Melnitz - Charles Lewinsky (2006)

als je opzoek bent naar een spannend boek dat lekker door leesbaar is, ben je bij dit boek aan het verkeerde adres. Je moet dit boek lezen als je geboeid word door geschidenis en vreemde culturen. Ook moet je het vooral lezen om dat het dan mischien niet heel flitsend is geschreven maar wel heel aangrijpend je leeft met de familie tot de laatse bladzijde mee.
Je zal niet de eerste zijn die bij dit boek een traantje meot weg pinken, ik was je namelijk in elk geval al voor!
Maar het is dus echt een aanrader voor mensen die zich lekker in een boek willen vast bijten en naar een totaal nieuwe wereld zich mee willen laten nemen.
Ik heb er in elk geval met volle teugen van genoten.

Ik ben erg onder de indruk van dit verhaal. Vooral de schrijfstijl van Lewinsky spreekt me erg aan. Het is een heftige familiegeschiedenis maar wel met hier en daar de nodige humor. Ook het 'magische' wordt niet geschuwd. De slothoofdstukken zijn erg aangrijpend en ontroerend.

Het boek is echt fantastisch geschreven. Door de stijl, onsentimenteel en beeldend, blijft het tempo er goed inzitten, terwijl het een behoorlijk dikke pil is. Het verhaal is prachtig; je leeft met elke persoon mee en je blijft nieuwsgierig naar de afloop.

Een leuke familiekroniek. Hoewel ik het in één ruk heb uitgelezen, heeft het boek me toch nooit echt kunnen meeslepen.

Door te veel detail en te weinig emotie hebben de karakters me nooit kunnen grijpen zoals de karakters van oa Ammaniti of Tartt dat doen.

De vertelstijl is het meest verdienstelijke aan dit boek geloof ik, je wilt toch steeds weten hoe het verdergaat waardoor je het moeilijk weg kunt leggen

Ik vond het zelf echt een prachtig boek. De omgeving en de personages worden perfect omschreven terwijl het niet te langdradig wordt, ondanks de dikte, en ik ga zeker meer van Lewinsky lezen!

Na het lezen van Melnitz ben ik misschien wel voor het eerst blij dat op Boekmeter de titel consequent in de originele taal wordt weergegeven. Het boek kwam in het Nederlands uit onder de titel Het lot van de familie Meijer, en dat getuigt mijns inziens van een grondig misbegrip van de roman.

Laat ik beginnen met te stellen dat Lewinsky mijns inziens niet 'een leuke familiekroniek' heeft geschreven. Het is niet zo'n boek waarmee we bekend zijn, zoals Geert Maks De eeuw van mijn vader of Het zwijgen van Maria Zachea van Koelemeijer. De roman laat zich beter vergelijken met Powers' The time of our singing, dat handelt over de rassendiscriminatie in Amerika. Niet voor niets gaf Lewinsky zijn epos de titel Melnitz mee; dat is de naam van de dode oom die in het gehele boek opduikt en die zijn familieleden op cynische wijze duidelijk maakt dat antisemitisme nooit verdwijnt. Hij is de meest constante factor in het boek, tegen het einde (jaren 1937 en 1945) misschien nog wat triomfantelijker dan daarvoor, maar toch dezelfde. Oom Melnitz is de spil, de rode draad, het refrein. Met zijn aanwezigheid hamert hij op het feit dat het lijden van de familie Meijer niet afkomstig is van het lot, maar heel gewoon van hun buren, hun stad- en hun landgenoten. De woorden 'lot' of 'lotgevallen' zijn in dit geval een vreselijk eufemisme voor antisemitisme in al zijn vormen. Wie deze scherpe, cynische rand van het boek niet proeft, die heeft Lewinsky niet begrepen.

Het personage van oom Melnitz is dus een van de sterke troeven die de Zwitserse auteur uitspeelt. Een tweede is de situering in Zwitserland. Niet in Duitsland bijvoorbeeld, of in Oost-europa, nee in het keurige Zwitserland dat verschoond bleef van de twee wereldoorlogen. Slechts zelden zijn de in het boek beschreven gebeurtenissen dan ook gruwelijk, er is geen sprake van grote pogroms, maar juist dat maakt het alledaagse antisemitisme zo pijnlijk. De derde troef, die samenhangt met de tweede, is de tijdsperiode die Lewinsky uitkoos. Het boek start in 1871 en loopt eigenlijk tot 1937. Wederom niet een periode van intensieve jodenvervolging, maar toch blijken er 700 pagina's mee te vullen. Het laatste hoofdstuk (1945) is meer een epiloog, waarin de familiegeschiedenis niet meer centraal staat. Hier heeft oom Melnitz zelf de hoofdrol...

Zoals hierboven ook gezegd is de schrijfstijl van Lewinsky goed. Het uitgebreide verhaal is vlekkeloos in elkaar gestoken, vol Joodse details en een veelheid aan personages. Een handvol indrukwekkende scenes (Chanele in de psychiatrische kliniek, de doop van Francois) en een aantal fraaie zinnen maken het geheel compleet.

