Tot mijn verbazing werd dit boek al eerder toegevoegd! (en ik die dacht dat ik een unieke bijdrage kon leveren ). Ook tot mijn verbazing realiseerde ik me schaamtelijk tijdens het lezen van dit boek dat het nog maar de eerste roman was van een vrouw die ik las, en dat in 14 jaar leestijd (!). Dikke foei.

Helaas kan ik niet zeggen dat het een goede eerste is geworden, integendeel. Ik had het boek al eens weggelegd toen ik ongeveer tot de helft was gekomen, en als ik het niet een jaar later in het kader van een focusgroep terug had moeten opnemen, zou ik waarschijnlijk nooit verder dan die helft geraakt zijn.

Met andere woorden, ik kwam hier écht moeilijk doorheen. Niet omdat het uiterst droog of te 'literair' geschreven zou zijn (ook integendeel), maar de hele vertelstijl van het boek vond ik - en ik wik mijn woorden - gewoonweg slecht geschreven. Het aanspreken van de lezer, het willen meetrekken van die lezer in de wereld van het hoofdpersonage, de verwijzingen naar andere boeken, en het spreken in tekeningen/kleuren en vormen, het voelde allemaal bijzonder geforceerd.

Het is zeer tragisch en hard wat het personage allemaal doormaakt, en er zijn zeker passages die heftig zijn en raken, maar door de manier waarop het hele verhaal hierrond wordt meegegeven, vond ik het hele boek nogal, tja, vervelend...

Ik heb de eerste hoofdstukken van een ander (non-fictie) boek van Yazbek gelezen, en dat viel al beter mee, hoewel ik ook daar moet zeggen dat er een wat geforceerde poëtische ondertoon aanwezig is.

Het is erg moedig én noodzakelijk om deze verhalen te vertellen, en ook dat men er hier in Europa mee in aanraking komt, om zich een concreter beeld te kunnen vormen van wat er zich allemaal in Syrië de laatste 11 jaar heeft afgespeeld (hoewel de beste manier daartoe nog steeds is om zelf met Syrische mensen te spreken erover), maar als we het ook vanuit een literaire waarde bekijken, zou ik toch eerder verwijzen naar schrijvers als Khaled Khalifa.

Dit was gewoon niet mijn ding.

Eindelijk, ik ben er vanaf.

Ter voorbereiding van een trip naar de stad zocht ik een paar maanden geleden lijstjes op met 'The best books to read before visiting Berlin'. Naast het uitstekende Stasiland van Anna Funder, en het (hoewel iets te architectuurgerichte) prima Boze Geesten van Berlijn van Philippe Remarque, werd ook meermaals deze All Souls' Day van Nooteboom genoemd. Een sticker met 'De Grote Berlijnse Roman' op de cover bekrachtigde nog eens deze vermeldingen op die (toch wel internationale) websites.

Na de twee bovengenoemde non-fictie werken wilde ik de roman bewaren om in te duiken in de weken net voorafgaand aan mijn bezoek aan de grootstad. Een beetje literaire melancholie is me niet vreemd, en je onderdompelen in een verhaal om vervolgens zelf in zijn straten te kunnen ronddwalen, daar voel ik wel wat voor.
Ik twijfelde tot op het laatst met Berlin Alexanderplatz van Döblin - een boek dat na amper een paar zinnen om eens te proeven al een ogenblik de tijd stilzette -, maar uit lichte vrees voor het naargeestige karakter van dat boek, leek mij voor mijn eerste bezoek aan Berlijn een boek met de opgewektere titel 'Allerzielen' misschien toch een betere keuze

Normaliter stap ik met een volkomen open blik een boek in. Ik weet vooraf liefst zo weinig mogelijk over het verhaal, zodat mijn leesgemoed maagdelijk schoon blijft om plaats te geven aan een eerlijk oordeel en vooral nog meer omdat je zo telkens weer een lege onbekende wereld instapt die met elke zin verder gevormd wordt. Hier moet ik echter toegeven dat ik om een of andere reden een Ontdekking van de Hemel-achtig Berlijnverhaal verwachtte, een relaas over een man die zijn dierbaren moet afgeven met een meeslepende karakterstudie over verlies en een A naar B-vertelling in het leven van de hoofdpersoon doorheen de stad. Wat dat betreft kwam ik dus 'bedrogen' uit, maar ook zonder die misslag langs mijn kant was mijn oordeel vrees ik hetzelfde gebleven.

