De Pianoman - Bernlef (2008)

Een van de betere boekenweekgeschenken van de afgelopen jaren.

Dan ben ik toch benieuwd op welke vlakken jij deze beter vindt dan de voorgaande? Persoonlijk ben ik er niet echt van onder de indruk. Bernlef pakt een intrigerend gegeven, en ontdoet het geheel van zijn mysterie op de meest voor de hand liggende wijze.

Hij verklaart het onverklaarbare, maar voegt daar verder niets aan toe. Een beetje als de ontmaskering van een goocheltruc; hoe meer je te weten komt, hoe minder interessant het wordt. Af en toe komt het zelfs geforceerd over (zoals de homoerotische ondertonen; omdat pianoman nu eenmaal homosexueel was).

Zoals hij tegen het eind al zelf aanstipt: "Als je naar dingen keek zonder naar betekenissen, naar verbanden te zoeken, gewoon de dingen nam zoals ze waren, apart, was de wereld veel interessanter". Helemaal mee eens, en daarmee heeft Bernlef eigenlijk zijn eigen recensie geschreven.

Daar komt bij dat Bernlef's stijl niet op mij overkomt als iets bijzonders, met zo af en toe er veels te dik bovenop liggend sociaal commentaar. 2*

Bernlef is is zijn kenmerkende stijl (korte zinnen, simpel woordgebruik, kabbelend tempo) zeer op dreef met deze novelle. het is een boek dat zonder haperen van a tot z verteld wordt. Bernef is geen schrijver die doldwaze onmogelijke avonturen kan of wil schrijven maar dat maakt wel dat hij een eigen herkenbare schrijfstijl heeft.
nadeel hiervan is wel dat elk boek als een herhalingsoefening geld en dit kan snel vervelen. daarom was ik aangenaam getroffen toen ik dit geschenk las. in zijn kraakheldere stijl is een boek van 90 pagina's precies een goed boekenweekgeschenk.
dit in tegenstelling tot bijv. Japin met de grote wereld (als schrijver van romans zeer goed maar wat een rommelig geschenk was dit).
die van geert mak van vorig jaar was trouwens ook goed.
Rosenboom, erg saai
Anna Enquist, niet eens uit kunnen lezen
Salman Rushdie, ook erg saai
Harry Mulisch, heeft toch echt meer pagina's nodig om zijn hele ego in een boek te kunnen doen
Conny Palmen...

Dit zijn wat voorbeelden.
ik hoop dat ik je een beetje overtuigd heb.
Of misschien heb ik het wel helemaal mis met de andere boekenweekgeschenken

Een van de beste boekenweekgeschenken, dat zegt niet zo veel. Het is Bernlef gelukt een record-aantal cliche's in 90 bladzijden op elkaar te stapelen. Boeren zijn stug en zwijgzaam, Parijs is zwierig, in Engeland is het mistig en grijs. Daarnaast herhaalt hij vrijwel op iedere pagina dat de jongen zwijgzaam is en dat zijn relatie met zijn vader niet zo goed is. Kortom: vreselijk opdreunproza, voorspelbaar en uitleggerig.

Ik sluit me aan bij DvonGeem: één van de betere boekenweekgeschenken van de afgelopen jaren.

Als je niet naar betekenissen en verbanden wilt zoeken, zul je de details afzonderlijk moeten beschrijven. Ik denk dat dat hetgeen is wat jij uitleggerig noemt, BobdH. Ik zie dus niet zozeer de tegenspraak met het citaat van Bernlef dat je noemt, maar vind het juist een vanzelfsprekend gevolg. Je hoeft hier niet naar verbanden en betekenissen te zoeken, want het niet-gezegde wordt benoemd, in een verhaal waarin de hoofdpersoon de wereld zelf betekenis moet geven, omdat er zoveel niet-gezegd wordt.

Het mooie daarvan is dat je (met name voor het 'pianoman-gedeelte') de sfeer echt voelt (prachtig neergezet, zo helder) en daardoor worden ook de beweegredenen van de personages zo invoelbaar alsof ze van jezelf waren.
Naar mijn mening gaat dit verhaal over betekenisgeven, zwijgen en het niet-gezegde.

Ik heb het voorlopig weggelegd.

Ik ben gekomen tot de zin: "Monosyllaben die tussen hun strakke lippen op de glimmend gepolitoerde eetkamertafel ploften"

Kent de rest van het boekje ook zo'n afgrijselijke woordkeus?

Nee, wel iets minder. Goed wordt het helaas nergens. Vol met clichées, zoals aangegeven, wel.

Zoals ik al zei, goed wordt het nergens. Het verhaal is bij de meesten denk ik al bekend, maar dat doet er niet zo veel toe; het is best aardig. Probleem is alleen wel dat het een dun boekje is dat redelijk veel gebeurtenissen vertelt, waardoor er een wat scheve gebeurtenis-pagina-verhouding ontstaat. Er vindt dus continu wat plaats, dat is soms wat jammer en geeft je als lezer het gevoel met lectuur in plaats van literatuur van doen te hebben.

Maar dat had er niet zoveel toe gedaan als Bernlef er in was geslaagd een fijne sfeer te creëeren. Dat is echter niet zo. Zoals al eerder aangegeven laat het boek niets aan de lezer over, vult Bernlef alles zelf in en is het daardoor blijven sfeer en gelaagdheid blijven het hele boek weg. Uiteindelijk is De Pianoman dan ook niks meer dan een hapslikweg rommanetje. 2*

Eerste deel zeer interessant, prachtige karakterbeschrijving van een zwijgzame jongen. Maar toen hij eenmaal in de kliniek kwam, kon het me voor geen meter meer interesseren. En als dat stuk dan ook nog een slap aftreksel is van het waargebeurde verhaal van Andreas Grassl, is dat voor mij een grote anticlimax.

