Hoewel ik nooit in Peru ben geweest, was het lezen van Het Verhaal van Mayta als een soort thuiskomst. Het zal zo’n beetje de vijftiende roman zijn geweest die ik van Vargas Llosa heb gelezen, en de namen Cusco, Miraflores, Malecon, Chiclayo en Arequipa klinken als die van oude bekenden. En toen ergens op het eind ook nog eens sergant Lituma opdook, zoals gewoonlijk het rotwerk opknappend, kon dit boek al helemaal niet meer kapot.
Het Verhaal van Mayta hoort sowieso bij de betere werken van Vargas Llosa, al komt hij niet in de buurt van de meesterwerken uit de jaren 60. In de roman combineert Vargas Llosa twee van zijn fascinaties: politiek en schrijverschap. Het verhaal gaat over een schrijver die een roman wil schrijven over zijn vroegere klasgenoot Mayta. Deze Mayta was ooit lid van de revolutionaire POR(T) - niet te verwarren met de revolutionaire POR - en wil met deze trotskistische partij een revolutie beginnen. Probleem: de POR(T) bestaat slechts uit 7 leden. Ander probleem: Mayta is homoseksueel en dat is geen pre in de machowereld van Peru.
In deze roman lopen twee lijnen dwars door elkaar: de schrijver op zoek naar zijn verhaal en de verhaalde geschiedenis van de revolutie van Mayta. Zoals wel vaker bij Vargas Llosa moet de lezer goed zijn best doen om te weten bij welke verhaallijn hij is, want die lijn kan zonder aankondiging wisselen, zelfs per pagina. Bijvoorbeeld:
‘Dag jongen’
‘Dag Madrina’
‘Mevrouw Josefa Arrisueno?’
‘ Ja, komt u verder’
Op een gegeven moment, als de schrijver zich blijkbaar volledig identificeert met zijn vroegere klasgenoot, schiet de geschiedschrijving soms van derde naar eerste persoon, soms zelfs binnen één zin. Dat heen en weer schieten in de tijd en dat verwisselen van derde naar eerste persoon geeft het verhaal (vreemd genoeg) continuïteit en daar is het Vargas Llosa naar mijn idee om te doen. Feiten en jaartallen zeggen niets. Het is de taak van de romanschrijver om uit losse voorvallen een verhaal te smeden en om op die manier de geschiedenis te duiden.
Het verhaal van Mayta is typisch een vroege Vargas Llosa. Al snel hierna worden zijn boeken minder, ehm, Peruviaans. En daarmee minder scherp. Want hoe aardig romans als Het ongrijpbare Meisje ook zijn, aan dit oude werk kan het echt niet tippen.