Het voelt respectloos naar de mensen hierboven voor wie het boek wel iets moois heeft betekent om het met de volgende woorden te beschrijven, maar voorbij 1/3e van het boek kwam helaas meermaals het gevoel van "wat een pseudo-intellectueel seuterig geneuzel!" in me op. Ik kan het niet anders dan met die woorden beschrijven (wat ik zelf ook jammer vind). In die mate zelfs dat ik er kwaad op werd. Mijn score leek dan met elke 50 pagina's verder weg te zakken, en waar ik het na 150 pagina's nog 3 sterren zou geven, ging het voor mij helemaal de mist in wanneer Arthur Elik ontmoet, een verhaallijn die naar mijn mening zo uit een verdwaasde tienerroman had kunnen komen.

Waar ik net rond pagina 150 een passage had onthouden om hier te citeren en zo de vinger erop te leggen waarom ik weinig met het boek aankon op stilistisch vlak, stapelden dat soort passages zich sneller en sneller naar het einde toe op, tot het op een uitzondering hier en daar na één lang getrokken voorbeeld werd van wat me zo stoorde in het boek, nog los van het feit dat je het eigenlijk kunt herleiden tot een zootje ongeregeld met zgn. filosofische uitlatingen.

Dan toch maar een poging:
"Er lag een klont sneeuw op, als slagroom op een gouden ijsje. ('Je zult altijd een kind blijven.') Hij liep erheen en veegde de sneeuw eraf. Nu zag hij zichzelf als een bol, een in elkaar geklonterde dwerg, de klokkenluider van de Notre-Dame. Hij keek naar zijn wanstaltig opgezwollen neus, naar zijn ogen die zijdelings wegzwommen. Natuurlijk stak hij zijn tong uit, het beste middel om al die schimmen te verjagen. Daar was deze dag niet voor bedoeld, dan kon hij zich net zo goed gaan bedrinken. Leeg moest deze dag blijven, hij zou iets onzinnigs gaan doen, en de sneeuw zou hem daarbij helpen, de grote verdoezeling die nu bezig was al het anekdotische, het overbodige te versluieren." (...)
'Rustig, Daane.' Was hij dat nu zelf of hoorde hij dat? 'Rustig, Daane.' In ieder geval had het geholpen, de gedachtenstroom was weggestopt. Brokken kreeg je terug, fragmenten, nooit meer de duur. 'Dan zou je ook stikken.' Dat was Erna. En die andere stem, van wie die dan ook geweest was, had hem uit Ithaca teruggebracht naar de Otto-Suhr-Allee. Een dwaas paaltje van bus 145 stak boven de sneeuw uit."

Zo apart als citaat valt het misschien nog wel mee, maar voor het geheel is er naar mijn gevoel toch geen beter woord om heel mijn leeservaring van dit boek mee samen te vatten: Ergerlijk.

Meer dan kwaad op het boek, ben ik misschien nog over het feit dat dit zo wordt geroemd als een 'Berlijnse roman' (toch als je de uitgever en die lijstjes mag geloven), terwijl het net zo goed in welke stad dan ook had kunnen afspelen. Maar het meest ben ik misschien toch nog wel kwaad op mezelf, dat ik ondanks ik al snel doorheb dat ik hier niks mee kan, dan toch maar het boek wil uitlezen om er vervolgens hier een nietsbetekenende negatieve review over te kunnen schrijven!

