menu

The Uncommon Reader - Alan Bennett (2007)

Alternatieve titel: De Ongewone Lezer

mijn stem
3,42 (20)
20 stemmen

Engels
Humoristisch / Ideeƫnliteratuur

124 pagina's
Eerste druk: Faber and Faber, Londen (Verenigd Koninkrijk)

Bij toeval - ze loopt achter haar hondjes aan - ontdekt de Engelse koningin een bibliobus die geparkeerd staat bij de keuken van Windsor Castle. Ze voelt zich verplicht een boek te lenen en alhoewel ze van plan is het de volgende week ongelezen terug te brengen, begint ze te lezen. En ze zal niet meer ophouden. Het leesvirus heeft zich van haar meester gemaakt. De koningin maakt kennis met Proust, Sylvia Plath en Alice Munro, schiet - faux pas - tijdens een staatsbanket de Franse president aan over Jean Genet; en vindt in haar eigen bibliotheek (veelal gesigneerde) werken van Thackeray, Dickens, Hardy en George Eliot. Maar het lezen maakt de koningin tot een ander mens, tot een koningin die niet gewenst is.

zoeken in:
4,5
Alan Bennett (°1934), Brits auteur, heeft bekendheid verworven met zijn theatertekst 'The Madness of George III', verfilmd als 'The Madness of King George' met Nigel Hawthorne en Helen Mirren. Ook in het stuk 'A Question of Attribution' bracht hij een subtiel en humoristisch vorstenportret. 'De ongewone lezer' is een novelle met de Engelse koningin Elizabeth II als hoofdpersonage.


Citaat: "Als men haar had gevraagd of het lezen haar leven had verrijkt, had ze dat ongetwijfeld moeten beamen, al had ze er met stelligheid aan moeten toevoegen dat het haar leven tegelijkertijd van ieder doel had beroofd. Ooit was ze een zelfverzekerde, vestberaden vrouw geweest die wist waar haar plichten lagen en vastberaden was deze zo lang ze kon te vervullen. Nu werd ze maar al te vaak bekropen door twijfel. Lezen was niet hetzelfde als iets doen, dat was het probleem. Ze noteerde: 'Je stopt je leven niet in boeken. Je vindt het daar."

De bibliobus op het domein van Windsor Castle. Het waren de dolzinnige vorstelijke hondjes die Hare Majesteit deden belanden in dit oord van verderf. Het lag in de aard van 's koningins werk dat ze er geen hobby's op na hield. Hobby's hebben te maken met voorkeuren, en voorkeuren, die per definitie mensen uitsluiten, dienden te worden vermeden. De koningin was een doener en lezen is niet iets doen.
In de bibliobus trof ze Norman, een keukenhulpje en notoir lezer. Hij kon de ietwat sceptische koningin overtuigen een boek mee te nemen, zij het een hyperconventioneel werkje en zo ontdekte de koningin de verborgen geneugten van het lezen en werd een vaste klant van de bibliobus. Haar nieuwe hobby maakte de hovelingen onrustig want ze werd onberekenbaar. In gesprekjes met onderdanen begon ze zonder scrupules naar hun leesgewoonten te vragen; bij de premier en tijdens staatsbanketten was het niet anders.
Persoonlijk adviseur Sir Kevin trachtte haar diets te maken dat lezen 'niet beschikbaar zijn' is en maande de koningin aan om toch gefocust te blijven op het wereldgebeuren. Tot zijn afgrijzen eiste ze echter van Sir Kevin dat keukenhulpje Norman in een livrei gehesen en gepromoveerd werd tot literair assistent.
De bibliobus werd in allerijl, onder het mom van bezuinigingen, verwijderd. Dit bevestigde Elizabeths vermoeden dat haar lezen hoegenaamd niet gewaardeerd werd. Allengs begon ze op te zien tegen de steeds terugkerende verplichtingen en bekwaamde ze zich in de kunst van gelijktijdig lezen en zwaaien vanuit de koninklijke koets. De prins-gemaal mocht mopperen wat hij wilde, het haalde niets uit. De adjudanten die na al die jaren nauwelijks nog notie namen van de routineuze gesprekjes tussen de koningin en haar onderdanen merkten nu toch op dat ze haar traditionele wijze van ondervragen had ingeruild voor een geheel nieuwe openingsvraag: "Welk boek leest u momenteel?" Ze belegden een spoedvergadering: Jan Modaal was immers niet voorbereid op dergelijke lastige vragen en stond ofwel met de mond vol tanden of antwoordde in paniek "De Bijbel".
Sir Kevin liet een proefballonnetje op. Om de kerk toch in het midden te houden stelde hij de koningin voor om naast Engelse literatuur ook etnische klassieken in haar repertoire op te nemen (waarop de koningin prompt de Kamasutra opperde), om haar imago als vrouw met een all inclusive-blik op de wereld te bestendigen. Zo zou het feit dat ze las tevens voor een hoger en publiek doel kunnen ingezet worden, bijvoorbeeld voor de geletterdheid van het volk in zijn geheel.
Hare Majesteit weigerde radicaal haar lezen als een publieke taak te gaan beschouwen en het openbaar domein begon er drastisch onder te lijden: eerste stenen werden met minder elan dan voorheen gelegd, het planten van boompjes werd verfraaid met een uit de losse pols gedeclameerd gedicht.
Na ongeveer een jaar intensief gelezen en aantekeningen gemaakt te hebben, waagde de koningin zich nu en dan voorzichtig aan een eigen gedachte, een literatuurkritiekje. Ze had mettertijd een zekere smaak ontwikkeld en was er zeker geen 'lieve' lezeres op geworden. Maar al te graag zou ze eens een hartig woordje wisselen met sommige schrijvers. Ze besloot, deels op aandringen van Norman, een soiree te organiseren, waarop ze een allegaartje van hedendaagse schrijvers zou uitnodigen. Eenmaal bijeen bleken schrijvers een luidruchtig, roddelgraag volkje te zijn dat, hoewel er veel werd gelachen, voor zover zij kon nagaan, over weinig humor beschikte. Niemand gestroostte zich de moeite haar bij een gesprek te betrekken, vermoedelijk om hun onafhankelijkheid en mondaine opvattingen te demonstreren. Net op dit voor haar uitgelezen moment om haar sympathie te betuigen aan hen wier boeken ze had gelezen en bewonderd, merkte ze dat ze niets te zeggen had. "Schrijvers, besloot ze alras, kan men maar beter tegenkomen op de bladzijden van hun romans. Ze zijn evenzeer schepselen van de verbeelding van de lezer als de personages in hun boeken dat zijn. Een lezer maakt geen indruk op een schrijver, het omgekeerde is een feit."
De koningin nam resoluut het nieuwe begin van haar eigen leven in handen en tijdens de zomervakantie werden tot haar en Normans vreugde bijzonder beroerde weersomstandigheden beloofd.
Jachtpartijtjes werden wegens onophoudelijke regen afgelast, wat hen de mogelijkheid verschafte zich in het gehele oeuvre van Proust verdiepen.
Sir Kevin kreeg de volle laag van de genodigden, die 's majesteits fysieke en mentale afwezigheid op haar eigen buitenverblijf nota bene, onaanvaardbaar vonden. Ten einde raad liet Sir Kevin, tijdens een koninklijk staatsbezoek, Norman naar een universiteit zenden in de verste uithoek van het vorstendom met als elegant excuus dat Hare Majesteit zelve het advies had uitgesproken hem Engelse letteren te laten studeren.
De koningin was al haar hele leven dusdanig gewend aan het plotse komen en gaan van personeelsleden, dat het plotselinge vertrek van Norman haar niet echt verraste.
Nu Norman er niet meer was, begon ze haar opborrelende esprit gestaag te boekstaven in notitieboekjes. Ze citeerde onder andere Cordelia: "Ik kan mijn hart niet naar mijn lippen tillen", een verzuchting die de koningin langzamerhand op een punt deed komen dat ze niet louter meer wilde lezen, toeschouwer zijn. Ze wilde creatief schrijven met het oog op publicatie. "Daar waar lezen een mens ontvankelijk maakt, heeft schrijven het tegenovergestelde effect; om te schrijven moet men reeds een dikke huid gekweekt hebben".
Ze had reeds een beschouwelijk en analytisch boek in gedachten, iets radicaals en uitdagends, een verrassing van formaat waarop ze de voltallige Koninklijke Adviesraad, tijdens een fraai aangeklede thee voor haar tachtigste verjaardag, weldra met veel plezier zou trakteren...

