Revolusi: Indonesië en het Ontstaan van de Moderne Wereld - David Van Reybrouck (2020)

Een boeiend verhaal over eeuwen van koloniale uitbuiting en bevrijding. De auteur gebruikt dezelfde methode met interviews van nog levende getuigen, dat hij ook in zijn Congoboek hanteerde. Dat werkt hier minder goed, vind ik, het draagt niet bij tot de overzichtelijkheid. Toch slaagt hij erin de overdonderende stapel historische gebeurtenissen in de hand te houden zodat de zaak toch nog steeds te volgen is. Het beeld van het passagiersschip met zijn verschillende dekken komt vaak terug en verheldert veel. Ik vreesde dat het slothoofdstuk over de gevolgen van de onafhankelijkheid op internationaal gebied bijzonder saai zou zijn, maar zijn enthousiasme is meeslepend en geeft aan de Indonesische zaak een veel bredere dimensie.
Persoonlijk vond ik “Congo” boeiender, maar “Revolusi” was voor mij toch meer een blikopener.

Van Reybroucks Congoboek heeft in België (zeker in Vlaanderen) nogal wat ophef veroorzaakt. De verdedigers van ons koloniaal beheer van Congo (hoe we daar de beschaving hebben gebracht enz) zijn stilgevallen en standbeelden van Leopold II worden zeer in vraag gesteld en beklad... Misschien kan dit boek de discussie over het Nederlands koloniaal verleden ook aanwakkeren. Daarom vind ik het vreemd dat enkele maanden na zijn verschijning de eerste bespreking van het boek op Boekmeter van een Belg moet komen.

Non-fictie is hier volgens mij niet zo populair, de meeste bijdragen gaan over literatuur. Maar mij lijkt Revolusi ook interessant, je recensie maakt nieuwsgierig.

Op 2 februari begint op Canvas een documentairereeks over het boek, merk ik nu pas.

Dit debat wordt wel degelijk in Nederland gevoerd. Dat uit zich bijvoorbeeld in de herhaaldelijke vraag of de monumenten van J.P. Coen in Hoorn en Van Heutsz in Amsterdam moeten worden verwijderd en of de straatnamen die vernoemd zijn naar zeehelden zoals Witte de With een andere naam moeten krijgen. Dit zijn dan weliswaar historische figuren die buiten het tijdsvak van het boek van Van Reybrouck actief waren.

Maar ook de Nederlandse geweldsontsporingen tijdens de zogenaamde politionele acties (de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog) komen regelmatig aanbod. In maart 2020 heeft de Nederlandse koning publiekelijk excuses hiervoor aangeboden. Weliswaar tot verdriet van veel Nederlandse oorlogsveteranen die met andere ogen naar dit conflict kijken.

Lees hier de nogal kritische beoordeling van het boek door Alfred Birney .

Ik kan voor een zeer groot deel meegaan in wat Roro schrijft over Revolusi. Het is echt een boeiende studie van Van Reybrouck en - vooral - wat een werk! Een eindeloze stoet aan oude van dagen trekt aan de lezer voorbij. Dat is de meerwaarde van dit boek (voor de geïnformeerde lezer bevat het niet per se nieuwe informatie) maar tegelijkertijd soms ook de moeilijkheid. Ik ben soms de draad kwijt wie er aan het woord is en wie deze of gene ook alweer precies is.
Mooi ook dat Van Reybrouck zijn scope verbreedt en er nadrukkelijk geen Nederland vs. Indonesië verhaal van maakt: het gaat nadrukkelijk over meerdere actoren. De VS, de VN, Japan, Engeland, India, Nepal.
Van Reybrouck is het sterkst als hij "menselijke verhalen" vertelt. De uitgesponnen stukken over gevechtshandelingen zijn minder sterk. Hoogtepunt vond ik trouwens de dagboekfragmenten van Schermerhorn ten tijde van het Akkoord van Linggadjati: wat stond die man aan de goede kant van de geschiedenis in tegenstelling tot de Nederlandse scherpslijpers!