Op zich een originele insteek (verhaalgewijs) rond de roman met een vluchtelingenthema. Ook het gebruik van heel erg 'droge' taal (bijna verslaggeving) heeft wel iets, maar als ik dan denk aan Ernest Hemingway, is dat toch nog een heel andere categorie binnen deze schrijfstijl.
Dat was dan ook wat maakt dat het boek me eigenlijk toch tegen viel: De opzet was wel goed, maar de uitvoering vond ik veel minder. Als je je op een bepaald moment bijna zit te ergeren terwijl je leest, is dat geen goed teken.
Hij gebruikt ook een bepaald 'trucje' (tegenover die 'botte' korte zinnen, af en toe zinnen van een halve pagina of meer, waar dan zoveel keer het woordje 'en' in voorkomt, waar je net zo goed een nieuwe zin zou kunnen starten) waarbij het je de eerste keer opvalt, de tweede keer moet je lachen om de herhaling, de derde keer begin je wat te fronsen, en al de volgende keren denk je 'meen je dit nu?'.

Of zo was het toch bij mij

Vandaar een 2,5*

De minste Vonnegut die ik tot nu toe las.

Op zich zijn alle ingrediënten van zijn boeken wel aanwezig, maar toch is dit het eerste boek van hem waar ik me wat moest doorslepen (en waarvan ik ook het gevoel heb dat ik het nooit ga herlezen). Leuk is het sowieso, tragisch eveneens, verbazend relevant (Vonnegut was niet voor niets spreker op de eerste Earth Day in 1970), lekker satirisch, en veel alinea's eindigen met een inzicht of mededeling die vaak tegelijk grappig, droevig én intelligent is.

Maar je zou van het boek kunnen zeggen dat het één langgerekte situatieschets is. Dat kan wel prettig zijn (en dat is het ook wel), maar na het lezen van Slaughterhouse Five, Cat's Cradle en Mother Night, moest het ooit een keer net wat minder worden.

En dat is blijkbaar zo bij Galapagos voor mij.

Hoe het ook zij, op naar de volgende!

Ik herinner me dit toch als een mooie en aandoende verhalenreeks. Zeker het aansluitend pamflet was erg krachtig van taal en boodschap. Een spijtig bestaan was Roger Van de Velde toegeschreven. De verhalen lijken dan ook recht uit het hart te komen. Dit het was het 3e boek ooit dat ik las, sinds ik 5 jaar geleden aan mijn kennismaking met de literatuur begon.

Voor wie graag soortgelijke bundels zoekt, kan ik ook 'Problemski Hotel' van Dimitri Verhulst aanraden.

Zeer vreemd maar zeer mooi.

Enige tijd nadat ik het boekje had gelezen, verscheen er een verhaalsituatie in m'n hoofd waarvan ik niet wist of dit nu door mijn fantasie was gecreëerd, of dat het uit een boek kwam dat ik ooit had gelezen. Het bleek het laatste te zijn, en met name dit boek. Heb het al eens herlezen en zal dit nog wel eens doen.

Bomen komen elkaar niet tegen, en doorgaans langer.

Het was anderhalf jaar geleden dat ik nog eens het uitlezen van een boek tot een goed einde had gebracht. Dat heeft geloof ik twee redenen: Wanneer ik het begin van een nieuw boek voorbij ben, zit ik met m'n gedachten vaak - nog voor ik het midden haal - reeds bij een ander boek dat ik ondertussen ergens heb ontdekt en alvast heb klaar gezet om hier nà in te beginnen. Ik stel me vaak ook een deadline op of een inschatting tegen wanneer ik de roman waar ik op dat moment in bezig ben, graag uit zou hebben om maar zo snel mogelijk in dat volgende te kunnen beginnen dan. Maar aangezien ik een wat trage lezer ben, die ook nog eens bijna uitsluitend net voor het slapengaan een boek ter hand neemt (en dan slechts telkens 10, 20 soms 30 pagina's vorder), komt het halen van die ingeschatte datum er nooit van. Als het boek dan ook nog eens m'n aandacht en nieuwsgierigheid niet met overtuiging weet vast te houden, is het helemaal een verloren zaak (dat ligt weleens meer aan mij dan aan het boek hoor, en de tijd dat ik nog volhardde in het uitlezen van een boek enkel en alleen om hem dan aan mijn 'gelezen-lijst' te kunnen toevoegen ligt ook alweer ver achter me).

