Gift: Erindringer - Tove Ditlevsen (1971)

De uitgever heeft aangegeven dat dit boek vermoedelijk december 2020 in Nederlandse vertaling zal verschijnen. Nog even geduld dus. Of het in het Deens proberen...

Herontdekt: het genadeloze, rauwe werk van Tove Ditlevsen (●●●●●) - NRC

Weer een adembenemend boek, maar nu met een ander thema: Toves mannen en haar verslaving aan pijnstillers. Ik heb het in twee dagen uitgelezen (en nee, ik heb geen vakantie). Ze beschrijft het allemaal glashelder.

Mooi boek inderdaad, wat mij betreft de sterkste van de trilogie. Ook al omdat dit derde deel de onvermijdelijke conclusie is van de eerdere delen. In het eerste deel beleven we vooral de armoe en de eerste literaire neigingen van onze heldin. In het tweede deel is Tove zowel sociaal als professioneel bezig haar eigen weg te vinden. Ze gaat heel kort bij het amateurtoneel, ze ontdekt haar innerlijke communist (ook heel kort, tot pa en ma Ditlevsen er korte metten mee maken), ze slijt baan na baan na baan, krijgt wat vriendjes die nooit lang aanblijven, maar ze beleeft ook haar eerste publicatie.

In het derde deel komt alles samen. Hier is Tove de sociale en maatschappelijke klimmer die nooit is voorbereid op wat er op haar pad komt. Ze heeft literair succes, krijgt bohemien-achtige vrienden, maar het meisje uit het arme milieu is nooit ver weg. Dus zwiert onze Tove rond als een schip zonder kompas, zonder anker en zonder duidelijke bestemming. Totdat ze een anker vindt in de vorm van een verslavend medicijn en ze verder door het leven moet als een (ex)verslaafde.

Heel triest allemaal, maar wel erg sterk geschreven, en met soms toch ook weer de kenmerkende humor van de eerdere delen. En met een prachtig gelukzalig intermezzo, wanneer Tove met een vriendin een korte vakantie op het platteland beleeft. Al met al een fraaie autobiografie in romanvorm, met een heldin die ik niet snel zal vergeten.

Deel twee van dit autobiografische drieluik ging over het ontluikende schrijverschap, het slotdeel over het weer bijna wegglippen daarvan. Het is het boek waarin het meest 'gebeurt', wat niet automatisch betekent dat het daarmee ook het interessantst is. Zelf vond ik deel 1 en 2 wat universeler aanvoelen, herkenbaarder. Maar de nuchtere toon en ongeforceerde stijl van Tove Ditlevsen zijn van begin tot eind aanwezig en maken van alle drie de delen fijne kost.

Het laatste deel en wel het minste deel, hoewel nog wel voldoende. Hier komt vooral weer naar voren dat het geheel nogal afstandelijk is geschreven. Eigenlijk alleen twee pagina's in de kliniek zijn (ineens) indringend, maar de rest van het boek is vrij vlak; emotioneel voelde ik niets. Verder een aardig beeld van het leven van Ditlevsen en ergens boeit het genoeg om te blijven lezen (daar helpen korte hoofdstukken ook in mee) maar dat is het dan ook. Ook hoe ze verslaafd raakt wordt redelijk goed verwoord maar ook hier geldt: ik leefde niet mee. 3,0*.

Wat een mokerslag! De sobere stijl in combinatie met de ronduit nare inhoud heeft echt diepe indruk gemaakt. Een week geleden al uitgelezen, maar het houdt me nog flink bezig.