Ik kom niet verder dan 2,5 *.

Mislukt. Het lukt Bernlef totaal niet om van Thomas Boender een interessant personage te maken. Voor een groot deel ligt dit aan zijn stijl, die is veel te simpel. Complexe emoties maak je niet voelbaar met zo'n simpele stijl. Uiteindelijk voelt dit aan als een lang uitgesponnen verhaaltje wat je op de achterpagina leest van het nrc. Geen hap slik weg, maar hap slik

Ik vind Thomas juist wel interessant. Vooral omdat hij zich zo onbewogen, naïef en optimistisch door het leven beweegt. Hij neemt het leven zoals het komt en probeert te genieten van de verschillende omgevingen waarin hij belandt.
Ik vind het mooi zoals hij Chris later omschrijft als "het zilveren meisje". Daardoor krijgt het verhaal naast zijn nuchterheid ook een sprookjesachtig tintje.

Teveel gebeurtenissen zijn hier in een beperkt aantal pagina's gepropt, met als gevolg dat het verhaal de diepgang heeft van een theelepeltje.

De mythe ontrafeld.

Had hem al een jaar in de kast staan en was er nog nooit aan toe gekomen. Was destijds wel gefascineerd door het hele verhaal rond om de pianoman (en rond nog één of twee mysterieuze mensen, die een gave bleken te hebben, zonder dat men wist wie het waren en waar ze vandaan kwamen). Maar het interessante aan die mensen was juist dat je zo weinig over hen wist en je enkel kon gissen wat de achtergrond van deze mensen was.
Nu kun je jezelf de vraag stellen; is er een verhaal mooier dan je eigen fantasie? Ik denk het niet. De Pianoman vervalt te snel en te vaak in flauwige clichés en drogredenen die niet echt werken om hoofdpersoon Thomas een aanleiding te geven om te stoppen met praten.
Jammer, aangezien ik toch hoopte dat er iets mythischer uit kwam, dan nu het geval was. Maar zoals ik al eerder zei; waarschijnlijk blijft de mythe en het mysterie nergens zo mooi, als in je eigen hoofd.

2*

Ik ben het met mijn meeste voorgangers eens: het is een weinig interessant boek. Ik was het verhaal dan ook maandenlang vergeten, totdat ik vandaag een ander boek van Bernlef zag. Dat zegt denk ik wel genoeg. 2,5*

Het idee om de Pianoman een achtergrond te geven is erg leuk en kan origineel uitpakken. Helaas blijft het allemaal wat oppervlakkig en vond ik het doen en laten van het hoofdpersonage niet bijzonder ster. De doorgaans prachtige beschrijvingen van natuur en landschap en een haast melancholieke sfeer miste ik hier een beetje. Leest verder wel aardig weg, maar dit is niets verheffends en had veel boeiender gekund.

Verschrikkelijk slecht boek. Onrealistisch, niet diepgaand en overhaast.

1.5*

Het soort 'semi-alwetende-verteller' aangaande de gedachten van Thomas, heeft voor mij tot gevolg dat ik me niet geheel kan inleven in zijn wereld: precies het verschil tussen de vertelstijl en Thomas' geïmpliceerde "gedachtestijl". Verder wel een vermakelijk boekje: niet bijzonder maar evenzo niet saai. 3*.

Tsja, ik kan niet ontkennen dat het gewoon erg lekker las. Maar dat betekent niet dat dit een goed boek(je) is.
Ik ben het niet eens met de stemmen alhier die beweren dat het niveau van boekenweekgeschenken doorgaans laag is. Het recente boekje van Zwagerman bewees dat en anders wel de evergreens die ooit boekenweekgeschenken waren, zoals deze, deze en deze. Het is goed mogelijk om in een bescheiden aantal pagina's en binnen een bepaalde (korte) tijd een mooie novelle te schrijven.
Wat me tegenviel aan De pianoman is de ontzettende voorspelbaarheid (als je vlucht ga je naar Amsterdam en Parijs), clichés (straatartiesten, en stadsmevrouwtjes die onderwijzeres worden op het platteland) en uitleggerigheid (blz. 62, 'Patrick Cook...bladzijde', zo praten mensen niet).

Helemaal gelijk. Ik vind zelfs dat dit boek bij de top van zijn beste boeken hoort

Stem dan, pied, dan wordt het gemiddelde weer wat hoger.

Prima boeiend kort verhaaltje. Wel heel treurig.

Een boekenweekgeschenk dat precies past binnen de gegeven ruimte, een schrijver die niet te veel of te weinig in het verhaal stopt. Knap en (helaas) zeldzaam.

Het begin is vrij sterk. Dan komt het kale taalgebruik van Bernlef goed tot zijn recht en in de korte hoofdstukken worden een heel leven en een hele gemeenschap mooi weergegeven. Erg sfeervol. Daarna, als er meer plot komt, wordt het boek een stuk minder. Het boeit minder, het lijkt ook dat Bernlef niet helemaal wist wat hij nu precies met dit (op feiten geïnspireerde) verhaal aanmoest. Uiteindelijk gaat het langzaam als een nachtkaars uit. 2,5*.

Helemaal mee eens... en dezelfde waardering uitgedrukt in sterretjes zowaar.