Dat ik de 850 pagina's van De Opwindvogelkronieken wél tot een goed einde heb gebracht, is dus op zich al een verdienste en mooi compliment voor het boek. Ter hoogte van pagina 300 besefte ik plots dat ik een zeldzame keer géén deadline aan het opstellen was en ik het prima vond om hier, traag maar gestaag, in verder te gaan (om je een idee te geven: ik heb er net geen 3 maanden over gedaan). Met een potentieel volgend boek was ik niet bezig (dat bleek pas iets voor omstreeks pagina 700 te zijn).

Het was ook het juiste boek op het juiste moment. Vlot leesbaar, memorabele personages (Maya Kasahara, luitenant Mamiya, Nootmuskaat en Kaneel), memorabele scènes (de oorlogsjaren, de dierentuin, de scènes in de tuin met het stenen vogel-standbeeld, de vriendschap tussen meneer Honda en Mamiya, het Siberische strafkamp etc.). Het was er de timing voor om nog eens echt in een boek te stappen en er een tijdje in rond te blijven dwalen, en daarvoor zat je bij De Opwindvogelkronieken wel op je plaats. Gek genoeg vertoonde het verhaal zelfs wat gelijkenissen met de gebeurtenissen in mijn leven op dat moment (maar niet die van het magisch-realistische soort hoor ).

Toch hou ik wat gemengde gevoelens over aan deze. Met een 10e plaats in de top 250 heb je natuurlijk hoge verwachtingen, maar los daarvan hou ik overwegend relativerende gevoelens over aan het boek. De kernlijnen van het verhaal deden me eigenlijk niet zo veel. Over het algemeen verroerde het me allemaal niet zo als ik eraan terugdenk. Ik heb me nergens écht gegrepen gevoeld, het heeft me nergens echt geraakt. Het voelt daarom voor mij bijna niet meer als een vlot leesbaar verhaal waar je prettig in meedrijft met hier en daar wat uitschieters van scènes, maar uiteindelijk, als roman, als 'verhaal', als bron waaruit de rest van het verhaal ontspringt, in de kern te weinig om het lijf heeft.

De zoektocht naar een weggelopen geliefde uit een relatie die laat ons eerlijk zijn toch niet eens ooit zo idyllisch is geweest, wat de urgentie van en volharding voor die zoektocht voor mij minder geloofwaardig maakte (de slotmonoloog van Deel II deed zo melodramatisch-klef aan voor me dat hij bijna helemaal uit de toon van de rest van het boek viel.); de wisselwerking tussen realiteit en droomwereld, en de uitwerking van die droomwereld op het werkelijke; het uiteindelijke 'effect' dat Noboru Wataya had op Kumiko wat maakte dat ze 'zo geworden was' (waar eigenlijk, om in een climax te zitten, ook niet verder wordt op in gegaan behalve de vermelding 'dat het niet seksueel was').
Ik wil schrijven dat er teveel gaten in zaten, maar dan lijkt het alsof ik het heb over bepaalde elementen die onuitgeklaard bleven, maar daar gaat het me niet om. Je leest het boek inderdaad niet als een 'mystery' waarin alles 'opgelost' dient te worden. Maar de bouwstenen waaruit het verhaal is samengesteld, de ingrediënten die uiteindelijk wél uitgeklaard worden, dat vond ik gewoonweg te mager.

