Interessant werkje van Claudel, maar dit haalt het niet bij zijn romans is mijn indruk. Ik heb zelf tot nog toe enkel het prachtige Grijze Zielen gelezen. Een Duitse fantasie, een reeks kortverhalen met meer of minder samenhang rond personages uit het Duitse oorlogsverleden, is wat mij betreft ook eerder een essayistisch experiment dan een roman. Dat wordt onderstreept door het nawoord, waarin Claudel een expliciete drang toont om de samenhang, het construct, en de thema's in de verschillende hoofdstukken en verhalen aan de lezer uit te leggen.
Individueel zijn de verhalen overigens mooi geschreven, en smaken ze naar meer. Vooral het openingsverhaal ('Ein Mann') over een eenzame soldaat op zoek naar veiligheid is erg sterk, en ook het tweede verhaal ('Sex und Linden') en het slotverhaal ('Die Kleine') mogen er zijn. De thema's die erin verweven zijn - door Claudel benoemd als de onsamenhangendheid van de geschiedenis en de rol die mensen erin (denken te) spelen; het thema van individuen en volken; schuld als resultaat van een proces en minder in morele betekenis; waarheid; en het individuele en collectieve geheugen - zijn interessant maar waren nog interessanter geweest als hij ze in langere romans of episodes had gegoten en zonder nawoord. Het hoofdstuk 'Irma Grese' is overigens beduidend slecht te noemen en voegt weinig toe.
Na enkele verhalende hoofdstukken maakt het alternatieve intermezzo, met deels fictieve documenten rond Hitlers 'Gnadentod' voor psychiatrische patiënten, duidelijk waar het Claudel om draait. Het is een zeer interessant Claudels wereld, en vooral mensen, zijn grijs in vele opzichten, en in dit intermezzo laat hij nog eens haarscherp en intrigerend zien hoe verschillende perspectieven op feiten het bestaan van één enkele en duidelijke waarheid - in dit geval of de Nazi's uit eventuele propaganda-overwegingen al dan niet het leven van een kunstenaar op papier hebben verlengd - gemakkelijk kunnen ondergraven.
In dat laatste ligt echter ook de zwakte van dit werkje. De verhalen in Een Duitse fantasie vormen in de eerste plaats hulpmiddelen om een postmodern cliché te brengen, waar Claudel eigenlijk niet veel aan toevoegt, wellicht (en ironisch) juist omdat hij de verhalen niet verder uitwerkt en in zijn nawoord zo expliciet maar beperkt en zelfs wat simplistisch over zijn thema's spreekt. Hij laat het daar aan de lezer om de lacunes in de verhalen te vullen en zelf na te denken, maar geeft daarmee naar mijn overtuiging juist een onvervuld gevoel. Het lijkt me dat de lezer na decennia van postmodern deconstructivisme wel eens iets meer verdient.
Kortom, Een Duitse fantasie is zeker interessant en de verhalen smaken naar meer, maar ze zijn te kort en het nawoord helpt veel van de intrige om zeep. Thema's zouden toch uit de literatuur zelf moeten blijken vind ik. Laat het nawoord dus lekker liggen, of lees vooral Claudels andere romans.