Na Congo gelezen te hebben schreef ik toen al in mijn review ook weleens zo'n boek over Indonesië te willen lezen van hem. Nu wel, daar is dan Revolusi. Het is overigens niet helemaal geworden wat ik gehoopt had. Dit boek draait veel meer om slechte een korte periode (in casu de jaren 1920-1949) en minder om de volledige geschiedenis. Nu beoordeel ik het boek op wat het is en niet op wat ik wilde, maar toch, ik miste af en toe wel wat. Zeker na de onafhankelijkheid, dat komt er bekaaid van af.

Voorts is dit boek net zo dik maar met een kortere tijdspanne. Je ontkomt er niet aan dat het gedetailleerder is. Soms simpelweg te gedetaileerd. En dat is lang niet altijd even boeiend. Hoewel de vele interviews boeiend zijn en een meerwaarde was het hier soms allemaal net too much. Van Reybrouck is juist goed in het vertellen van geschiedenis (de eerste twee hoofdstukken zijn goddelijk geschreven) en die kwaliteit komt minder van pas in de rest van het boek.

Opzich is het wel goed en knap geschreven, temeer Van Reybrouck ervoor zorgt in elk hoofdstuk (dat wel chronologisch loopt) de aandacht ergens anders op ligt. Nu eens de jappenkampen, dan weer de geschiedenis van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders of terreur van Nederlandse soldaten en soldaatgemaakten. Maar toch, uiteindelijk vond ik Congo gewoon beduidend beter, al scheelt dat in de score niet heel veel. 3,5*.

Zeer indrukwekkend hoe Van Reybrouck wederom een complex en veelomvattend stuk geschiedenis, de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd (en de aanloop ernaar en nasleep ervan), presenteert aan de lezer; behapbaar en meeslepend. De literaire non-fictie is hem echt op het lijf geschreven. Het enige minpuntje vind ik het cynisme waarmee hij de rol van Nederland beschrijft. Uit de materie zelf blijkt wel dat die zeer infaam is geweest. Ik heb Van Reybrouck niet nodig om dat er nog eens flink in te peperen. Tevens had ik wat meer willen lezen over de rol van Mohammed Hatta. Samen met Soekarno en Soetan Sjahrir één van de grote aanjagers van de onafhankelijkheid, maar toch blijft hij wat onderbelicht.

Verder niets dan lof. Vooral de manier waarop hij dit verhaal benadert spreekt aan: een ongelooflijke hoeveelheid aan bronmateriaal gecombineerd met ooggetuigenverslagen uit de eerste hand (hij had overigens geen moment langer moeten wachten met dit project, want tegen het einde van het boek is een groot deel van die getuigen reeds overleden). Bovendien wordt het belicht vanuit alle mogelijke perspectieven. Uiteraard door de ogen van de Nederlanders en de Indonesiërs, maar ook de Japanners, de Britten, de Amerikanen en de Chinezen komen uitgebreid aan bod. Er worden zelfs nog oud-strijders uit de bergen van Nepal opgespoord.

Daarnaast voorziet Van Reybrouck de lezer nog van tal van interessante leestips. De dagboeken van Schermerhorn en de gebundelde brieven van Sjahrir zijn inmiddels besteld.

De serie op televisie was ook heel goed. Bijna nog indrukwekkender dan het verhaal vond ik de manier waarop Van Reybrouck onderzoek doet en alles bijhoudt. Een taalcursus, tientallen (honderden?) gesprekken, ontelbare aantekenboekjes. En uit al die brij dan nog zo'n samenhangend verhaal weten te vertellen; heel knap!

Fraaie serie inderdaad, en wat een bevoorrecht leven heeft die Van Reybrouck, op de mooiste plekjes de meest interessante verhalen aanhoren en dat verwerken in een succesvol boek.

Ook Andere tijden heeft de nodige afleveringen gewijd aan Indonesië, ook de moeite waard. Net als De Oost, de film van Taihuttu over de oorlog aldaar.

Revolusi - De Correspondent - decorrespondent.nl

Dit boek bevat te veel namen, getallen en jaartallen, wapens en mannen. Daarom ben ik na 200 bladzijden gestopt. Vervolgens heb ik de podcast met veel belangstelling beluisterd.

Revolusi – David van Reybrouck | Lalagè leest - lalageleest.nl