De verfilming was mijn eerste kennismaking met het verhaal, maar het boek is ook fantastisch. Nog meer dan de film duister en warm tegelijk. Het lijkt een beetje op een kinderboek door zijn toegankelijkheid en de leeftijd van de hoofdpersoon, maar alles is wel een heel stuk grimmiger en somberder dan in een kinderboek en eigenlijk ook in vergelijking met de film. Ik ken ook weinig boeken voor volwassenen waarin bijvoorbeeldeen pedofiel als een nog best sympathiek personage vol schuldgevoelens en zelfhaat wordt neergezet.
Låt den Rätte Komma zit sowieso vol eenzame en dolende figuren. In de eerste plaats natuurlijk Oskar en Eli. Oskar omdat hij, zonder vader in zijn leven en met een overbezorgde moeder, zo'n soort jongen is geworden die pesters wel aan lijkt te trekken. Echte vrienden heeft hij niet, en uit een soort zelfbescherming gaat hij behoorlijk ver in zijn gedrag. Elke jongen van die leeftijd heeft wel eens een snoepje gepikt, maar Oskar gaat er wel een stapje verder in, en zijn fantasieën over wat hij met zijn pesters zou doen en zijn fascinatie met seriemoordenaars zijn behoorlijk duister en gaan misschien ook wel wat verder dan de fantasieën van het doorsnee kind.
Dat Eli eenzaam is als vampier ligt wel voor de hand. Wel leuk hoeveel Lindqvist nog letterlijk neemt van de hele vampiermythe, en al helemaal interessant zo'n vampier ook gewoon een mens met al zijn eenzaamheden te zien. Eenzaamheid lijkt me ook een van de belangrijkste thema's in het boek. Ook Oskars ouders zijn eenzaam op hun eigen manier, of Tommy, en Lacke en Virigina die met hun vriendengroepje duidelijk tot de zelfkant van de maatschappij behoren.
Veel vrolijke noten bevat het boek duidelijk niet. Wel is het altijd heel menselijk en soms echt heel hartverwarmend. De band tussen Oskar en Eli, die tussen Lacke en Virginia, wauw. Zelfs die tussen pedofiel Håkan en Eli is mooi. Eli gebruikt Håkan duidelijk alleen, maar Håkan houdt wel echt van hem op zijn eigen verknipte manier. Zo'n figuur als hij is feitelijk een stuk menselijker dan zo'n Staffan, die van buiten de goedheid zelve is met zijn politieuniform en vrome gedrag, maar ook wel zijn mindere kantjes heeft.
De lijn tussen goed en kwaad wordt dus niet zo strikt getrokken in het boek. Daardoor voelen de personages ook wel echt aan, zoals Blackeberg ook wel echt en vertrouwd aanvoelt, ondanks dat altijd wel duidelijk wordt gemaakt dat het bepaald geen mooie buitenwijk is. Het is simpelweg de vertrouwde omgeving van Oskar, de plek waar hij naar school gaat en speelt. Die hele sfeer deed me wel echt denken aan mijn kindertijd. En dat duidelijke jaren tachtig-sausje is ook weg erg leuk.
In vergelijking met de film hebben wat andere personages een veel grotere rol. Lacke en Virginia hebben maar een klein rolletje dacht ik, in tegenstelling tot hier, en Tommy zit er volgens mij zelfs helemaal niet in. Oskar is ook wel ietsje anders. In het boek is hij aan de dikke kant, waar hij in de film eerder mager is. Ook komt er minder duidelijk naar voren wat voor duistere gedachtes en gewoontes hij er op nahoudt.
In het laatste deel van het boek is er nog een heel stuk met Håkan als een soort zombie, wat in de film geheel ontbreekt. Dat is nog goed voor nog wat lekker ranzige gore en spanning, wat je beiden in de film niet echt kunt vinden. Uiteindelijk vind ik het boek ook nog wel beter, omdat zowel de horror en spanning als de maatschappelijke en meer gevoelige thema's in het boek nog beter uit de verf komen. Lindqvist weet heel knap maatschappelijke thema's aan te roeren zonder geforceerd en prekerig over te komen, zoals bijvoorbeeld een Mankell nog wel eens heeft. En een leuke kleine verrassing toen er nog werd verwezen naar De verschrikkelijke man uit Säffle, een van mijn favoriete boeken. 4.0*.