Bij Ik Ga Leven - Lale Gül:



Omgekeerd ben ik altijd verbaasd dat velen zo weinig te vertellen hebben (terwijl dit toch een website is bij wijze van ode aan verhalen dus vertellingen). Velen lezen hier heel veel maar bijna omgekeerd evenredig hebben ze weinig te melden over wat ze hebben gelezen, behalve de subjectieve ervaring die het lezen van het boek heeft opgewekt (of ze het boek leuk of niet leuk vonden) hetgeen in mijn ogen weer wat off-topic is want wat zeggen jouw gevoelens nu eigenlijk over het boek c.q. waarom zou het anderen boeien of jij dit of dat boek wel leuk of niet leuk vond? Heb je überhaupt wel begrepen wat de auteur wilde zeggen alvorens je mening te geven? Ofwel: wat is jouw interpretatie van het boek, hetgeen iets anders is en een zaak waar je naar mijn mening wel op zinvolle wijze van mening over kunt verschillen.

Ik denk dat de benadering van de meesten ten aanzien van boeken – zowel de oppervlakkigheid als de gerichtheid op de eigen mening – in wezen typisch Amerikaans is geworden zoals De Tocqueville op opgeëvenaarde wijze al heeft uiteengezet in z’n klassieker Over de Democratie in Amerika (1835). In ieder geval zou zeker ook in onze tijd het Amerikaanse onderwijs graag elk hoofdstukje van lesstof afsluiten met de opdracht aan de leerling om z’n eigen mening te geven in het kader van de voor het democratisch burgerschap noodzakelijk geachte meningsvorming door elke burger. In wezen beantwoordt dat aan het Amerikaanse kapitalistisch fundament van de democratie: de markt heeft altijd gelijk zodat het boek dat de meeste ‘likes’ krijgt heeft gewonnen (het ‘beste’ boek is want de mening van elke burger is gelijkwaardig en telt even zwaar). Ik ben meer van de continentale traditie: meningen interesseren me niet zo en het aantal ‘likes’ dus ook niet.

Ik vind het veel interessanter om boeken te interpreteren en fenomenen te duiden zoals in dit geval waarom Lale Gül bedreigd wordt en ik lees om daar steeds beter in te worden: vanuit mijn filosofische achtergrond heb ik een onverzadigbare honger om de ‘werkelijkheid’ te begrijpen en de waarde van boeken is dat zij – als ze goed zijn – mijn horizon verwijden en nieuwe elementen toevoegen aan mijn ‘systeem’ van werkelijkheidsinterpretaties (de boeken van Lale Gül lees ik niet want ze komt op TV op mij niet over als een groot licht dat mijn begrip van de wereld op betekenisvolle wijze zal vergroten). Vanwege die – waarschijnlijk door training onbewuste – verwerking van wat ik lees in het reeds gevormd netwerk van kennis in mijn hoofd spui ik ook moeiteloos stukjes daarvan: geef mij een onderwerp en ik knal er gelijk een A4’tje van filosofisch en historisch onderbouwde duiding uit (hetgeen overigens nog niets is in vergelijking met de ‘echte’ filosofen die over alles zo een heel boek schrijven en dan ook nog originele inzichten geven die ik dan weer tweedehands kan opdienen in mijn A4’tjes).

Ja, maar van religie heb je geen kaas gegeten

Wat grappig, ik vind juist het tegenovergestelde. Ik vind persoonlijke leeservaringen veel interessanter dan technische recensies. Ik lees namelijk om me te laten raken, om mee te leven met de hoofdpersonen, om me te laten meeslepen met het verhaal en om me te ontspannen. Wat de auteur wilde zeggen is daaraan ondergeschikt en bovendien weet je dat toch nooit zeker. Literatuur is kunst en het mooie daarvan is juist dat iedereen het anders ervaart.

Maar dit heeft geen bal te maken met het boek, dus wellicht is er een aardige moderator die deze berichtjes naar het forum kan verplaatsen...

