menu

De Klank van de Heilstaat: Musici in de Tijd van Stalin - Michel Krielaars (2021)

mijn stem
geen stemmen

Nederlands
Verhalenbundel
Kunst en Cultuur / Historisch

367 pagina's
Eerste druk: Pluim, Amsterdam (Nederland)

Al vanaf de beginjaren van de Sovjet-Unie veranderde het Russische muziekleven. Componisten moesten nu muziek maken die dienstbaar was aan de nieuwe socialistische staat en die arbeiders en boeren tot grootse prestaties aan zou zetten. In composities overheersten voortaan eenvoudige melodieën, elementen uit de volksmuziek, het geluid van fabrieksmachines en tractoren en vooral de namen Lenin en Stalin. Uitvoerende musici zoals solerende pianisten en violisten speelden de klassieke werken van Beethoven, Mozart en Tsjaikovski, maar moesten wat betreft de composities van tijdgenoten voorzichtig zijn. Verkeerde vriendschappen, familiebanden of Duits klinkende achternamen konden hen in gevaar brengen. Een enkeling kreeg de kogel voor zijn werk, anderen werden gearresteerd en belandden soms jarenlang in de Goelag. Maar ook daar werkten ze door. Vsevolod Zaderatski schreef zijn belangrijkste composities in een strafkamp op wc-papier en jazz-zanger Vadim Kozin had het in de kampen in het verre oosten zo naar zijn ‘zin’, dat hij nooit meer naar Moskou terugkeerde. Aan de hand van hun levens en die van de pianist Svjatoslav Richter, de componisten Sergej Prokofjev, Alexander Mosolov en Moisej Vajnberg, de pianiste Maria Joedina, de ‘lakei van Stalin’ Tichon Chrennikov, de zangeres Klavdia Sjoelzjenko en de prominente Sovjetmusicus Rostropovitsj probeert Michel Krielaars de muzikale Sovjetwereld tot leven te brengen. Uit alles wat hij op het spoor kwam, blijkt dat de werkelijkheid nog absurder is dan je zou verwachten.

zoeken in:
avatar van Raspoetin
De Klank van de Heilstaat: Musici in de tijd van Stalin | NPO Radio 1
Al vanaf de beginjaren van de Sovjet-Unie veranderde het Russische muziekleven ingrijpend. Componisten moesten ineens muziek maken die dienstbaar was aan de nieuwe socialistische staat: eenvoudige melodieën die arbeiders en boeren tot grootse prestaties aan zouden zetten. Journalist en schrijver Michel Krielaars portretteert in zijn boek ‘De Klank van de Heilstaat’ tien musici uit de tijd van Stalin. Bij het schrijven stuitte hij op een ronduit absurde wereld.

avatar van Raspoetin
Componeren vanuit het strafkamp - NRC
Michel Krielaars beschrijft in een interessante selectie van tien portretten de tragische levensverhalen van componisten en musici uit Stalins tijd. De meesten moesten concessies doen aan een moorddadig systeem.
Krielaars besteedt relatief weinig aandacht aan het hoe en waarom achter de wrede en grillige behandeling van musici door het regime. Dit komt mede door de vorm: een reeks biografieën die grotendeels van wieg tot graf worden doorlopen. Het is zonde dat Krielaars het uiteindelijk aan de lezer laat om overkoepelende conclusies te trekken over de vragen die aan het begin worden gesteld en zelf genoegen neemt met een dooddoener: het is Rusland, ‘een surrealistisch land’, en daar gebeuren nu eenmaal wonderlijke dingen.
De laatste opmerking is dan wel weer jammer om te lezen, want dit is tevens mijn bevinding geweest bij andere boeken over Rusland dan wel de Sovjet-Unie, namelijk Het Einde van de Rode Mens van Svetlana Alexijevitsj en Oorlog en Kermis van Olaf Koens. Boeken waarin bar weinig over het land wordt uitlegd en de absurde situaties die zich in de samenleving voordoen maar als vanzelfsprekend worden aangenomen.

Dan kan er een voorbeeld worden genomen aan de verhalen van de slavist Karel van het Reve, van wie ik onlangs de bloemlezing Karel van het Reve voor Gevorderden uit 2019 heb gelezen en waarin het reisverslag Siberisch Dagboek is opgenomen. In een leerzame en bovenal heldere uitleg maakt Van het Reve zijn afkeurende kijk op het communistische systeem aan de lezer duidelijk.

Daar kwam nog bij dat hij, tot zijn eigen onbegrip, voorheen nog geloofde in de ideologie. Wat zijn rationele verklaringen alleen maar interessanter maken. Anders dan bijvoorbeeld Harry Mulisch die tot het bittere einde niet wilde toegeven in zijn foute beoordeling van de Russen en Fidel Castro.

avatar van Raspoetin
De klank van de heilstaat | Klara
Interview bij Pompidou van omroep Klara.

avatar van Raspoetin
Muziek voor Stalin | Luister Podcasts | Klara
Met het ontstaan van de Sovjet-Unie begon ook voor de componisten de terreur. Je had de keuze: mooie melodietjes of voor jaren naar een kamp in de Goelag.

Met het ontstaan van de Sovjet-Unie veranderde het Russische muziekleven ingrijpend. Componisten moesten ineens muziek maken ten dienste van de nieuwe socialistische staat: eenvoudige melodieën die arbeiders en boeren tot grootse prestaties aan zouden zetten. Muziek als arbeidsvitaminen! Musici stonden voor een dilemma : netjes binnen de lijntjes kleuren of toch maar rebelleren? Dat laatste was niet zonder gevaar: een enkeling kreeg de kogel voor zijn werk, anderen werden getreiterd of gearresteerd en belandden soms jarenlang in de Goelag. Naar het boek 'De Klank van de Heilstaat' van Michel Krielaars.

Gast
geplaatst: vandaag om 16:26 uur

geplaatst: vandaag om 16:26 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.