stem geplaatst

stem gewijzigd, oorspronkelijke stem was 3,0 sterren

Naomi Westerman houdt een eerste MSc in antropologie en een tweede in de neurowetenschappen. Zij vond haar niche in de bestudering van zaken als geestesziekten, gender en dood (zoals bij begrafenisrituelen in China) en schreef bijvoorbeeld wetenschappelijke artikelen over endokannibalisme in het Amazonegebied, of over wat dode dieren ons over levende mensen zeggen.

Totdat achter elkaar haar tante, grootmoeder, vader en moeder door ziekte en/of ouderdom komen te overlijden en zij als laatste in de rij overblijft…

Zij voelt een dringende behoefte aan een gemeenschappelijke ruimte voor rouwverwerking, in plaats van haar rouwverwerking steeds weer in privé op te rakelen. Als toneelschrijfster kiest zij voor de kracht van het theater om mensen met elkaar te verbinden. In haar toneelstuk worden mensen uitgenodigd op de bühne om daar kaarsen aan te steken en een beperkte maaltijd te gebruiken; als in een Joodse shiva ceremonie op kleine schaal.

Zij kiest er ook voor om een boek te schrijven, waarvoor ze een aantal landen doorreist en tientallen mensen interviewt; met als doelen de dood te verslaan door die te ontsluieren, te weten te komen hoe diverse mensen met de dood omgaan en een lans te breken voor een open conversatie rondom de dood, rouw en verdriet - om taboes te doorbreken.

Ondanks het zware onderwerp, blijft het boek daarbij redelijk licht van toon.

Het resultaat is een afwisselende bundel, al dan niet persoonlijk, waarin in een kort bestek een hele reeks aspecten van de dood en rouwverwerking naar voren komen.

Dat kan soms wat macabere vormen aannemen, zoals in een verhandeling over de mogelijkheden hoe om te gaan met stoffelijke overschotten; met vermelding van de milieuaspecten en van sommige wettelijke regels uit enkele landen daarbij. Behalve zaken als begrafenis, crematie en luchtbegrafenis (uit de Tibetaanse, Indiase en Mongoolse tradities) komen daarbij nog een vijftiental andere mogelijkheden naar voren. Daaronder zijn bizarre zaken als ‘mellificatie’, conservering in honing; ‘promessie’, een vriesdroogtechniek, die het lichaam tot poeder reduceert; conservering in alcohol (een eigen suggestie van de schrijfster) of nog het gebruik van vleesetende kevers of andere dieren.

Zeker voor de tafofielen, zal een beschrijving van een aantal begrafenisplaatsen wereldwijd dan wellicht wel serener en spiritueler overkomen.

Het bekende Parijse Père-Lachaise ontbreekt daarbij niet. St. Louis Cemetery No. 1 wordt ook vermeld; met de aanvulling dat, zoals elders in New Orleans, alle laatste rustplaatsen volledig boven de grond liggen. Naast de Hebriden en de Galapagoseilanden, krijgt vooral Londen hier aandacht. Behalve een paar andere begrafenisplaatsen uit die stad, krijgen met name ‘The Magnificent Seven’ aandacht.

Dat zijn zeven uitgebreide en sierlijke Victoriaanse begrafenisplaatsen, die zijn gebouwd in de nasleep van een grote choleraepidemie en verspreid over de stad liggen. Die zeven zijn Brompton, Tower Hamlets, Abney Park, Nunhead, West Norwood, Kensal Green en Highgate. De schrijfster heeft ze in verschillende seizoenen en op verschillende tijden bezocht en geeft daarbij een reeks sfeerbeelden.

Opvallend detail is dat Naomi Westerman op haar reizen steeds wat as van haar na overlijden gecremeerde moeder meeneemt, om die as heimelijk of openlijk uit te strooien op de plaatsen van bestemming. Haar moeder had graag willen reizen, maar dat is er nooit van gekomen. Naomi zelf is zo wel af en toe gedwongen om aan derden uit te leggen, wat ze precies aan het doen is tijdens zo’n asverstrooiing.

Eén van de hoofdstukken van haar boek behandelt horrorfilms, terwijl Naomi Westerman als scriptschrijfster bij dergelijke films is betrokken. In de colofon van haar boek geeft zij al als waarschuwing aan dat er op die pagina’s van dat boek een reeks spoilers staan vermeld.

Los dat zij een onderverdeling geeft van het horrorgenre van de afgelopen vijftig à zestig jaar, probeert zij ook een gemotiveerd antwoord te formuleren op de vraag waarom mensen zich tot dat genre voelen aangetrokken.

Eén van de redenen is dat angst zo universeel is dat horrorfilms daardoor een ingeboren aantrekkingskracht hebben. De regisseur Guillermo del Toro stelt dat angst één van de meest geestelijke emoties is die we kunnen voelen, omdat we vrijwel geprogrammeerd zijn om angst van de duisternis te hebben. Zijn collega John Carpenter heeft soortgelijke bewoordingen. Sommige academici stellen dat de kijker in controle is door zijn macht over de afspeelapparatuur en daardoor leert met de ervaring om te gaan. Nog een ander element is dat horrorfilms discussie over de dood, doorgaans een taboe in de westerse wereld, mogelijk maken. Over deze en andere argumenten bouwt Naomi Westerman haar eigen betoog heen, waarbij ook aandacht is voor de combinatie van horror en rouwverwerking.

Het boek behandelt nog een aantal andere zaken en is bovendien voorzien van 82 noten, waarin onder andere een uitgebreide bibliografie naar voren komt.

Door de beperkt omvang en het deels antropologische, deels persoonlijke karakter heeft het veel te bieden voor wie het onderwerp van meerdere kanten belicht wil zien of als uitgangspunt wil gebruiken om de zaken eventueel nog verder uit te diepen.

Eén van de meer curieuze opdrachten aan het begin:
(reactie op ander bericht)

stem geplaatst