Eens, sowieso boeiend als aparte forumtopic.

Ik vind beide varianten leuk, zowel het lezen van persoonlijke ervaringen als het lezen van inhoudelijke bespiegelingen en beschouwingen. Ik vind zelf schrijven van het eerste leuker, puur omdat hetgeen de schrijver wil zeggen mijzelf minder interesseert. Net als vroeger op de middelbare school dat je hele diepe analyses moest schrijven over thema's en een motto. Dat ik dacht: wat boeit mij niet? Ik lees om te leren, om vermaakt te worden, om geboeid te raken door een bepaalde gedachte, om andere werelden te kennen, om gevoelens van mensen beschreven te zien om mijzelf en anderen beter te begrijpen. De rest is voor mijn leeservaring vooral bijzaak.

Maar ik lees er wel graag over. Er zijn zelfs boeken waarbij ik het lezen over dat boek boeiender vond dan het boek zelf. Dat iemand heel mooi vertelt hoe dat boek inhoudelijk (vorm, ideeën) in elkaar zit. Maar terwijl ik zelf dat boek las haalde ik dat er niet uit, of de schrijver schreef simpelweg niet zo goed. Daarnaast heb ik ook wel moeite om symboliek en metaforen ergens uit te halen, ik neem dingen vrij letterlijk dus er zijn zeker zaken die ik mis tijdens het lezen. Anderzijds, voor mijn werk moet ik wetteksten en jurisprudentie lezen en vertalen naar jip-en-janneketaal en daar past mijn manier van lezen weer uitstekend bij.

Ook mee eens ik ga eens kijken of er een topic is waar deze discussie heen kan en anders maken we er een

Dit doet me denken aan de postmodernistische notie van literatuurcriticus Roland Barthes die de auteur dood verklaarde waardoor de lezer geboren kan worden: "La naissance du lecteur doit se payer de la mort de l'Auteur" (uit z'n essay La mort de l'Auteur uit 1968). Het hoofdthema van de moderniteit is immers de dood van God, de hemelse auteur, om welke reden we zelf goden dus de autoriteit van zingeving maar - sinds er niets buiten de tekst is (Lyotard, 1967) in de zin dat teksten alleen naar andere teksten verwijzen in plaats van naar dingen erbuiten ('intertekstualiteit') - ook van de betekenis van de tekst moeten worden (merk op dat 'auteur' en 'autoriteit' dezelfde basis hebben, namelijk het Latijnse 'auctor': maker, meester).

Dit gaat dan wel nog steeds over interpretatie: de lezer en niet de auteur is de autoriteit van de interpretatie van de tekst zodat er ook eindeloos veel interpretaties mogelijk zijn en de betekenis van de tekst niet vaststaat. En daarin is literatuur fundamenteel vrijer dan bv. filosofie, al wordt de lezer daardoor ook aan het werk gezet om er (als 'auctor') 'iets' van te maken. Tegelijk houdt het postmodernisme ervan om de lezer schipbreuk te laten lijden bij zijn pogingen betekenis te vinden (eigenlijk: betekenis te maken) zodat de lezer ervaart dat er überhaupt geen betekenis is. Waarom moet er eigenlijk betekenis zijn? Waarom kunnen we niet gewoon alleen maar ervaren en genieten? Susan Sontag in 1964: “In place of a hermeneutics we need an erotics of art.” Dat is overigens nog steeds niet het subjectieve beleven of menen ('wat vind ik er nou van?') dat ik typisch Amerikaans noemde.

Die titel. Hahahahaha.

Als het over romans gaat, dan lees en schrijf ik vooral graag over de manier waarop de schrijver vertelt wat hij of zij wil vertellen. De inhoud van de roman, kan in feite alleen worden begrepen door de roman in z'n geheel te lezen. De roman vertelt immers over de dingen die alleen de roman zeggen kan. Elke destillering van de inhoud doet daarom eigenlijk geen recht. Op de vorm daarentegen kan kunstkritiek gegeven worden.

