menu

Hier kun je zien welke berichten manonvandebron als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.

Rebecca - Daphne du Maurier (1938)

4,5
Het is ongebruikelijk dat het titelpersonage al overleden is voordat het verhaal begint. Het spook van het verleden overschaduwt dan ook het heden in deze gotisch-romantische thriller. Er gebeurt niets bovennatuurlijks, maar de aanwezigheid van de geest van Rebecca wordt wel op allerlei manieren gesuggereerd, door opmerkingen van personeel en bezoekers, en door voorwerpen met haar initialen of haar handschrift. Rebecca's boot heet toepasselijk Je reviens. Portretten van voorouders kijken neer op de onbeduidende figuren van het heden. Van het hoofdpersonage komen we zelfs nooit de voornaam te weten. Haar individualiteit lijkt er niet meer toe te doen; ze is nog slechts de indringster die de plaats van Rebecca in probeert te nemen. Ze voelt zich niet thuis in haar nieuwe omgeving en is bang van haar eigen personeel, met name van de spookachtige Mrs. Danvers. Maxim laat de indruk van een ongelukkige man met een bezwaard geweten.

Licht en donker hebben een symbolische betekenis, net als water en vuur. Het zonlicht en azuurblauw van Monte Carlo worden ingeruild voor het duistere landhuis Manderley, al heb je daar wel nog de Happy Valley en de mooie natuur van Cornwall. Water staat voor de herinnering aan Rebecca en voor de vermenging van droom en verleden. Vuur staat voor vernietiging. In het eerste hoofdstuk blikt de vertelster via een droom terug op haar tijd in Manderley, zodat we meteen te weten komen dat zij nog leeft. Het is echter een geïdealiseerde versie van het verleden. In de tweede helft wordt geleidelijk aan duidelijk dat Rebecca helemaal niet zo ideaal was als in de herinnering, wat leidt tot een misdaadplot die blijft boeien tot het einde.

Red Queen, The - Philippa Gregory (2010)

Alternatieve titel: De Roos van Lancaster

4,0
Dit is geen sequel of prequel, maar een simultequel. Dezelfde historische gebeurtenissen als in The White Queen (2009) worden verteld, maar uit een ander standpunt. Elizabeth Woodville, de vrouw van Edward IV van York, is de vijand van de nieuwe vertelster Margaret Beaufort. Ondanks de titel was deze nooit koningin van Engeland, maar ze werd wel de koningin-moeder toen ze haar zoon Henry VII op de troon kreeg als eerste Tudorkoning. Margaret wordt voorgesteld als een devote vrouw die zichzelf als een werktuig van God beschouwt. Het mooie is dat de dochter van Elizabeth uiteindelijk zou trouwen met de zoon van Margaret. Daarmee kwamen de twee vrouwen tot een verzoening en kwam er een einde aan de Rozenoorlog. Dit leest vlotter dan het eerste deel doordat de personages en de gebeurtenissen in grote lijnen al bekend zijn.

Rehearsal, The - Eleanor Catton (2008)

Alternatieve titel: De Repetitie

4,5
Deze Nieuw-Zeelandse roman volgt twee groepen jongeren in een kunstopleiding: muziek en theater. Het verhaal wordt niet chronologisch verteld, met een afwisseling tussen verschillende perspectieven.

In de oneven hoofdstukken volgen we een naamloze saxofoonlerares en enkele van haar leerlingen. Deze luchten hun hart tijdens de lessen. De vijftienjarige Isolde vertelt over het schandaal rond haar oudere zus Victoria. De tieners worden niet als weerloze slachtoffers voorgesteld.

In de even hoofdstukken volgen we Stanley, een eerstejaarsstudent aan de toneelacademie. Ook hier zijn de leraars naamloos. Voor een vrije opdracht besluit de klas een theatervoorstelling te maken rond het genoemde schandaal. Zo komen de twee verhaallijnen samen.

Het gaat over de verhouding tussen theater en realiteit. Het is geen klassieke opleiding waarin ze monologen van Shakespeare declameren, maar een moderne aanpak, beïnvloed door method acting. De studenten spelen een rol tijdens het werkelijke leven en zijn zichzelf op het podium. Eleanor Catton durft gewaagde standpunten in te nemen en moeilijke onderwerpen op speelse wijze te benaderen.

Remains of the Day, The - Kazuo Ishiguro (1989)

Alternatieve titel: De Rest van de Dag

4,5
Kazuo Ishiguro werd geboren in Japan, maar schreef de meest Britse roman van de jaren '80. Butlers komen vaak voor als romanfiguur, maar meestal als nevenpersonage. Hier komt een butler genaamd Stevens aan het woord als protagonist en ik-verteller. Door zijn ogen krijgen we de veranderende maatschappij te zien in verschillende decennia van de twintigste eeuw.

