menu

Fantaisie Allemande - Philippe Claudel (2020)

Alternatieve titel: Een Duitse Fantasie

mijn stem
3,00 (4)
4 stemmen

Frans
Psychologisch

169 pagina's
Eerste druk: Stock, Parijs (Frankrijk)

Een Duitse soldaat strompelt door een bos, gekleed in lompen en tot op het bot verkleumd. Wanneer hij licht ziet branden in een gebouw denkt hij hulp gevonden te hebben. Vele jaren later stuit een joodse jongen, die zijn hele familie tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft verloren, tijdens een boswandeling op het dode lichaam van een verbrande soldaat. Elders wordt een ogenschijnlijk vreedzame oudere man in een hospice zeer slecht behandeld door een barse jonge vrouw. Maar wie van hen is het wreedst?

zoeken in:
2,5
Philippe Claudel is een gekende en gevierde Franse auteur. Je zult hem misschien kennen van Het kleine meisje van meneer Linh.

In een Duitse fantasie zijn verschillende verhalen samengebonden tot een boek. De verhalen lijken op het eerste zicht niets met elkaar te maken te hebben. Dit is dan in het begin ook wat vreemd om te lezen aangezien ik mij hier niet aan verwacht had. Het eerste verhaal gaat over een Duitse soldaat die kortlings na de 2e wereldoorlog op zoek is naar warmte. Het verhaal dat hierop volgt is dan weer een verhaal van een oude man die terugdenkt aan een sensuele herinnering uit het verleden. Zo zijn het allemaal verhalen die min of meer een link hebben met de oorlog en met de naam ‘Viktor’. Het is niet meteen duidelijk waarom deze naam een wederkerend item is.

Zo brengt dit boek je in verwarring en anderzijds ben je steeds aan het nadenken. Waarom spreken we terug over Viktor? Is dit dezelfde persoon of niet? Wie is dader? Wie is slachtoffer? En wat is schuld? Allemaal niet zo simpel te beantwoorden na het lezen van dit boek.

Ik vind het fijn als een boek mij stof tot nadenken geeft. Doordat het allemaal korte en verschillende verhalen waren heb ik niet het gevoel dat dit boek mij in zijn geheel zal bijblijven. Toch is dit weer eens een leuke afwisseling en het is ook tof om eens een origineel concept te kunnen ontdekken.

2,5
Interessant werkje van Claudel, maar dit haalt het niet bij zijn romans is mijn indruk. Ik heb zelf tot nog toe enkel het prachtige Grijze Zielen gelezen. Een Duitse fantasie, een reeks kortverhalen met meer of minder samenhang rond personages uit het Duitse oorlogsverleden, is wat mij betreft ook eerder een essayistisch experiment dan een roman. Dat wordt onderstreept door het nawoord, waarin Claudel een expliciete drang toont om de samenhang, het construct, en de thema's in de verschillende hoofdstukken en verhalen aan de lezer uit te leggen.

Individueel zijn de verhalen overigens mooi geschreven, en smaken ze naar meer. Vooral het openingsverhaal ('Ein Mann') over een eenzame soldaat op zoek naar veiligheid is erg sterk, en ook het tweede verhaal ('Sex und Linden') en het slotverhaal ('Die Kleine') mogen er zijn. De thema's die erin verweven zijn - door Claudel benoemd als de onsamenhangendheid van de geschiedenis en de rol die mensen erin (denken te) spelen; het thema van individuen en volken; schuld als resultaat van een proces en minder in morele betekenis; waarheid; en het individuele en collectieve geheugen - zijn interessant maar waren nog interessanter geweest als hij ze in langere romans of episodes had gegoten en zonder nawoord. Het hoofdstuk 'Irma Grese' is overigens beduidend slecht te noemen en voegt weinig toe.

Na enkele verhalende hoofdstukken maakt het alternatieve intermezzo, met deels fictieve documenten rond Hitlers 'Gnadentod' voor psychiatrische patiënten, duidelijk waar het Claudel om draait. Het is een zeer interessant Claudels wereld, en vooral mensen, zijn grijs in vele opzichten, en in dit intermezzo laat hij nog eens haarscherp en intrigerend zien hoe verschillende perspectieven op feiten het bestaan van één enkele en duidelijke waarheid - in dit geval of de Nazi's uit eventuele propaganda-overwegingen al dan niet het leven van een kunstenaar op papier hebben verlengd - gemakkelijk kunnen ondergraven.

In dat laatste ligt echter ook de zwakte van dit werkje. De verhalen in Een Duitse fantasie vormen in de eerste plaats hulpmiddelen om een postmodern cliché te brengen, waar Claudel eigenlijk niet veel aan toevoegt, wellicht (en ironisch) juist omdat hij de verhalen niet verder uitwerkt en in zijn nawoord zo expliciet maar beperkt en zelfs wat simplistisch over zijn thema's spreekt. Hij laat het daar aan de lezer om de lacunes in de verhalen te vullen en zelf na te denken, maar geeft daarmee naar mijn overtuiging juist een onvervuld gevoel. Het lijkt me dat de lezer na decennia van postmodern deconstructivisme wel eens iets meer verdient.

Kortom, Een Duitse fantasie is zeker interessant en de verhalen smaken naar meer, maar ze zijn te kort en het nawoord helpt veel van de intrige om zeep. Thema's zouden toch uit de literatuur zelf moeten blijken vind ik. Laat het nawoord dus lekker liggen, of lees vooral Claudels andere romans.

Gast
geplaatst: vandaag om 09:26 uur

geplaatst: vandaag om 09:26 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.