Terugkeer naar Berlijn - Cees Nooteboom (1998)
Nederlands
Reis
46 pagina's
Eerste druk: Atlas,
Amsterdam (Nederland)
'Terugkeer naar Berlijn' bevat de tekst van de rede die Cees Nooteboom op 7 december 1997 in Berlijn op uitnodiging van Bertelsmann AG gehouden heeft en waarin hij vertelt hoe hij in ‘de stad van de engelen’ is om een stukje Berlijnse muur in te zegenen ten overstaan van een groep studenten. Het stuk puin is als een relikwie van het kwaad naar Los Angeles gevlogen en hij is uitgenodigd het te zegenen. Terwijl Nooteboom’s woorden – zelf noemt hij het zijn ‘onaantastbare woordenschat’- over het groene grasveld klinken, voelt Nooteboom “hoe al die jonge hoofden om hem heen uit alle macht iets wilden denken”. De schrijver betwijfelt of dat gaat lukken. Intussen bevriest hij de tijd en denkt hij terug naar 1963 aan 'de bijtende sneeuw van Midden Europees landklimaat'. Hij denkt aan wat hij toen dacht of aan wat hij toen had kunnen denken. Nooteboom dacht er in 1963 aan wat zoiets als de Berlijnse Muur in de oudheid zou kunnen betekenen. “’Oudheid’, contradictio in terminus. Onze oudheid is nog maar een paar duizend jaar oud, waardoor er ‘iets onherstelbaar antieks kleeft aan ons doen en laten.” Hij vraagt zich af wat de Berlijnse muur zou zijn in een Weense opera van Salieri of in een blijspel van Tirso de Molina. Behalve verwijzing naar nog niet zo oude hoogvlakten van eruditi zingen die namen in deze context uit zichzelf. Dan komt hij erop waarom hij – waarschijnlijk – schrijver is geworden. Als schrijver, zegt Nooteboom, kan je doen wat in het echte leven niet kan: je kan zijwegen inslaan.