Grote lappen tekst met uitweidingen over wat een auteur bedoelt sla ik over. Waar ik me aan erger, zijn recensenten die het wereldbeeld van de auteur tegenover dat van henzelf zetten, en daarmee een boekbespreking denken af te leveren.

Dat is wat veel schrijvers ervaren, dat hun schepping , de roman, een eigen leven gaat leiden, soms tot verbazing van de schrijver zelf.

Ja, zoals Conny Palmen bijvoorbeeld ooit aangaf dat enerzijds het debuut van een schrijver een blauwdruk van het werk/of de ziel van diezelfde schrijver is, gaf ze anderzijds aan dat zodra een geschreven boek de wereld ingaat, het moet worden losgelaten omdat het daar een geheel eigen leven leidt.

Ik dacht: zo, dat is een beetje elitair. Maar het past precies bij het boek van Lale Gül!

Als we het dan toch over Lale Gül hebben.

Tzum | Nieuws: Femke Halsema baalt van 'schandalige, ondermijnende' column Lale Gül waarin haar woorden worden verdraaid - Tzum

Die 2 moeten gewoon een bakje koffie doen. In het eerste boek van Gül kwam Halsema er ook behoorlijk positief uit als een van de weinigen die haar hielp. Zonde als dit dan zo'n bekvechterij wordt.

Zo zal 't ook wel eindigen, vermoed ik.

Interessante discussie. Bij het schrijven van een recensie kun je best twee dingen mijden: het verhaal navertellen en te veel "uitleggen" wat de auteur bedoelde. In plaats daarvan zijn er veel objectieve zaken die je kunt analyseren: locaties, milieus, tijdsprongen, plotwendingen, psychologie, taalgebruik, vertelperspectief... Wie, wat, waar, wanneer? Speelt het zich binnen één stad af of reizen ze de wereld rond? Duurt het één dag of een hele eeuw? Het is altijd interessant om te vergelijken hoe verschillende auteurs daarmee omgaan. Daarnaast kun je ook op zoek gaan naar symboliek of diepere filosofische betekenissen, maar dan begeef je je al meer op het terrein van de interpretatie.

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:

Waar staat Nederland (of Vlaanderen) volgens jullie op literair gebied in internationaal opzicht? Kunnen onze klassiekers zich meten met Moby Dick en Oorlog en Vrede? Of is Nederland niet alleen geografisch/geopolitiek een kleintje tussen reuzen? Ofwel: is het de moeite waard om je tijd te besteden aan Nederlandse literatuur zolang je de internationale klassiekers nog niet hebt gelezen? Of zijn dat twee verschillende dingen en zit de waarde van Nederlandse literatuur in de speciale binding met de Nederlandse (en Vlaamse) natie zoals lokaal nieuws toch interessant is, ook al is het klein nieuws op het wereldtoneel?

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:


Nee.

Ja.

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:


Mijns inziens heeft Nederland niet een boek als Moby Dick of Oorlog en Vrede voortgebracht; simpelweg omdat een deel van de status van die boeken voortkomt uit de invloed die deze boeken hebben op andere boeken. Als het gaat om de kwaliteit van de Nederlandse literatuur, dan zijn er i.i.g drie boeken (Terug Tot Ina Damman van Simon Vestdijk, De Donkere Kamer van Damokles van W.F. Hermans en de Jacobsladder van Maarten 't Hart) die ik even goed vind als het beste uit de wereldliteratuur. Maar goed, dan gaan we rap richting het twisten over smaak.

