Zo Hadden We Het Niet Bedoeld: De Tragedie achter de Toeslagenaffaire - Jesse Frederik (2021)
Nederlands
Waargebeurd / Politiek
400 pagina's
Eerste druk: De Correspondent,
Amsterdam (Nederland)
Tienduizenden families werden vermalen door de overheid. Relaties liepen op de klippen, banen raakten verloren, levens werden verwoest. In wat bekend kwam te staan als de toeslagenaffaire werden jaren aan kinderopvangtoeslagen teruggevorderd en met desastreuze gevolgen. In deze reconstructie laat de auteur/onderzoeksjournalist zien hoe de toeslagenaffaire tot stand kwam. Het ontluisterende antwoord: vrijwel iedereen – ministers, Kamerleden, ambtenaren, journalisten – deed wat je van ze zou verwachten, en juist daardoor liep alles mis. Dit boek laat zien wat er gebeurt als beelden en sentimenten het winnen van feiten en waarden, het collectieve geheugen sleets is en uitvoerbaarheid niet telt in de politiek. Dan verliest de burger die op de overheid is aangewezen.
Frederik komt tot een conclusie dat vooral het systeem faalt en niet zozeer afzonderlijke personen. Vooral de Be;lastingdienst komt er vrij genadig vanaf.* Eerder zijn de schuldigen de politici die willen scoren met kleine details en de journalisitiek die kleine fraudezaken opblaast tot grotere proporties. Zonder de berichtgeving van RTL Nieuws over de Bulgarenfraude zou de Belastingdienst niet hard hebben opgetreden, zo zegt Frederik eigenlijk. Deels heeft Frederik hier wel gelijk (en vanuit mijn arbeidsverleden weet ik soms ook wel hoe bepaalde systemen de burger tegenwerken) maar ik merkte vaak wel een tunnelvisie richting die conclusie en eigenlijk vind ik het ook een vrij walgelijke mening.**
Nu zal ik het boek daar niet op beoordelen. Maar wel op enkele flauwe argumenten. Zo zouden columnisten nu eens a zeggen, dan weer b. Hij citeert dan vooral Bert Wagendorp en Sheila Sitalsingh. Nu blijken die columns echter wel iets genuanceerder dan Frederik doet voorkomen. (de grootste fout is overigens dat Frederik Bert Wagendorp serieus neemt, die schrijft al jaren louter vanuit zijn onderbuik de meest aperte ongenuanceerde onzin op). En als gezegd is het boek nogal saai opgeschreven, soms was het ook worstelen door de vele namen en afkortingen die nooit echt gingen leven. 2,5*
*Dit is enkel een constatering. Er gaan zoveel geluiden op dat ik ook niet meer weet wie ik moet geloven. Dit boek zou in eerste instantie al eind 2020 zijn uitgekomen maar na bakken essentiële (terechte) kritiek op de inhoud is een en ander nog aangepast. De advocaat Eva González Perez suggereerde zelfs bij het parlementaire onderzoek dat Frederik samenspant met De Belastingdienst. Nu komt zij (en haar echtgenoot) niet heel goed naar voren in dit boek, dus allicht is er rancune. Maar Frederik lijkt ook wel regelmatig essentiële informatie achterwege te laten. Maar als gezegd: ik weet het echt niet meer.
**Sietsma van RTL schreef zelf al een goed weerwoord daarover.
Nee hoor, zo zit het niet. Frederik kwam met voorpublicaties eind 2020 terwijl tegelijk over andere delen van de tekst nog wederhoor werd gevraagd. Vervolgens besloten sommige journalisten die wederhoor te publiceren (vreemd genoeg). Die voorpublicaties, waarover ook al gewoon wederhoor had plaatsgevonden, waren wel getriggerd door de ontwikkelingen in het dossier, met het kameronderzoek en de opvolgende discussies, dus dat maakte in sommige opzichten een wat overhaaste indruk. En het boek werd volgens mij ook geleidelijk een stuk dikker dan Frederik gepland had.
Ik herken je opmerkingen over die gortdroge stijl trouwens totaal niet. Je kan misschien zeggen dat het gortdroge inhoud is, maar de man schrijft het op als een dronken student, ik vind die stijl tamelijk hilarisch.