Melnitz is dus een sterk boek: aan de ene kant een vakkundig geschreven, boeiende familiekroniek en aan de andere kant een verontrustend relaas over het antisemitisme in de mens. Jammer dat de Nederlandse uitgever de waarschuwende ondertoon die het boek heeft probeert af te zwakken, en dat veel recensenten dit voorbeeld klakkeloos lijken te volgen.
Lewinsky schreef het boek dat eens in de zoveel tijd weer noodzakelijk is. Want wij hebben soms weer een oom Melnitz nodig, de oom die alles weet en niets vergeet.

Het recente plan om ritueel slachten te verbieden doet mij telkens terugdenken aan dit boek. Lewinsky beschrijft in zijn roman de invoering van het 'sjechtverbod', waarin het onder het mom van dierenbescherming Joodse slagers onmogelijk werd gemaakt om hun werk uit te voeren. Ook de huidige maatregel lijkt verdacht veel op Moslimpje-pesten, in combinatie met een doorgedreven fijngevoeligheid als het om dierenleed aankomt (een fijngevoeligheid die overigens niet zover reikt dat er een einde kan worden gemaakt aan de bio-industrie). De geschiedenis herhaalt zich, zo blijkt maar weer.

Toen ik gisteravond dit boek uitlas was ik bijna verbaasd dat ik het al uit had. In het begin had ik een beetje moeite om erin te komen, maar na enkele tientallen pagina's werd ik steeds meer geboeid en ongemerkt begon ik elke dag steeds grotere stukken te lezen - en dan is het boek ineens uit!

Lewinsky heeft de gave om zijn vele personages allemaal interessant te maken. Elke keer als er weer een sprong in de tijd werd gemaakt vond ik het jammer dat sommige personages naar de achtergrond verdwenen, maar snel genoeg vatte ik weer sympathie op voor de nieuwe generatie Meijers. Van alle familieleden vond ik vooral het personage van Chanele erg sterk. Het hoofdstuk waarin zij de psychiatrische instelling bezoekt, vond ik het mooiste van het hele boek. Wel triest dat zij weigert erover te praten, tot ze oud en vergeetachtig is en niemand haar meer gelooft.

Wat knap is van de schrijver is dat bijvoorbeeld Mimi, die soms enigszins belachelijk wordt gemaakt, desondanks een geliefd personage wordt. Zelfs François, die net als zijn vader een listige zakenman is, maar dan in de overtreffende trap, ben ik uiteindelijk sympathiek gaan vinden, ik denk vooral omdat hij aan het einde eenzaam en alleen overblijft. Zijn vrouw en zoon zijn dood, hij heeft niets aan zijn doop gehad en zelfs zijn zaken, waar hij altijd alles voor over had, lopen niet als verwacht. Het beeld dat in het laatste hoofdstuk van hem geschetst wordt, roept onmiddellijk mijn meegevoel op. Zo zijn er nog veel meer personages, die allemaal uniek zijn en allemaal interessant. Soms vond ik het frustrerend dat er hele jaren werden overgeslagen, waardoor belangrijke gebeurtenissen alleen maar achteraf genoemd worden, maar ik denk ook dat dat het juist indrukwekkender maakt. eRCee zei al dat het een sterke troef was van Lewinsky om het verhaal zich juist in Zwitserland te laten afspelen, en daarmee ben ik het eens. Geen van de hoofdpersonen komt zelf in een concentratiekamp of getto terecht, maar desalniettemin wordt de familie Meijer door het nationaalsocialisme geraakt. Ook het kleine, venijnige antisemitisme dat alom aanwezig is verleent het verhaal iets tragisch. Zoals het sjechtverbod, dat ook mij aan de huidige discussie over het verbod op ritueel slachten deed denken, waardoor Pinchas zijn baan verliest, of François die een begeerd stuk grond niet kan kopen omdat hij Jood is - ook al is hij gedoopt! Hij heeft dus voor niets zijn ziel aan de duivel verkocht, zou je kunnen zeggen.

In het begin ergerde ik me af en toe aan het overvloedig gebruik van het Jiddisch, niet vanwege de taal zelf maar om het feit dat ik dan steeds naar de verklarende woordenlijst moet bladeren. Daar wende ik natuurlijk snel genoeg aan, en de duidelijk aanwezige Joodse cultuur en taal hebben voor mij ook wel echt een meerwaarde voor het verhaal. En oom Melnitz.... Ik weet nog niet echt wat ik van hem moet denken. Hij is wel een soort sleutelfiguur en is onontbeerlijk voor de roman, maar van mij had hij niet altijd hoeven komen opdagen. In sommige scènes, zoals wanneer hij bij Chanele in bed kruipt, is zijn aanwezigheid wel een pluspunt, maar ik vind dat Lewinsky hem te vaak op laat draven of soms te veel tekst geeft. Hierdoor ontbreekt het het verhaal op sommige punten aan subtiliteit, en dat vind ik erg jammer. Verder heb ik mij heel af en toe geërgerd aan Lewinsky's proza, vooral aan het begin. Vreemd genoeg heb ik in het boek ook juist heel mooie zinnen gevonden.