In de jaren 1950 maakt hij een autorit van vier dagen in westelijke richting doorheen het zuiden van Engeland, waar hij voor het eerst in z'n leven aandacht heeft voor de schoonheid van het landschap. Hij houdt een dagboek bij, als zou het ook kunnen dat hij een dictafoontje bij heeft of dat de lange monoloog slechts in z'n hoofd plaatsvindt. Hij blikt terug op het interbellum, toen hij nog aan het hoofd stond van een groot huishouden met een Engelse Lord en veel personeel. Voor iemand van zijn klasse heeft hij de hoogst mogelijke positie bereikt. In een uitgebreide bespiegeling over de waardigheid van een butler legt hij uit hoe iemand met dat beroep alles in goede banen kan leiden zonder emotie te tonen en zonder aandacht op zichzelf te vestigen.

De titel verwijst naar de opvatting dat de avond het mooiste gedeelte van de dag is. Dat kun je letterlijk interpreteren, maar ook figuurlijk. Butler Stevens staat aan het begin van z'n levensavond. In het begin idealiseert hij Lord Darlington als vertegenwoordiger van het gouden tijdperk, maar gaandeweg wordt duidelijk dat er van alles mis was met z'n voormalige werkgever. Darlington geloofde in de politiek van appeasement in de tijd van Neville Chamberlain. Doorheen de onbewogen, afstandelijke vertelstijl van de butler sijpelt bij momenten toch de menselijke kant door. De verhoudingen tussen de personeelsleden, de leden van de hogere klasse en de nieuwlichters van na de Tweede Wereldoorlog zijn treffend beschreven.

Reservaat, Het - Ward Ruyslinck (1964)

4,5
Deze dystopische roman is beïnvloed door de paranoia van de Koude Oorlog. In de nabije toekomst (jaren '60) zijn er twee superstaten: een communistische in het Oosten en een kapitalistische in het Westen. Volgens de westerse ideologie moet alles nuttig en winstgevend zijn. Vrijheid is een uitgeholde term die vooral voor een kleine groep rijken geldt. Burgers wantrouwen elkaar en worden gecontroleerd door het machtsapparaat.

In het eerste deel legt Basile Jonas een getuigenis af voor een commissie, waarin hij vertelt over de voorbije weken. Hij is de laatste gevoelsmens, die nog gelooft in zachte waarden. Hij houdt vast aan nutteloze dingen als poëzie en klassieke muziek. Z'n vriendschap met een leerlinge leidt tot een schandaal en een veroordeling.

De psychologische tests in het tweede deel behandelen de mens als een proefdier. Wetenschappers menen dat je alles kunt meten en dat je mensen kunt rubriceren. Het reservaat doet denken aan medische experimenten van de nazi’s. Het beeld van de homo mollis als bezienswaardigheid vat het allemaal samen.

Ruyslinck gebruikt veel beeldspraak met dieren. De Cobra, bijnaam van de westerse president, is een gifslang maar ook een aanbeden totemdier. Een witte olifant in een kudde grijze olifanten is een individualist omringd door meelopers. Jonas' bijbelse naamgenoot werd opgeslokt door een walvis. Martha’s aanrander is een wolfskop. Het standbeeld van een leeuw symboliseert het recht van de sterkste.

Van dit sombere toekomstbeeld is veel herkenbaar in het heden: de vervlakking van de cultuur, de commercialisering van muziek en literatuur, de populariteit van slogans en agressie, het gebrek aan zelfstandig nadenken... Gelukkig zijn er hier en daar nog enkele homines molles.

Return of Sherlock Holmes, The - Arthur Conan Doyle (1905)

Alternatieve titel: Dood en Terugkeer van Sherlock Holmes

4,5
Na een onderbreking van acht jaar begon A. C. Doyle nieuwe Sherlock Holmesverhalen te schrijven, daartoe aangespoord door z'n uitgever en z'n lezers. The Adventure of the Empty House is het vervolg op The Final Problem, de afsluiter van de vorige bundel. Drie jaar later blijkt Holmes nog te leven, na een plottwist die niet misstaan had in het vijfde seizoen van Dallas. Dr. Watson is weduwnaar geworden, en zal na dit avontuur opnieuw z'n intrek nemen in Baker Street. Leuk is dat de hospita Mrs. Hudson ook eens een actieve rol speelt.

