Stiller - Max Frisch (1954)

In 1954 verscheen Stiller, de definitieve doorbraak van Max Frisch. Daarmee werd hij een van de belangrijkste naoorlogse schrijvers van het Duitse taalgebied.

Met een beeldhouwer als hoofdpersoon handelt deze roman over identiteit, over het mens-zijn zelf, over het beeld dat mensen van elkaar hebben en dat zomaar de plaats kan innemen van de werkelijke persoon. Stiller is een onvoorstelbaar trieste schets van twee mensen die elkaar oprecht zoeken, die elkaar proberen lief te hebben maar dat simpelweg niet kunnen. Ze zijn niet in staat met elkaar samen te leven en de ander gelukkig te maken maar het is eveneens onmogelijk om elkaar los te laten. Op ongeëvenaarde wijze wordt de aard ven relaties getekend, het verlangen van de ene mens naar de ander, de totale eenzaamheid in het leven. De laatste honderd pagina's van deze lijvige roman zijn werkelijk verpletterend.

Het is even doorbijten want Stiller is geen gemakkelijk boek. Sommige gedeelten zijn behoorlijk taai maar het is het meer dan waard: nog nooit heb ik zulke rake dingen gelezen over de mens, over identiteit, over liefde. Ik was er kapot van.

Hoog in mijn top-10. 5*

Moest tijdens het lezen (dank u zeer trouwens, eRCee ) een onfatsoenlijk aantal minuten denken aan een uitspraak van Jacques Lacan: "Liefde is iets wat je niet hebt, willen geven aan iemand die het niet wil"

Stiller bestaat niet, omdat zijn "geidealiseerde" liefde niet bestaat. Het is alsof dat hij de "liefde" esthetiseert tot op een Himalaya-achtige hoogte, wat hij verlangt is simpelweg niet reeël - daarom verzint hij zich steeds andere manieren van bestaan. Zijn verbeeldingskracht is zijn ontsnappingsroute én zijn afdaling in een emotieinferno tergelijkertijd. De ander is er niet, dus besta ik niet. Stiller eindigt, omdat zijn verbindingslijn met de realiteit (te weten: zijn echtgenote) doorknipt wordt.

(denk ik dan maar )



Helemaal total-loss ging ik niet, daarvoor heb ik waarschijnlijk het boek té gefragmenteerd tot mij genomen. Maar er zijn passages waarbij je denkt: dit moest simpelweg opgeschreven worden:

"De steeds weer opduikende vraag of de lezer ooit iets ander zal kunnen lezen dan zichzelf is overbodig: Schrijven is geen communicatie met lezers, ook geen communicatie met jezelf, maar communicatie met het onuitspreekbare. Hoe preciezer je je zou kunnen uitdrukken, des te zuiverder zou het onuitspreekbare te voorschijn treden, dat wil zeggen de werkelijkheid die de schrijver bedrukt en beweegt. We hebben de taal om stom te worden. Wie zwijgt is niet stom. Wie zwijgt heeft niet eens een vermoeden wie hij niet is"

Nogmaals - dank eRCee

Recht in de kern.


Graag gedaan. Ik moet me nodig eens wijden aan de rest van het oeuvre van Frisch.

Ik heb aan het voorgaande weinig toe te voegen.
Inderdaad een interessante kijk op een relatie. Mooi opgeschreven (en vaak). Veel zinnen die ik wil bewaren om later nog eens te lezen. Een beschrijving van een herfstlandschap, die pure poëzie is.
Wat me stoorde was het kind Hannes. Waarom bestaat hij in het boek? Hij wordt genoemd, maar geen van de personages zorgt voor hem of trekt zich iets van hem aan. Ik heb de functie daarvan niet kunnen ontdekken.
Aan het einde van het boek bezoekt Sibylle, (zonder Rolf), Stiller en Julika zonder dat daarop wordt ingegaan. Tot dan toe is alles precies uitgelegd, maar dit wordt aan mijn eigen fantasie overgelaten.
Ik ben blij dat ik het gelezen heb en ik ben blij dat het uit is.

Er is een nieuwe vertaling uit, waarvan hier een recensie te vinden is, met (uiteraard) vijf sterren van het NRC:

Heb hem gekocht, ben razend benieuwd

Door het enthousiasme van eRCee (en de ramsjprijs van 5 euro... ) begonnen aan dit boek. Alleen over de eerste 45 pagina's kan ik al erg enthousiast zijn!

Moest vanavond bij de uitzending van Micha Wertheim's laatste voorstelling toch veel denken aan de thematiek van dit boek... (op basis van eRCee's berichten, wat ik over het boek gelezen heb, en de eerste 45 pagina's).
Micha Wertheim: Micha Wertheim: Voor Zichzelf kijk je op npo.nl

Zag vandaag de eerste druk bij een Tweedehands boekhandel liggen voor slechts 7,50....dat kon ik natuurlijk niet aan me voorbij laten gaan. Exact de druk zoals de afbeelding boven aan deze pagina.