Bennett beschrijft in dit bijzonder onderhoudend fictief boekje de bewogen literaire ervaringen van koningin Elizabeth op subtiele en humoristische wijze en houdt en passant een vurig pleidooi voor het lezen. De koninklijke verzuchtingen zijn zeer herkenbaar, tenminste voor de fanatieke lezer die overspoeld wordt met nieuwe titels en absolute aanraders terwijl hij nog halverwege zijn laatste aankoop is. Elke fervente lezer zal ongetwijfeld meermaals monkelen bij het lezen van deze schitterende satire op de cultuur van de ontlezing.

Elisabeth Francet

avatar van Prowisorio
3,5
Wat een grappig 'engels' boekje... het is inderdaad Yes ministerachtig . Ik heb de Nederlandse vertaling gelezen (via BookCrossing). Als ik het te pakken kan krijgen wil ik het ook graag nog eens in het engels lezen, al was het maar omdat het me dan nog Yes ministerachtiger lijkt.
Er zijn veel verzuchtingen, terloopse opmerkingen en observaties die je niet grappig of ironisch kunt noemen, omdat het dat net niet is... het is engels, 'gewoon engels'... en het is knap om dat in het Nederlands niet te verliezen. (Wat dat betreft kon ik erg meeleven met Naema Tahir die het in Zomergasten over het verschil tussen de Engelse en Nederlandse Weakest Link had.

Een kleine quote: De minister-president geloofde niet zo erg in het verleden of in de eventuele lessen die daaruit getrokken konden worden. Toen hij haar op een avond onderhield over het Midden-Oosten merkte zij op: 'Het is de bakermat van de beschaving, weet u.'
'En dat zal het opnieuw zijn, mevrouw,' sprak de premier, 'mits het ons vergund is door te zetten.'....

avatar van thomzi50
3,5
Wat een ontzettend vrolijke, warme en humoristische ode aan het lezen dit - heerlijk. Alleen wat betreft het subtiele sluit ik me niet helemaal aan bij de boventsaande posts, vond het van tijd tot tijd nogal expliciet, maar dat deed amper af aan het leesplezier, mede door de ironische ondertoon die continu aanwezig was, en de vaart die er telkens in bleef. Ja, al met al een fijn en origineel boekje, waar de liefde voor literatuur op iedere pagina vanaf spat.

avatar van Pythia
1,0
Een lief boek.

Een goede monarch mag geen mening verkondigen.
Een goede schrijver moet een mening verkondigen.

avatar van Marude
3,0
Ik heb het boek als Luister-cd gehoord.(Rubinstein uitgeverij) Voorgelezen door Anton de Goede die met een ietwat hortende stem leest. Niet mijn favoriete voorlezer. Het is een aardig, vederlicht boek
met veel verwijzingen naar andere titels/auteurs.

Gast
geplaatst: vandaag om 01:17 uur

geplaatst: vandaag om 01:17 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.