menu

Boeken / Algemeen / Vertrutting van de Nederlandse literatuur?

zoeken in:
avatar van eRCee
Dit lijkt me wel een apart topic waard. Een discussie die nu in het NRC weer is aangezwengeld over de hedendaagse, Nederlandse literatuur:

Stop de vertrutting

En hier de repliek van Thomas Heerma van Voss.

Zie ook een eerdere discussie: Moring vs. Van Essen

Wie heeft er gelijk: de criticasters of degenen die de moderne romancier verdedigen?

avatar van mjk87
Tja, of de maatschappij is zo verhard dat je al nauwelijks meer daar overheen kan.. Want ik weet niet wat anderen vinden, maar Mulisch, Wolkers, Reve of Hermans vind ik dan wel goed (in bepaalde werken), maar nergens wereldschokkend.

Ik zag vanochtend in Next het stuk van Voss zonder dat andere stuk te hebben gelezen (was enkel in het Handelsblad). Een wat rommelig stuk (dat van Drehmann ook trouwens) met soms gewoon beweringen die helemaal niet zo zeker zijn. Een roman is (of zou moeten zijn) een verlengstuk van de auteur. Als je wekelijks bij P&W aanschuift, dan moet je als mens wel veranderen, ergens in jezelf gaan geloven. Maar goed, als je veel verkoopt, zoals sommige grote schrijvers van vroeger, heeft dat hetzelfde effect. Grappig dat Voss rustig stelt dat zichtbaarheid vroeger minder (belangrijk) was en direct daarna zijn leeftijd geven en zeggen enkel de huidige generatie te kennen. Wat is het nu? Kent hij de vorige generatie wel of niet?

Wat ik wel heb is dat er tegenwoordig veel werkjes uitkomen van jonge schrijvers die zichzelf heel goed vinden, maar eigenlijk niet zo heel bijzonder zijn. Maar die mensen bestaan sowieso wel steeds meer. Dat is wel een zorgelijke ontwikkeling.

avatar van thomzi50
Hij (ik) zegt dat ik geen andere generatie bewust heb meegemaakt. Dat is toch iets anders dan een generatie wel of niet kennen of zich erin kunnen verdiepen?

avatar van eRCee
Mijn sympathie ligt bij de oproepen van Drehmanns en Möring, en dan gaat het me niet zozeer om de onderbouwing maar om het idealisme dat er uit spreekt, en de liefde voor de roman. Daarom is het ook een discussie die je als criticaster wel bijna moet verliezen; het is niet moeilijk om met een paar rake, rationele pennenstreken het ideaalbeeld neer te halen en te wijzen op de nuchtere realiteit.

Het punt waarop zowel Drehmanns als Möring denk ik de fout in gaan is dat ze criteria geven voor de roman ("gevaarlijk", bijvoorbeeld). Ze schrijven voor hoe de roman moet zijn, en daarmee zijn ze gemakkelijk te bestrijden.

Ik zou het willen houden bij kritiek op de hedendaagse, Nederlandse roman. Daarbij zie ik overigens niet waarom het nodig is, zoals Thomas schrijft, om met concrete voorbeelden te komen. Integendeel; het gaat er niet om individuele auteurs te bekritiseren, daarvoor heb je een boekrecensie, maar om een manier van schrijven, een opvatting van de roman, aan de kaak te stellen.

Wat betreft die opvatting van roman kan ik de karakteriseringen van Marcel Moring niet overtreffen:
-De roman is opgeschoven naar wat al die schermen allang en veel beter bieden: actualiteit, snelheid, amusement.
-Irak, onze nationale rampspoed, de financiële crisis, de thema’s die opduiken in de zaterdagse bijlagen: de roman is de vuilverwerking van de journalistiek geworden.
-De roman is braver, eenvormiger en marginaler geworden en het aantal verzoeknummers is navenant toegenomen.
- Schrijvers willen publiek verwerven of behouden door toegankelijke, vlotte boeken met veel harteklop van de tijd te schrijven die uitgevers graag als vrouwenboeken in de markt willen zetten (want net als de kerk wordt de literatuur in leven gehouden door vrouwen) en die door de boekhandel dan weer op overvolle tafels tussen tientallen andere boeken voor de culturele middenklassen worden gelegd.

Hier ben ik het mee eens. Het is moeilijk om dit te onderbouwen zonder in nostalgisch gezever te vervallen, maar je hebt het gevoel dat veel moderne auteurs schrijven omdat het kan en omdat het geld in het laadje brengt, maar met echt talent, laat staan inspiratie, heeft het weinig te maken.
Heel veel mensen kunnen een boek schrijven, daarvan ben ik overtuigd, omdat schrijven en taal basisvaardigheden zijn, in tegenstelling bijvoorbeeld tot het bespelen van een muziekinstrument. Maar is het voldoende om 'gewoon' een boek, het zoveelste te schrijven, omdat je die capaciteiten nu eenmaal hebt, zoals zovelen (of omdat het een prima baan is, schrijver, zoiets als journalist maar dan met meer vrijheid), of wil je echt iets scheppen, een literair meesterwerk, of tenminste een poging doen daartoe.