De eigenlijke ontknoping stelde me ook teleur, en daarmee is het boek voor me vergelijkbaar met Kafka op het strand, het vorige boek dat ik van Murakami las. Daar herinner ik me ook vooral: Memorabele personages, prettig leesbaar en geschreven, je hebt zin om in het verhaal te blijven, maar de uiteindelijke climax, daar kon ik weinig mee wegens (in dat boek in elk geval) een combinatie van te over the top en tja, bijna vergezocht? Ongeloofwaardig? (binnen de context van het verhaal dan). En iets vergelijkbaars had ik hier ook wel. In het prettige nawoord van de vertaler (net als het nawoord van de auteur trouwens) wordt verwezen naar het verhaal als een kleerkast waarin de kapstok er minder toe doet. Dat kan misschien wel zijn, maar voor mij moet die kapstok er uiteindelijk (grotendeels) toch wel zijn en was die er hier te weinig. Of laat ik het beter stellen: Wat er dan aan kapstok was, was wat mij betreft te dun om de 850 pagina's van het boek aan op te hangen.

Ik denk dat ik een paar keer 'voor mij' of 'wat mij betreft' hier boven heb neergepend, en dat wil ik dan ook benadrukken: Het was het gevoel dat ik overhield na het boek te hebben dichtgeslagen. Iemand anders heeft ongetwijfeld andere verwachtingen als hij aan een boek begint, of een andere invulling van wat een roman met hem/haar moet doen als hij het leest, en ik kan me dan ook goed inbeelden dat anderen er meer enthousiast over zijn.

Gevoelsmatig ben ik ook geneigd om eerder pro dan contra Murakami te zijn (om even een heel oppervlakkige tweedeling te maken), maar als ik dan verder erover nadenk, weet ik niet heel goed waarom. Ik heb nu drie boeken van hem gelezen (het eerste deel van 1Q84 niet meerekenend): Norwegian Wood, Kafka op het strand en De Opwindvogelkronieken. Het zijn zijn drie meest hooggewaardeerde romans, en toch zou ik er geen van in m'n top 30 plaatsen. De twee laatste heb ik met plezier gelezen, maar hebben geen grote indruk nagelaten.

Misschien moet ik maar eens iets non-fictie van hem uitproberen dan?

Om onzinnige redenen had ik Salinger tot nog toe nooit echt een kans gegeven, of beter gesteld, ik had er nooit iets voor gevoeld wat van zijn werk te lezen. Geheel onterecht, zo blijkt nu.

Die aanvankelijke onwil kwam er door een jonge kerel die me ooit vertelde over hoe zijn leraar hem The Catcher in the Rye had aangeraden, en hij vol vuur beweerde dat het boek 'wel echt voor hem geschreven bleek'. Dit deed hij met zo'n egocentrische en puberale air dat ik de vanger in het graan en maar meteen het overige oeuvre van Salinger netjes in de bibliotheek op z'n plaats liet staan, me enkel baserend op dat pietluttige voorval (onzinnig dus, ik zei het al).

Mede door de aflevering met Bent Van Looy in de immer aangename en zeer fijne podcast 'Drie boeken' van Wim Oosterlinck - die 'Franny and Zooey' koos als één van de drie boeken die volgens hem iedereen zou moeten lezen -, opende zich de deur naar J.D. eindelijk op een kier. Toen ik later op zoek ging in de lijstjes met beste gebundelde kortverhalen, en daar Nine Stories vond, die ook nog eens hier op de site hoog beoordeeld werd, had ik niet meer nodig om mijn eerste Salinger te lezen.

Ik heb altijd gedacht dat ik meer een liefhebber van het netjes afgewerkte kortverhaal ben (en dat is misschien nog wel zo). Dat vond ik net een van z'n charmes: Op die kleine ruimte die je als schrijver hebt, niet meer dan een paar pagina's behoeven om een volwaardig verhaal uit te werken met een introductie, een richting en een finale. Dat mag best fragmentarisch zijn, als geplukt uit een wereld waar we niet het fijne van weten of hoeven weten, maar dan wel met een verhaallijn die je binnen dat bestek met een krachtig einde van je sokken blaast, je ontroert, je achterlaat met een stomp in je maag.