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:


Een uiterst boeiend onderwerp voor een essay over een subjectieve aangelegenheid. In mijn optiek kan de Nederlandstalige literatuur zich prima meten met de wereldliteratuur. Sterker nog: waarom zou de Nederlandse literatuur geen onderdeel hiervan zijn en als een minderwaardige anomalie dienen te worden beschouwd? Het lijkt dan ook vreemd om pas de Nederlandse literatuur te kunnen lezen nadat men eerst de zogenaamde ‘klassiekers uit de superieure wereldliteratuur’ heeft gelezen. Het één hoeft het ander niet uit te sluiten.

Maak jezelf overigens niets wijs dat wanneer je een Nederlandse vertaling van, zeg maar, Anna Karenina of Misdaad en Straf hebt gelezen dat dit hetzelfde boek is als het origineel. Je leest een Nederlands boek op basis van de interpretatie van de vertaler, die wanneer het een andere vertaler was geweest dit tot een ander boek had geresulteerd. Dit is helemaal niet erg. We mogen onszelf dan ook juist gelukkig prijzen dat iedere paar decennia dit soort werken opnieuw worden vertaald en dus een nieuw boek oplevert.

Dat de geopolitiek een rol speelt lijkt mij bij voorbaat ook onzin. Andere kleinere taalgebieden en landen die geen grote rol spelen op het historische wereldtoneel, hebben net zo goed grootse werken in de literatuur voortgebracht. Denk aan landen als IJsland, Ierland, Portugal, Tsjechië en Hongarije. Dat het achterlijke Rusland in de 19de eeuw een grote literaire bloei doormaakte heeft niets te maken met zijn geopolitieke rol van toentertijd, want wanneer dit een voorwaarde zou zijn geweest waarom komt er zo weinig literatuur voort uit grote landen als China of India.

Of het de moeite waard is om je tijd aan Nederlandse literatuur te besteden is uiteraard geheel aan je eigen oordeel. Niets verplicht je om wat dan ook te lezen. Wat ik wel durf te stellen is dat er een lage eigendunk heerst over onze taalgebied en dat we onze sores in het oog van de wereld afdoen als irrelevant en pathetisch. W.F. Hermans betoogde zelfs dat er in de Lage Landen zelfhaat bestaat jegens onze eigen taal en dus werk van eigen bodem bij voorbaat veroordelen als onbeduidend.

Terwijl wanneer ik volg wat er vandaag de dag aan Nederlandse literatuur naar het Duits wordt vertaald, ontstaat bij mij de indruk dat de Nederlandse en Belgische schrijvers volop succes genieten in Duitsland en Oostenrijk (een potentieel lezerspubliek van een kleine 90 miljoen Duitssprekenden) en dat de Nederlandse literatuur in deze landen meer op waarde wordt geschat dan hier bij ons. Waarmee ik wil zeggen dat onze perceptie van de thema's waarover we schrijven - als dat al een rol een rol speelt - helemaal geen navelstaarderij is en universele thema's zijn die zich prima laten overbrengen naar de wereldliteratuur en daar geenszins laatdunkend over hoeven te doen.

Mocht dit toch niet het geval zijn acht ik mezelf desalniettemin gezegend dat ik de Nederlandse taal beheers en dat ik kan lezen: de verhalen van Willem Elsschot en Maarten Biesheuvel; de werken van de gebroeders Van het Reve en Jeroen Brouwers; de columns van Renate Rubinstein en Simon Carmiggelt; het beschouwend proza van W.F. Hermans en Maarten ‘t Hart enz. Het gemis is aan hen die hiervan verstoten blijft.

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:


De andere kant van de medaille is dat de Nederlandse literatuur onevenredig veel aandacht krijgt in kranten, op tv, in toplijsten en op het middelbaar onderwijs. Als je afgaat op literatuurbijlagen dan ga je bijna denken dat er niks anders bestaat dan Engelse en Nederlandse literatuur.

Daarenboven is er dan nog de publicatiedrift van alles wat met Reve of Hermans te maken heeft. Elk kattenbelletje wordt uitgegeven en in meta-werk opnieuw besproken of in dikke biografieen uitgespit. Het zal vast zo zijn dat men dit in andere landen ook doet met hun eigen literatuur, maar van oikofobie is afgaande hierop geen sprake.