Uiteindelijk neem ik het echter niet eens zozeer de schrijvers kwalijk, dat is volgens mij deels een uiting van de huidige cultuur waarin iedereen zich wil en zal uiten, gehoord wil worden. Het zijn mijns inziens de uitgevers die beter zouden moeten weten. Zij zouden de literatuur moeten beschermen. Want het uitgeven van grote stapels middelmaat heeft een prijs. Het doet de werkelijk bijzondere boeken namelijk ondersneeuwen, zowel die van vroeger als de huidige, want die zijn er natuurlijk zeker wel. De grote stapels boeken in de boekhandel die in allerlei kranten, televisieprogramma's en dergelijke gepromoot worden gaan ten koste van die ene literaire parel die er uitkomt.

Dat is ook mijn probleem met de oplossing die Van Essen schetst:

Vergeet al die laffe schrijvers van nu dan gewoon, maak je eigen tijdgenoten. De romans die je geschreven zou willen zien, bestaan al. Waarom zou je de literatuur een bepaalde kant op willen sturen als ze al eeuwenlang alle kanten op waaiert? Ontdek de schrijvers die ertoe doen, stel je eigen canon samen.

Natuurlijk is dat voor jezelf een goede mogelijkheid, iets dergelijks doen ook veel mensen, ik wel in elk geval. Maar los daarvan is het denk ik goed om soms een protest te laten horen tegen de weg die veel auteurs, uitgevers, boekhandels en media de literatuur doen in slaan. Want zoals het nu gaat raakt de ratio tussen schrijvers die er toe doen en dertien-in-een-dozijn schrijvers met de dag meer verstoord.

Tenslotte, wellicht ten overvloede, uiteraard is mijn kritiek lang niet op elke hedendaagse schrijver van toepassing. Ik heb ook van velen helemaal niets gelezen, en kan en wil daarover niet oordelen. Het gaat om het algehele beeld wat ik heb van de moderne, Nederlandse roman, waarop gelukkig nog (genoeg?) uitzonderingen bestaan.

avatar van mjk87
thomzi50 schreef:
Hij (ik) zegt dat ik geen andere generatie bewust heb meegemaakt. Dat is toch iets anders dan een generatie wel of niet kennen of zich erin kunnen verdiepen?


Jij bent HvV? Verdiepen kan uiteraard, maar die directe tegenstelling daarin vond ik nogal grappig. Eerst met een bepaalde stelligheid iets zeggen over een vorige generatie, en daarna met eenzelfde stelligheid zeggen dat je er maar één bewust hebt meegemaakt. Hoezeer je je ook kan verdiepen in een andere generatie, puur op hoe het daar is neergepend ging mijn opmerking. Ik vond het vooral grappig, maar dat soort dingetjes vallen mij snel op.

Verder blijf ik erbij dat het vroeger waarschijnlijk allemaal spannender kon omdat men minder gewend was, en ook doordat alles nog uitgevonden diende te worden. Net als de Nouvelle Vague in de jaren 60, tegenwoordig fris maar niet opzienbarend. (En uiteraard heb ik dit ook zodanig moeten lezen, want de jaren 60 heb ik ook niet meegemaakt). Maar ik zal eerst nog een duizendtal boeken erbij moeten lezen om daar echt een eigen oordeel over te kunnen vormen.

avatar van Asaharo
Ik kan mij geen specifieke mening vormen over hedendaagse Nederlandse literatuur. Een algemene over het kunstenaarschap daarentegen. Ik lees nog maar intens sinds ik deze site heb leren kennen en zoals hierboven al staat aangegeven ben ik ook één van die mensen die met zijn schop in het verleden loopt te spitten. Hier in België is het wel afschuwelijk. De ene kookboek na de andere staat bovenaan te pronken op de lijstjes, maar een lijstje of een statistiek, daar kan je nog van wegkijken, maar als ik in een boekhandel in mijn streek op zoek ga naar een roman, dan is de ( hedendaagse) literatuur, want zelfs een Camus of een Kafka is eerder toeval dan schering en inslag, daar weggestopt in een hoekje. Nu moet u zich dit voorstellen. Hele rekken lifestylemagazines en kookboeken, zelfhulpboeken over hoe u uw zelfbeeld kunt veranderen. De literatuur lijkt er zelfs niet meer op zijn plaats en dus moffelen ze het maar in een hoekje. Het is de commercie. Tandeloos inderdaad, want de literatuur vandaag verliest van een bende kokken en valse profeten. En de rol van de uitgeverijen mag men zeer stevig bekritiseren, meer nog dan de schrijvers denk ik.

