden wordt gered, of zelf uit is ontwaakt.

Tegen het einde van het verhaal zal zij te maken krijgen met het heengaan van haar moeder. De op sommige punten gedetailleerd beschreven troosteloze toestand van het huis van haar moeder, sluit aan bij de zielstoestand van moeder en dochter.

Als slotbeschouwing kijkt zij als een vogel, een raaf, van op een afstand terug op de gang van zaken, op een veertigdaagse periode van rouw, en spreekt zij haar gedachten en verwachtingen uit.

Het verhaal is rijk aan symboliek en beschrijvingen. De combinatie van politieke overtuiging en rouwverwerking valt goed uit. Het verdient aanbeveling het verhaal te herlezen om het beter te laten bezinken, beter te kunnen waarderen en doorgronden. Het is in ieder geval het lezen meer dan waard. Het is het eerste werk van Birgül Oğuz dat in het Nederlands is verschenen. Hopelijk volgt er meer.

Has the West Lost It? A Provocation - Kishore Mahbubani (2018)

Alternatieve titel: Is het Westen de Weg Kwijt? Een Provocatie

4,5
Sol1 (moderator)
Kishore Mahbubani verstaat de kunst een paar eeuwen (politieke) ontwikkelingen van westerse landen - en hun relaties met niet-westerse landen gedurende dezelfde periode - samen te vatten in een beperkt, zuiver en realistisch betoog van slechts circa 90 pagina’s (als je de extra’s van het boek buiten beschouwing laat).

Kern van zijn betoog is dat de westerse suprematie van de afgelopen twee eeuwen geen regel, maar een afwijking is. Aan de hand van de geschiedenis en een reeks economische grafieken en kentallen, kan Kishore aantonen dat China en India altijd de grootste economieën op deze planeet zijn geweest. Vanaf 1820 is in hun geval sprake van een tijdelijke dip ten opzichte van het westen, terwijl ze nu hun normale positie ten koste van datzelfde westen weer innemen.

Het westen heeft met name aan de Aziatische (en in het verlengde daarvan: Afrikaanse) landen geleerd hoe die hun sociale problemen op een wetenschappelijke manier, door te redeneren en te verifiëren, moeten bezien. Diezelfde wetenschappelijke benadering heeft de niet-westerse landen de mogelijkheid gegeven te moderniseren, hun problemen op rationele wijze op te lossen, te groeien.

Ik kan mij goed vinden in de standpunten van Kishore, te meer daar hij zijn betoog op een rustige manier opbouwt en ondersteunt met een reeks cijfers, grafieken en andere informatie van elders (met bronvermelding).

Voor buitenstaanders heeft hij misschien toch een paar onverwachte benaderingen.

Zo ziet Kishore de toegang van China tot de WTO in 2001 als een grotere klap voor het westen, dan de aanslagen van 11 september in datzelfde jaar. De toegang van bijna een miljard arbeiders tot het wereldhandelssysteem, moest onvermijdelijk tot een groot banenverlies in het westen leiden. Daarmee kwam een afname van de reële lonen in het westen en een toename van de inkomensongelijkheid. Desondanks is hier door westerse autoriteiten (relatief) geen of weinig aandacht aan geschonken. Het onvermogen van westerse leiders om duidelijk te maken aan de bevolking wat er aan de hand was (of is) of om de schade te beperken, gevolgd door de onvrede van diezelfde bevolking, heeft uiteindelijk vijftien jaar later geleid tot de verkiezing van Trump en tot de Brexit.

In de opschuivingen van de EU of NATO de afgelopen decennia naar het oosten, ziet Kishore een zekere vernedering van het Rusland van direct na het uiteenvallen van de USSR. Dat Rusland was op dat moment zeker geen bedreiging meer voor het westen. Kishore stelt dat begrip, grootmoedigheid meer op hun plaats waren geweest. In de hautaine benadering door het westen ziet hij een reden, waarom Poetin in Rusland aan de macht is gekomen.

Het westen veronderstelt of lijkt te veronderstellen dat (economische) groei gepaard zou moeten gaan met een afname van religie. Desondanks is in diverse moslimlanden sprake van een tegenovergestelde tendens. Kishore ziet daar echter geen bedreiging in en vindt dat er met die landen voldoende valt samen te werken; zij het dat het westen rekening moet houden met de veranderingen in haar eigen positie. Hij verwijt het westen op meerdere plaatsen in het boek een zekere verwaandheid.

Ook over bijvoorbeeld de interpretatie van autoritaire regiems en het verschil tussen het westen en 'de anderen' in dit verband (hij spreekt zelf een aantal malen over “the West and the Rest’), weet Kishore een aantal interessante ideeën naar voren te brengen.

Kishore kiest voor een hele heldere benadering, die door de korte omvang van het boek en zijn verfrissende blik zeker de moeite waard is om door te lezen en te overdenken.

History of the USSR: An Outline of Socialist Construction - Yu. Kukushkin (1981)

Alternatieve titel: История СССР

3,5
Sol1 (moderator)
Van de Russische historicus en academicus Joeri Stepanovitsj Koekoesjkin is bekend dat hij na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, ten tijde van de glasnost en de perestrojka, een iets andere ideologische koers is gaan varen ... In aansluiting bij de nieuwe structuur van Rusland.

Progress was een uitgeverij, die vanuit Moskou de West-Europese markt bediende. Vertalingen van diverse boeken in Engels, Frans en/of Nederlands kwamen rechtstreeks van de Moskouse drukpersen rollen.

Met in gedachten de herkomst van uitgaven als deze, blijven boeken van de uitgeverij goed leesbaar.

Over een aantal politieke en sociale ideeën kan ook buiten de context van de Sovjet-Unie worden gedacht; de schade die Rusland heeft opgelopen in haar strijd in de Tweede Wereldoorlog is daarnaast zonder meer een feit.
Het blijft desondanks wel een aparte ervaring de geschiedenis te lezen door Sovjet-ogen.
Apart, maar interessant.

Horla et Autres Nouvelles Fantastique, Le - Guy de Maupassant (1887)

Alternatieve titel: De Horla

4,0
Sol1 (moderator)
Eén van de vele compilaties van het werk van Guy de Maupassant en vermoedelijk de eerste.


Verhalen zijn qua toonzetting en onderwerp goed leesbaar en sluiten duidelijk aan bij het karakter en de situatie van de auteur zelf.
Met een tamelijk luie verwijzing naar een meer algemeen bericht van vandaag, op de pagina hier op deze site van Guy de Maupassant.


Van het bekendste verhaal Le Horla bestaan overigens twee versies. Eén van 26 oktober 1886, een latere uit 1887.