Dat was zeker het geval voor de eerste in deze bundel, A Perfect Day for Bananafish. Het liet me daar tijdens mijn middagpauze op een bankje aan het water even verweesd achter, en dat is net hoe ik het graag had in een kortverhaal. Maar na de overige acht verspreid over een kleine maand te hebben uitgelezen, moet ik - met plezier - mijn bovenstaande mening bijschaven. Salinger slaagt erin om in een zo vermoed ik geheel zijn kenmerkende stijl de lezer inkijk te geven in een stukje universum dat steeds net zoveel lichtheid als zwaarte in zich draagt, net zoveel humor als tragedie. En daar heeft hij niet eens telkens zo'n zinderend eindschot voor nodig.

Het is misschien niet altijd gewenst, en sommige schrijvers gruwen er terecht van, maar ik zou een boek waarin deze negen kortverhalen uitgebreid worden geanalyseerd en - God verhoede - 'toegelicht', ook met enig genoegen kopen en lezen. Gezien volgens Wikipedia "mede door zijn zelfgekozen isolement zijn literaire talent in sommige kringen welhaast mythische vormen aannam", en hij ondanks zijn in omvang bescheiden output "een van de meest besproken naoorlogse Amerikaanse schrijvers is", is zo'n boek niet eens geheel ondenkbaar.

Tijdens het lezen van Nine Stories heb ik me intussen ook Franny and Zooey aangeschaft, dus die komt er zeker nog aan. Ik zou trouwens aanraden om deze verzameling indien mogelijk in het Engels te lezen. Ik had als back-up ook het Nederlandse exemplaar uitgeleend, maar die kwam toch nog niet bijna in de buurt van het karakter van de oorspronkelijke taal.

Top 3 uit de bundel:
1. A perfect day for bananafish
1. For Esmee, with love and squalor
3. The laughing man

Ik vond het eerlijk gezegd een beetje een sof...
Een cover die me al dan niet bewust al eens was opgevallen bij mijn bezoeken aan de boekenwinkels, maar waarbij ik normaal gezien nooit was overgegaan tot de aankoop ervan. Maar op de vraag aan de vriendelijke verkoper - van een trouwens erg leuke en originele kleine boekenwinkel die boeken thematisch met gin paart - welk boek hij me zou aanraden als hij me er slechts één zou aanraden, gaf hij me dus dit boek in de hand.
Het concept is veelbelovend, maar daar heb je wat mij betreft ook meteen het beste van het boek mee gehad. Ik kan niet anders zeggen dan dat de uitwerking teleurstelt. Veel herhaling (alé nog maar weer eens 'de tranen rolden over mijn wangen'), en voor de hand liggende inzichten en open deuren ('Helemaal op het laatst heb je ingezien wie je dierbaar is en wat onvervangbaar is, en heb je geleerd hoe mooi het is in deze wereld te leven.'). Om maar te zwijgen van het zeer tv-film-achtige einde.

Ik kan me best inbeelden dat er mensen bestaan die dit een aangename en mooie leesbeurt vinden (en die wil ik dan ook zeker niet schofferen), maar mensen die het wat 'zwaardere' werk (lees, werk met meer gelaagdheid/stijl/diepgang op een subtieler niveau) zullen hier weinig aan vinden.

Leuk is wel dat ik nu met het boek op te zoeken op boekmeter er pas achter kom dat het het boek is waarvan ik de originele cover maanden als bureaubladachtergrond heb gehad op m'n werklaptop. Als ik dan een venster in split-screen zette, verscheen onverwacht telkens weer dat katje in beeld. Aanstekelijk!
Deze roman is dat echter helaas niet.

Ik ging deze lezen als eerste in m'n lange lijst van Tsjechische literatuur, om een bezoekje Praag volgend jaar voor te bereiden.
Van een boek dat als "de perfecte novelle" werd omschreven op Tzum had ik wel meer verwacht. Je bent er zo door en hier en daar zit wel een memorabel moment (of heeft er ooit iemand eerder een personage z'n gevoeg weten doen op een overleden oma'tje in haar doodskist?). Het slot heeft echter wat de pretentie hoogstaand intellectueel en eye-opened te zijn, maar dat effect had het op mij niet echt.

Kan als tussendoortje, maar er lijken me toch veel betere novelles te zijn.