avatar van liv2
Omdat ik nu toch al een hele tijd bezig ben met het toevoegen van de nieuwe releases heb ik een vrij goed beeld van hetgene er verschijnt. De toestroom is enorm en het heeft me veel tijd gekost een duidelijk beeld te krijgen. Maar éénmaal je dit weet vind ik dat je echt niet kan zeggen dat de uitgeverswereld het zich altijd gemakkelijk maakt. Bij sommige uitgeverijen is kwaliteit nog wel degelijk de norm.(Van Oorschot om er één te noemen). Er wordt kwaliteit uitgegeven, zeer zeker, maar sommige boeken halen nauwelijks de pers. En dan bedoel ik niet zozeer de geschreven pers( de literatuurkaternen van de grote kranten zijn soms goed, vrij breed ook) maar de televisie speelt volgens mij, alsmaar meer trouwens, een bedenkelijk rol. Als je weet dat een boek, gelijk welk, in de top 10 verschijnt zodra het 'boek van de maand' is in DWWD
dan stel ik mij vragen. Ook de boekhandels spelen op die trend in met alle gevolgen vandien zoals Asaharo schrijft. Als je als lezer graag bij het handje wordt genomen dan lees je enkel die boeken die op tv worden besproken, lekker gemakkelijk . En blijkbaar worden de meeste mensen graag bij het handje genomen.
De nieuwste 'trend' van uitgeverijen om oudere werken vanonder het stof te halen en te promoten (met Stoner' als beste voorbeeld en nu weer Het Fantoom van Alexander Wolf) en het uitbrengen van nieuwe vertalingen, lukt wel. Of dit nu een teken aan de wand is dat er tegenwoordig niets goeds verschijnt of eerder het inspelen is op een 'rage' (een soort van back to basics) dat weet ik niet. Ik ben geneigd het laatste te geloven.
En als laatste, talent komt altijd wel bovendrijven, daar blijf ik rotsvast van overtuigd. Ik weiger aan te nemen dat er in deze tijd geen talent meer zou zijn en dat alles gemakzuchtig is geworden. Het tegendeel getuigt van een enorme minachting van 'jongeren' Zeggen dat hun generatie niet meer in staat is iets geweldigs voort te brengen? Ik zou zeggen, doe zo voort, het zal hen inspireren. En natuurlijk kunnen zij nog een roman schrijven als, Turks Fruit',( een flut-boek eigenlijk) maar zij kunnen niet meer ' shockeren hiermee. Je komt als jonge schrijver niet meer weg met een 'shock-effect', omdat er geen enkele taboe meer neer te halen is, geen enkele! Hen rest nog te schrijven vanuit hun eigen generatie, hun eigen twijfels, bevindingen en idee over hun mens-zijn. Dat is HEEL belangrijk dat ze dat blijven doen. Zo verdomd belangrijk! Maar de heilige huisjes? die zijn neergestampt door de generaties van de jaren 60 en nog heftiger door de punk. Er staat geen enkel huisje meer overeind om tegen te schoppen. Of het moet het huisje van de 'regeltjes' zijn , de maatschappij die niets meer toelaat dat afwijkt van het 'normale, het 'laat ons met zijn alle gezond' zijn regeltje. Give me a fucking break!

Wat me wel enorm stoort is , wanneer jonge honden hier op de site , identiek dezelfde discussie trachten te voeren, niet serieus genomen worden. Je moet toch wel de manier van aanbrengen 'doorzien'. Ik vond ze in alle geval 'gevaarlijk' verfrissend en gedurfd. Was dat nou niet hetgene dat belegen auteurs als Marcel Möring ( htf is hij eigenlijk?, zijn eigen boeken scoren hier onder de middelmaat, maar dit terzijde) zo beogen?

Stern - Thomas Heerma van Voss (2013)

Nedelandse literatuur is niet mijn ding. Maar zoals vrijwel altijd moet je niet zomaar achter de massa aanhobbelen....de zogenaamde top 40 muziek is ook voornamelijk (door de strot geduwde) bagger. Veel films die niet de bioscoop halen zijn vaak geweldig.
Eigen mening hebben/vormen en niet met de grote hoop mee beloont uiteindelijk.

avatar van Donkerwoud
Bakema NL schreef:
Nedelandse literatuur is niet mijn ding. Maar zoals vrijwel altijd moet je niet zomaar achter de massa aanhobbelen....


