De Bermudavierhoek
Na het slot van ‘Het Leven speelt met mij’ laat auteur David Grossman de lezer weten dat het verhaal is gebaseerd op het levensverhaal van Eva Panić Nahir met wie hij nauw
bevriend was.
Hoewel deze roman fictie betreft komt veel van het leven van protagonist Vera overeen met de biografie van Eva Panić Nahir.
Grootmoeder Vera, haar dochter Nina en kleindochter Gili vertrekken in
'Het Leven speelt met mij' samen met Gili’s vader Rafaël naar
Goli Otok, een guur en tegenwoordig onbewoond eiland waar amper vegetatie aanwezig is. In het naoorlogse Joegoslavië werd een gevangenkamp ingericht voor politieke tegenstanders, vanaf 1948 werden er communisten geïnterneerd. Grootmoeder Vera verbleef hier ruim drie jaar, na de dood van haar geliefde Miloš, Nina’s vader. De gebeurtenissen hebben niet alleen Vera getekend, zo ook Nina, Gili en Rafaël.
Het verhaal begint wanneer Nina na eerdere onderbrekingen na vijf jaar weer op Vera’s negentigste verjaardag verschijnt. Nina’s uiterlijk is veranderd van veulenachtig naar het begin van verwelking. Het is Nina die om bepaalde reden het voorstel doet om naar Goli Otok te vertrekken, om een film te maken en één keer de geschiedenis in zijn geheel aan de orde te laten komen.
De beschreven interacties, de gedachten en gevoelens, zijn al voelbaar voordat de reis aanvaard wordt. Kleindochter Gili noemt het gezelschap terecht de ‘Bermudavierhoek’.
Het is of ik in het verhaal gezogen word. Wat hieraan bijdraagt is de originele opbouw van het verhaal, Rafaël en Gili zijn bekend met de filmwereld, als zeventienjarige was Gili als zeer jonge scriptgirl al werkzaam voor haar vader, zij verstaan elkaar in dat opzicht als geen ander. Het wordt mij langzaamaan ook duidelijk hoe auteur David Grossman zijn verhaal opbouwt, hij is bijna geraffineerd in de huid van Gili gekropen, die beurtelings in een stapel schriftjes schrijft, of filmt, het lijkt aanvankelijk chaotisch totdat ik me realiseer: hier is de scriptgirl aan het werk. De camera schiet van personage naar personage, regelmatig wijzigt het perspectief van waaruit het verhaal wordt verteld; Gila verandert bijvoorbeeld van ‘ik’ in haar schriftje ineens naar ‘het meisje’ omdat een situatie haar teveel wordt, te dichtbij komt.
Als lezer slik ik het allemaal, ik wil verder lezen. Wordt deze mensen duidelijk hoe het zit? Is er wel één waarheid? Komen deze mensen nader tot elkaar?
Tot slot speelt het gegeven dat er amper vegetatie op Gili Otok een belangrijke rol in
de laatste maanden van Vera’s verblijf op het eiland. Ze wordt gedwongen boven op een berg in een brandende zon een plantje van een van de vrouwelijke commandantes te beschermen tegen de brandende zon. Ze moet het (symbolische) plantje schaduw bieden zodat het tegen alle weersomstandigheden in kan groeien.
Dit gegeven verloopt parallel aan gebeurtenissen van het viertal op het eiland.
Op zich is de plot van dit verhaal gedurende de hele roman duidelijk, niet alleen is de rode lijn op de achterflap te lezen, in het begin van ‘Het leven speelt met mij’ is dit eveneens helder.
Het draait naar mijn mening vooral om de interacties, DG vertelt ze meesterlijk, hij laat me alle hoeken van de set en takes zien.
4,5*