Avondland en Identiteit - Sid Lukkassen (2015)

Aanvankelijk is de these van dit boek best aardig. De westerse beschaving is opgebouwd uit christelijke en (Romeins/Griekse) klassieke invloeden. Deze cultuurbronnen staan deels haaks op elkaar. De christelijke cultuur richt zich op innerlijke harmonie en de klassieke cultuur op glorie. De christelijke cultuur richt zich op intenties en de klassieke cultuur op prestaties. In de vorige eeuw hielden deze uiteenlopende invloeden elkaar grotendeels in evenwicht. Het resultaat was een prestatiemaatschappij met enig oog voor de verschoppeling. In deze eeuw kregen christelijke invloeden steeds meer de overhand. Wat tegenwoordig woke genoemd wordt, is volgens Lukkassen voornamelijk een verbasterde, platgeslagen versie van het christendom. Het is een slaafmoraliteit, waarin een ‘onderdrukte‘ wordt aangewezen die moreel wordt verheven boven de ‘onderdrukkers’. Van dit slachtofferdenken maken buitenlandse mogendheden (China o.a.) misbruik om weer de overhand te krijgen op het westen. Bij ons resulteert dit in een gedemoraliseerde samenleving.

Tegenover woke wordt vaak het klassiek-liberale denken gezet. Deze stroming benadrukt individualisme en ziet de mens als een economische actor. De focus op individualisme heeft echter de atomisering van de samenleving aangewakkerd. Het individu richt zich onder het neoliberalisme op zijn eigen welvaart, zonder dat hier een verantwoordelijkheid voor de samenleving tegenover staat. Dat enkel het individu drager is van rechten en plichten werkt bovendien juist het slachtofferdenken in de hand. Tot zover zijn de beschouwingen in dit boek best interessant.

Een goed deel van Avondland en Identiteit gaat echter over de datingmarkt. Lukkassen snijdt ook hier enkele goede punten aan: een kleiner deel van de mannen heeft een relatie. Dit deel heeft vaker een vluchtige relatie met een groter aantal vrouwen. Een groter deel van de mannen heeft geen zicht op een relatie, deze trekken zich vaker terug uit de maatschappij. Dit staat o.a. haaks op de verwachtingen van o.a. Wilhelm Reich; die juist betoogde dat seksuele vrijheid tot een grotere gelijkheid zou leiden. De beschrijving van vrouwelijk dategedrag is echter wel erg eenzijdig. Lukkassen onderbelicht bovendien relevanter aspecten, ik noem onder meer: het spelelement van datingapps, de massaliteit van het contact op het internet en de financiële moeilijkheden om een gezin te starten, of samen te gaan wonen. Dit deel van het boek vind ik oppervlakkiger.

Lukkassen benadrukt mijns inziens wel terecht dat het westen slachtofferschap (onterecht) moreel verheft, dat de maakbaarheidsgedachte te ver is doorgeslagen en dat buitenlandse mogendheden hier handig misbruik van maken. Het wereldbeeld wat hier tegenover wordt gesteld, is echter een defaitistisch cynisme.