Van Sandor Marai kwam ik ooit een korte analyse tegen dat verschillende landen in verschillende kunststromingen hun stempel hebben gedrukt. Voor Nederland geldt dit vooral voor de schilderkunst. Maar niet voor de literatuur. Je komt ook vrijwel nooit in een boek uit de internationale literatuur een verwijzing tegen naar een Nederlandse auteur. Als iemand een overzicht zou schrijven van de historie van de romankunst en diegene laat de Nederlandse literatuur buiten beschouwing, dan mis je helemaal niks. Doe je hetzelfde met de schilderkunst, dan sta je voor gek.

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:

Dat heeft veel met de taal te maken. Nederlands is geen erg bekende taal, itt Frans, Engels, Dutis, Spaans...

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:

Het is niet alleen de taal waarom Nederland weinig beroemde schrijvers heeft. Hongaars bijvoorbeeld is ook geen wereldtaal.
Ons land heeft inderdaad veel grote schilders en ook in de architectuur doen we het goed. Daarentegen weer weinig componisten, maar wel uitstekende uitvoerende musici en dirigenten. Ook in het filmdocumentaire genre zijn we goed, maar niet in speelfims en Nederlanders zijn slechte acteurs...

Bij Boeken > Toplijsten en favorieten > Top 10: Nederlandstalig:



Dit is niet wat ik ermee bedoelde. Maar misschien is het toch interessant jouw politieke spoor even te volgen waarmee ik ook reageer op wat eRCee zegt over de afwezigheid van ‘oikofobie’ in de Nederlandse gerichtheid op Nederlandse literatuur.

Wat ik wel eens heb begrepen is dat de roman oorspronkelijk min of meer is bedoeld om verveelde huisvrouwen bezig te houden. Al sinds de oude Grieken hebben mannen buitenshuis hun werkzaamheden en avonturen en zit de vrouw opgesloten in huis. In bv. Wuthering Heights kijken de vrouwen aldoor door een venster naar de wereld erbuiten en de roman ligt in dat verlengde: het biedt een venster op de wereld voor vrouwen en heeft daarbij een moralistische strekking om de vrouwen zedig te houden (waar Wuthering Heights mee brak). Madame Bovary raakt daarbij zo verslingerd aan de romannetjes dat ze besluit het romaneske leven buitenshuis te gaan opzoeken hetgeen dan ook fout afloopt. Gaandeweg gaan ook scholieren romans lezen in het kader van hun ontwikkeling en ook dat heeft een politieke reden: in het kader van de natievorming moet een gemeenschappelijke cultuur want nationale identiteit worden gevormd en daarvoor is het van belang dat de hele bevolking dezelfde informatie en nationale opwinding ten deel valt (daarvoor zijn er de kranten en later ook de nationale TV) en dezelfde boeken lezen (resulterend in ‘de grote vier’ in mijn jeugd: Hermans, Mulisch, Reve en Wolkers). Het verbaast mij dat in de huidige feministische en postnationalistische, versplinterde tijd het nog steeds vooral vrouwen zijn die romans lezen en dat boekenprogramma’s zich nog steeds met name richten op Nederlandse boeken terwijl de natiestaat allang min of meer afgebroken is en de jeugd al vooral Engelse boeken leest.