De teruggekeerde detective is verre van uitgeblust. Bij The Adventure of the Dancing Men kan de lezer potlood en papier nemen om zelf een merkwaardig geheimschrift te ontcijferen. In The Adventure of the Solitary Cyclist moet een vrouw in nood beschermd worden. Deze titel is misleidend, want het draait uit op een samenscholing van excentriekelingen. The Adventure of the Priory School is een verregaande oefening in spoorzoeken op de heide van Yorkshire. The Adventure of the Six Napoleons draait weer om zo'n schijnbaar onzinnige situatie waar dan toch een logische verklaring voor mogelijk blijkt. Kortom, het is alweer een boeiende verzameling mysteries met een flinke dosis humor.

Revolverschot, Een - Virginie Loveling (1911)

4,0
Virginie Loveling was de tante van Cyriel Buysse. In een realistische stijl beschreef ze het leven in het fictieve plattelandsdorpje Vroden, dat wel gebaseerd zal zijn op haar eigen Nevele in het Meetjesland.

In die streek lieten nogal wat mensen met Spaanse voorouders hun naam vervlaamsen. Zo liet de plaatselijke notaris zijn naam veranderen van Santander naar Sanders. Na zijn dood ontstaat een rivaliteit tussen zijn twee dochters. Vooral de elf jaar oudere Marie vreest een oude vrijster te worden. De plaatselijke bevolking en zeden worden kleurrijk geportretteerd, van de deftige burgemeester tot de meid die schertsende opmerkingen maakt over de gebeurtenissen. Het begint als een onschuldige streekroman, maar het wordt geleidelijk aan grauwer. Het Tsjechovprincipe wordt gerespecteerd: een geladen wapen moet op een gegeven moment afgevuurd worden.

Het taalgebruik is archaïsch: een sponde, een schielijke aanval van moedeloze gramschap... Dit belet echter niet dat je mee gaat leven met de jaloerse Marie. Het is mooi opgebouwd, met aandacht voor de omgeving en de psychologische onderbouw. Deze veelschrijfster verdient om herontdekt te worden.

Right Ho, Jeeves - P.G. Wodehouse (1934)

Alternatieve titel: Bravo, Jeeves!

3,5
Als je eens geen zin hebt in een verheven literatuur over de grote wereldproblemen maar gewoon eens goed wil lachen, is dit een aanrader. P. G. Wodehouse is op zijn best in zijn verhalen over de rijke nietsnut Bertie Wooster en zijn gewiekste maar trouwhartige butler Jeeves.

In "Right Ho, Jeeves" meent Wooster dat Jeeves zijn talent voor het oplossen van andermans problemen kwijtgeraakt is. Daarom gaat hij zichzelf inlaten met de liefdesperikelen van twee van zijn vrienden. Zijn voornaamste talent bestaat er echter in van een klein probleem een kluwen van grotere problemen te maken.

Deze misverstandkomedie is na bijna tachtig jaar nog even grappig als toen. Dit is mijn favoriete boek van Wodehouse, die uitblinkt met zijn virtuoze taalgebruik, zijn originele vertelstijl en zijn ongeëvenaarde typetjes.

Ronja Rövardotter - Astrid Lindgren (1981)

Alternatieve titel: Ronja de Roversdochter

5,0
Ronja is geen braaf rolmodel zoals in ouderwetse meisjesboeken, maar een schelmin en een tomboy. Ze heeft een goed hart, maar is avontuurlijk ingesteld en doet dingen in het geheim. Van haar geboorte tot haar adolescentie maakt ze een hele ontwikkeling door. Ze verruimt haar leefwereld, rebelleert, wint kracht en zelfvertrouwen, en krijgt andere opvattingen over goed en kwaad.

Het natuurlijke en het bovennatuurlijke bepalen haar omgeving. Ze wordt geconfronteerd met de vier elementen en met het wisselen der seizoenen. Overleven in het bos en het temmen van een paard dienen als ontgroeningsritueel. De fabelwezens zijn deels ontleend zijn aan de Scandinavische en Griekse mythologie. De hybride “vogelheksen” (vildvittror) lijken op harpijen. De “moenen” (rumpnissar) spreken hun eigen primitieve taaltje.

Het is ongewoon dat rovers in een grote, middeleeuwse burcht wonen, maar misschien hebben Mattis’ voorouders die in beslag genomen. Ronja en Birk zijn in dezelfde nacht geboren in twee families die elkaars vijand zijn, maar ook elkaars spiegelbeeld. Ze ontwikkelen een verboden en geheime vriendschap. De hellepoel is de kloof die ze moeten overbruggen.