Echter, al met al valt mijn oordeel zeker positief uit. De veelheid en verscheidenheid aan karakters kan mijn wel bekoren, evenals het concept van een geschiedenis die zich uitspreidt over meerdere jaren en generaties, én het feit dat niet altijd alles goed afloopt. Het verhaal is naar mijn weten niet echt gebeurt maar is wel geloofwaardig. Ondanks de vele pagina's vond ik aan het eind het boek te dun - en dat is een goed teken.

Door de titel had ik de indruk dat dit een loodzwaar boek zou zijn over hoe een Joodse familie slachtoffer wordt van de holocaust. Dat is echter niet het geval; het boek blijkt een uitgebreide familie-kroniek te zijn over de familie Meijer, een sage die al vanaf de negentiende eeuw begint en tot ruim in de twintigste voortduurt. Lewinsky weet een prachtig liefdevol portret te maken van zijn personages, met al hun eigenaardigheden en zwakheden. Milde ironie en humor zijn nooit ver weg. De vertelling is hierdoor soms geestig en altijd meeslepend. Lewinsky’s schrijfstijl is prachtig poëtisch. Hierbij worden ook zeer geregeld Jiddische woorden gebruikt, hetgeen de vertelling heel geloofwaardig maakt. Ik vond het boek door dit alles soms wel wat lijken op de geschiedschrijving door Jonathan Safran Foer van het Joods-Oekraïense dorp Trachimbrod in ‘Everything is illuminated‘.

Natuurlijk kent het boek ook een zwaardere kant, als wordt verteld over de soms verborgen, maar altijd aanwezige sluimerende Jodenhaat, zelfs bij de bevolking van het toch redelijk vreedzame Zwitserland, waar het verhaal zich afspeelt.De Holocaust waaraan de nazi’s zich schuldig zouden gaan maken, kwam kort gezegd niet uit het niets voort! En natuurlijk laat dit boek ook de desastreuze gevolgen van de Wereldoorlogen zien voor de Joden.

Zo is dit al met al een behoorlijk briljant werk van een zeer goede schrijver. De flinke leesinvestering (want dit boek is zeker geen dunnetje) is dit boek hiermee meer dan waard. Lezen!

Lees verder op: www.christiandeterink.nl

Prachtig boek dat ondanks het gebrek aan duidelijke spanningsboog nergens verveelt. Geweldige personages die Lewinsky ondanks de veelheid ervan aardig weet uit te diepen. Het boek staat ook vol van scherpe observaties die veelal de menselijke aard betreffen. Het is een dik boek maar er staat geen woord te veel in; de formulering is steeds zo raak dat er niet veel woorden nodig zijn om een hele wereld te onthullen. Enige uitzondering daarop is oom Melnitz. Ik zie nu dat dit de oorspronkelijke titel is, terwijl het voor mij het grootste minpunt is. Bij de start van het boek zijn de cynische, nihilistische en helaas vaak terechte opmerkingen van oom Melnitz een sterke toevoeging waarbij alle gebeurtenissen in een grotere context worden geplaatst. Tegen het einde aan wordt het voorspelbaar en worden zijn monologen tegelijkertijd steeds langer, terwijl je gewoon wilt weten hoe het verder gaat bv Arthur. Als Lewinsky zich met betrekking tot oom Melnitz iets meer had ingehouden, had ik een halve ster meer gegeven.

Edit: ik lees net ook J.Ch.'s bericht en ben het daar vrijwel woord voor woord mee eens. Ik heb me echter nooit geërgerd aan de proza.

Ik zie in oom Melnitz alles wat er in de hoofden van de familie Meiier omgaat, al naar gelang het personage dat nadenkt over een cruciaal iets in zijn leven en de tijdgeest van dat moment. Het geweten van de hoofdpersoon is dus gepersonaliseerd in de oom die door zijn hoge leeftijd overal verstand van heeft en herkenbaar is voor iedereen.
De tweestrijd die zo de personages het leven moeilijk maakt is een interessant gegeven in deze familiekroniek. Het dwingt de lezer om zichzelf ook te verplaatsen in de personages en in de tijd.
De voor mij “onuitstaanbare” Mimi heeft zo’n sterk karakter dat ze Melnitz niet toelaat in haar leven. Zij weet zelf het beste hoe het allemaal moet en handelt daarnaar. Meneer Grün is ook een sterk personage. Voor hem brengt Melnitz geen nieuws omdat hij in de beginjaren van het antisemitisme in Duitsland “door de wol geverfd is. Hij windt zich niet over de uitspraken van Melnitz op.

Ik ben gestopt. Het boek had naar mijn smaak teveel bladzijden. Ik lees liever 3 andere boeken. Mooi en goed boek. Geef het boek geen waardering.