Volgens mij is die massa veel meer opgesplitst in groepen die (onbewust) een beetje hetzelfde doen. Niet zoals iedereen, maar zoals de groep waar zij zich mee verbonden voelen. Lezen is uiteindelijk ook het willen delen met elkaar, dan helpt het als mensen met dezelfde interesse ook dezelfde boeken tot zich hebben genomen. Vaak is het gelezen canon verrassend hetzelfde. Of het nou om Franstalige literatuur, oorlogsmemoires, fantasy of detective-romannetjes gaat.

avatar van eRCee
Donkerwoud schreef:
Vaak is het gelezen canon verrassend hetzelfde.

Dat klopt, maar het is volgens mij ook een zichzelf versterkend effect, wat zeker in een kleine markt als de Nederlandse speelt. Veel aandacht voor Nederlandstalig werkt resulteert in het meer lezen van dat werk, waardoor meer mensen daar weer samen over praten en het nog aantrekkelijker wordt voor anderen om diezelfde boeken te gaan lezen, en de positieve verkoopcijfers versterken de media weer in het idee dat dit de boeken zijn waarover het moet gaan.

Zelf ben ik van mening dat hierdoor middelmaat meer kans krijgt, terwijl het in een grotere markt moeilijker is om als auteur voet aan de grond te krijgen en er uiteindelijk meer kwaliteit over blijft.

Donkerwoud schreef:
(quote)


Volgens mij is die massa veel meer opgesplitst in groepen die (onbewust) een beetje hetzelfde doen. Niet zoals iedereen, maar zoals de groep waar zij zich mee verbonden voelen. Lezen is uiteindelijk ook het willen delen met elkaar, dan helpt het als mensen met dezelfde interesse ook dezelfde boeken tot zich hebben genomen. Vaak is het gelezen canon verrassend hetzelfde. Of het nou om Franstalige literatuur, oorlogsmemoires, fantasy of detective-romannetjes gaat.


Ik zag de quote....Nedelandse....au .

Dat bedoel ik ook eigenlijk wel....en dan de massa binnen een 'groep' zo je wilt. Want ook in bepaalde segmenten heb je natuurlijk altijd populaire/bekende dingen en minder populair/bekend.

Je zult wel gelijk hebben denk ik dat het canon overwegend hetzelfde is.....ik heb geen idee eerlijk gezegd. Het loont om wat verder te kijken dan de geijkte dingen. Tolkien heb ik wel gelezen maar een R. R. Martin en Jordan en meer van de groten weer niet......dan zoek ik weer (onbewust) minder bekende dingen op. Anne Rice gelezen en dan zijn er misschien nog wat voordehandliggende schrijvers om te volgen, maar dan ga ik weer meer voor een Vampire hunter D of Vampire earth serie die minder belletjes zullen doen rinkelen.

Voor strips geldt dat ook....iedereen kent een Spiderman of Superman en bij interesse in Amerikaanse comics zijn dat de eerste keuzes vaak. Maar er is zoveel meer...

Maar goed, ik ben altijd al wat tegendraads geweest en pak van alles op.....bekend en veel minder bekend, een mix waar ik van houd. Ik ben wat vaag wat dat betreft....is/wordt iets te populair dan stoot dat me af vaak......iets waar ik ook wel eens op terugkom trouwens. En ik doe dat niet bewust van 'nou dat is populair dus blief ik het niet (meer)'.

avatar van slowgaze
Interessante discussie hier, ik zal binnenkort ook eens reageren. Bereid jullie er maar vast op voor; ik ga het uiteraard over de roman hebben, de status van de roman, poëzie als niche, symbolisch kapitaal en allemaal van dat soort nare dingen.

avatar van Donkerwoud
Uh-oh, ik zie het met sidderen en beven tegemoet.

slowgaze schreef:
Interessante discussie hier, ik zal binnenkort ook eens reageren. Bereid jullie er maar vast op voor; ik ga het uiteraard over de roman hebben, de status van de roman, poëzie als niche, symbolisch kapitaal en allemaal van dat soort nare dingen.


Betrek dat dan allemaal op je avatar en dan wordt het toch nog gezellig.

avatar van Donkerwoud
Bijval van Jeroen Vullings over waarom hij 2015 een schraal boekjaar vindt:

2015 was het jaar van de schrale literatuur - Vrij Nederland - vn.nl

avatar van eRCee
Ik heb toch de indruk dat Vullings niet echt durft te bijten in dit stuk. Daarnaast heeft hij teveel woorden nodig.

(Overigens kon ik me aanvankelijk niks herinneren van de lap tekst die hierboven onder mijn naam staat (maar ik sta er nog wel achter ).)

avatar van Donkerwoud
Ja, dat probleem heeft Vullings wel vaker, inderdaad. Vind hem geen fantastische recensent. Vaak mist er ook een clue aan het einde. Alsof je als 'beroepsrecensent' verwarring moet zaaien op een hoger niveau. Arjan Peeters heeft dat gebrek óók.

Gast
geplaatst: vandaag om 14:07 uur

geplaatst: vandaag om 14:07 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.