Crossroads - Jonathan Franzen (2021)

Op bol.com is de nederlandse vertaling eerder te koop als de orginele.
Vreemd?

De nieuwe roman van Jonathan Franzen (●●●●●) doet verlangen naar meer, meer, meer - NRC €

Crossroads was een boek dat me aanvankelijk een dubbel gevoel bezorgde. Enerzijds was ik blij met een nieuwe Franzen roman, anderzijds heb ik het niet voor de Amerikaanse religieuze context. Daar is geen aantoonbare reden voor, ik denk dat het gewoon te ver van mijn bed is.

De eerste pagina's had ik het dan ook moeilijk met deze roman. De vaart leek er niet in te komen en eerder dan een boeiende omschrijving van een personage, zijn heden, verleden en glimpen van de toekomst lijkt Franzen in het eerste hoofdstuk een dagje uit het leven van een hulpprediker te geven. Ik heb hier totaal geen beeld van en voeling mee.

Gelukkig schakelt Franzen gewoontegetrouw in het volgende hoofdstuk naar een ander personage over en vanaf dan gaat de bal aan het rollen en zie je de zo kenmerkende stijl waarin personages binnenstebuiten gedraaid worden en de auteur een rijk beeld van de menselijke natuur schetst.

Enkele dagen later ben je dan 576 bladzijden verder en heb je echt wel het gevoel van een roman gelezen te hebben. Zeer goed, maar ook weer geen meesterwerk. Daarvoor zijn de kinderen van het gezin te ééndimensionaal uitgewerkt.

4*

Wat te denken van de nieuwste roman van Jonathan Franzen: Kruispunt?

De verwachtingen zijn natuurlijk hoog gespannen. Een aantal recensenten riepen de roman uit tot 'boek van het jaar 2021'. En ook ik dook er met volle overgave in. Als dit me net zoveel plezier zou brengen als Vrijheid en Zuiverheid (nee, helaas heb ik De correcties nog nooit gelezen), dan werden het sowieso mooie dagen. En waren het dat?

In tegenstelling tot Heyoka, werd ik er behoorlijk ingezogen. Wat ik aanvankelijk heel knap vond is hoe het leven uit één dag helemaal werd uitgeplozen. De verschillende leden van de familie Hildebrandt zijn verwikkeld in allerlei beschamende en onhandige verwikkelingen. Dit boeit enorm, zeker wanneer één van deze personages (Marion, de moeder) helemaal binnenste buiten wordt gekeerd in een knoeperd van een flashback. Helemaal des Franzens.

Maar dan... dan verzandt het een beetje. Er is wat geklungel met dochter Becky en haar irritante langharige havermoutvriendje. Papa Hildebrandt dweept met een jonge mevrouw. Dan weer niet. Dan weer wel. Dan weer met een jointje erbij. Het is kortom, best wel een soap.

De laatste honderd pagina's zijn weer erg boeiend. Er wordt ingezoomd op het verleden van papa Hildebrandt en zijn ervaringen met de Navajo. Net als de flashback van Marion, is dit echt mooie literatuur. Het werkt verdiepend, het verbreedt de thematiek. Helaas zijn de laatste twee hoofdstukken weer ronduit vervelend: gedoe met Becky en haar dweil van een vriendje in Europa en oudste zoon Clem vinden we opeens terug in een jungle, maar niet bij de Vietcong.

Voor mij waren Vrijheid en Zuiverheid revelaties. Romans waar ik nog vaak aan terugdenk (okay, Vrijheid net iets meer dan Zuiverheid), die in hun thematiek en uitdieping van personages zo indrukwekkend waren, dat ik ze in de moderne literatuur niet snel geëvenaard zie worden. Kruispunt is helaas van mindere kwaliteit. Behoorlijk vervelend dus dat Franzen aangekondigd heeft dat dit het begin is van een trilogie is.

Gelukkig heb ik De correcties nog.

Normaal gesproken ben ik geen fan van een grootse Amerikaanse familie epos. Als de schrijver dan begint met de overgrootvader van moederskant en pas na 150 pagina’s aankomt in het ‘heden’ ben ik vlot afgehaakt. Franzen valt in dit verhaal met deur in huis en haalt het verleden op via flashbacks. Dat werkt voor mij beter. Het verhaal leest ook goed weg en kakt niet in, zeker vanaf het moment dat de hoofdstukken wat korter worden.

Echt een fijn boek dat leest als een trein, mede door de structuur waarbij elk hoofdstuk een ander personage aan het woord is.
De flashbacks van beide ouders zijn wat lang, maar interessant en zeker dat van Russ heeft een stevige maar interessante religieuze component.

Wil meer van deze schrijver gaan lezen.

Er zaten trage momenten in maar die tempo verschillen kan een boek ook goed doen. Ik dit geval zeker. Net als alle Franzen boeken tot nu toe, baalde ik als ik weer een bladzijde dichter bij het einde kwam. De flashbacks zijn prachtig beschreven maar ook de ongemakkelijke situaties waarin alle personages zichzelf in verwikkelde waren spannend, hilarisch en buitengewoon knap en gedetailleerd beschreven, in mijn ogen zonder dat het saai werd. Maar ok, ik ben ook wel een Franzofiel wat dit betreft.