Astrid Lindgren was al vierenzeventig toen dit boek verscheen. Het is met veel fantasie en kunde geschreven. In tegenstelling tot haar vroege werk is het niet anekdotisch, maar heeft het één grote spanningsboog. De voornaam Ronja werd hierdoor populair in Zweden. De zwart-witillustraties van Ilon Wikland bieden een meerwaarde.

Roots: The Saga of an American Family - Alex Haley (1976)

Alternatieve titel: Roots, Wij Zwarten

4,0
Het is een hele kluif. Het begint in de achttiende eeuw met Kunta Kinte die opgroeit in de traditionele cultuur van Gambia. Hoogtepunten zijn de overvaart op het slavenschip en de scènes waarin Kunta aan z'n dochter Kizzy uitlegt dat hun familiewortels in Afrika liggen. Sommige stukken zijn langdradig, maar uiteindelijk heeft elke generatie wel iets interessants. De Amerikaanse geschiedenis zit erin verwerkt, met de Burgeroorlog en de aanleg van de eerste spoorwegen. Over de generaties komen we uiteindelijk bij Alex Haley zelf uit. Hij is archieven ingedoken en is naar Gambia getrokken om onderzoek te doen rond z'n voorouders. De betrouwbaarheid van de mondelinge overlevering is twijfelachtig en Haley werd van plagiaat beschuldigd. Deze familiegeschiedenis is zeker het lezen waard, maar dan als losjes op de realitiet gebaseerde fictie.

Rouge et le Noir, Le - Stendhal (1830)

Alternatieve titel: Het Rood en het Zwart

5,0
Het Rood en het Zwart, dat zijn de kleuren van het Leger en de Kerk. Het gaat echter niet om het leger in de jaren 1820, wanneer de roman zich afspeelt, maar wel om het leger ten tijde van Napoleon. Tijdens het Consulaat (1799-1804) droeg deze staatsman een rood uniform en stelde hij het Légion d’honneur in, een onderscheidingsteken met een rood lint. Tijdens de Restauratie (1814-1830) was Frankrijk tijdelijk weer een monarchie, maar jacobijnen en bonapartisten droomden van een nieuwe republiek.

Hoofdpersonage Julien Sorel is opgegroeid in Verrières, een fictief provinciestadje in Franche-Comté. In tegenstelling tot z’n broers wil deze fijngevoelige intellectueel niet in de houtzagerij van z’n vader werken. Hij heeft een geïdealiseerd beeld van Napoleon en droomt ervan heroïsche daden te verrichten. Om carrière te maken trekt hij echter een zwart habijt aan en wordt hij seminarist in de regionale hoofdstad Besançon. Dat noemt hij z’n hypocrisie. Katholieke geestelijken worden voorgesteld als opportunisten die op materieel gewin uit zijn. Een uitzondering is de jansenist Pirard, die een vaderfiguur wordt voor Sorel. Kleingeestig is de rivaliteit tussen de katholieke burgemeester De Rênal en de afgunstige liberaal Valenod.

Geïnspireerd door de militaire strategieën van Napoleon ontwikkelt Sorel een verleidingstechniek die veel weg heeft van het innemen van een stad. Deze past hij toe op twee vrouwen boven z’n stand: de vrouw van de burgemeester en de dochter van een markies in Parijs. Mme de Rênal heeft een sterk katholiek schuldbesef en worstelt met het dilemma tussen deugd en passie. Mathilde de la Mole is verveeld door de adellijke ijdeltuiten die haar omringen, en droomt van een romantische held die haar verovert.

De antiheld Sorel is losjes gebaseerd op Antoine Berthet, wiens terdoodveroordeling in 1827 veel ophef veroorzaakte. De alwetende ik-verteller heeft veel aandacht voor de historische context en kan de gedachten lezen van Sorel en de twee vrouwen. Stendhal gebruikt veel citaten en verwijzingen, maar dat gaat niet ten koste van de leesbaarheid. Het is een meeslepend magnum opus waarin romantisch idealisme met een dosis nuchtere afstandelijkheid bekeken wordt.

Runaway - Alice Munro (2004)

Alternatieve titel: Stilte

3,5
Elk verhaal is het portret van een vrouw, vaak jong en intellectueel, in haar relatie tot de mensen rond haar. Zo volgen we Juliet in drie opeenvolgende verhalen in haar relatie tot haar minnaar, haar moeder en haar dochter. De onmogelijkheid van een diepgaand en blijvend contact is pijnlijk, alsof er iets onoverbrugbaars is tussen haar en de rest van de wereld. Een hoogtepunt is Trespasses, waarin een en ander aan het licht komt over het verleden van een scholier. Het is een zoektocht naar identiteit, stilistisch mooi, met veel aandacht voor wat zich in het hoofd van het personage afspeelt.