Gisteren ging het TV-programma Van Moskou tot Maidan over het wel of niet afwijzen van de Russische literatuur in Oekraïne. Een argument om die af te wijzen is dat Rusland de literatuur ook als propaganda-instrument hanteert: net zoals de ‘vredes’-besprekingen tussen Rusland en de VS vooral een hockey-wedstrijd hebben opgeleverd want Poetin vindt het voor zijn propaganda heel belangrijk dat Rusland meedoet met internationale sportevenementen, is het voor Rusland belangrijk dat zijn schrijvers worden gelezen en geëerd in het buitenland. De mens is een dier dat is wat hij zich inbeeldt, zegt Sloterdijk: dat geldt ook voor de vorming van een nationale eenheid en identiteit maar het is ook Poetins strategie om een grootmacht te worden door de rest te doen laten geloven dat Rusland een grootmacht is (hetgeen wonderlijk goed werkt bij Trump en z’n onderhandelingsteam: Oekraïne zou de kaarten niet hebben maar Rusland wel). Het doet je afvragen of de Russische literatuur echt zo superieur is (de Top 3 van de Top 250 op deze website bestaat uit Russische boeken!) of dat we net als Trump voor de Kremlin-propaganda zijn gevallen dat Rusland het grootste en sterkste land is en dus uiteraard de beste boeken heeft voortgebracht. Sowieso versterkt de roem van Russische literatuur de vermeende grootsheid van Rusland en z’n geschiedenis.

Kortom, er zit een politieke dimensie aan literatuur: het is ook een propaganda-instrument. Voor Nederland is dat propaganda voor intern gebruik om een nationale eenheid en identiteit te vormen en voor Rusland zeker ook propaganda om de rest van de wereld te overtuigen dat Rusland in elke betekenis het grootste land ter wereld is waar je aldus niet om heen kunt en dat respect afdwingt.

Leuk, een draadje speciaal voor mijn gedachtekronkels. Nu las ik onlangs een gedachtekronkel van de dichteres Eileen Myles: "Schrijven is de wereld kopiëren, en in die herhalende handeling vindt men God."

Dat is eigenlijk ook de reden waarom ik schrijf over wat ik lees. Je kunt een verhaal lezen maar pas als je je daarna afvraagt 'wat heb ik nu eigenlijk gelezen?' dan ontstaat door middel van het opschrijven van je antwoord een dieper begrip van wat je hebt gelezen: als het stukje klaar is dan begrijp ik het gelezen verhaal net iets beter dan toen ik eraan begon.

Bij mi is het hegeven van lange en doorwrochte commentaren naar de verdoemenis gejaagd doorda ze gebruikt worden door ai: ai verkoopt mijn inspanningen, terwijl ik ze gratis heb geleverd. Ikb eschouw ai als de grootste diefstal van de eeuw;
ai is er ook in geslaagd om het idee dat je "je best moet doenop school" volledig passé te maken.Waarom je best doen als je slechter af bent dan een ober, omdat de ober (nog) nit door een robot kan worden vervangen, terwijl iemand die intellectuele werk doet door ai kan worden vrvangen?

Wat kan AI mij schelen? Wij lijken te zijn vergeten dat dingen begrijpen gewoon leuk is, misschien wel het leukste wat er is. Dat laat ik mij niet door AI afnemen. Mensen die AI gebruiken missen alle fun, alsof ze iemand inhuren om met hun geliefde de liefde te bedrijven. AI neemt inderdaad arbeid over - niet alleen het schrijven van teksten maar dan ook het lezen van diezelfde teksten! - maar kunst is een ervaring en geen arbeid.

Je hebt gelijk, wie ai gebruikt mist alle fun, maar wie ai gebruikt gooit gewoon een bende werknemers buiten, en dat is het ware doelv an ai

Now they're planning the crime of the century
Well, what will it be?
(...)
Who are these men of lust, greed and glory?
Rip off the masks and let's see
But that's not right, oh, no, what's the story?
But there's you and there's me (1)

Crime of the Century
Supertramp

ik gebruik voor mijn werk wel eens de versie van chatgpt die mijn werkgver beschikbaar stelt. Dat scheelt soms een hoop tijd, maar vaker komt het niet zo intelligent uit de hoek. Ingewikkeldere zaken kan je er helemaal niet door laten doen. Dus ik ben nog lang niet bang dat mijn baan als data-analist zal verdwijnen. Sterker nog: ik denk dat er steeds meer werk in komt.