menu

Marokkanen in Nederland: De Pioniers Vertellen - Annemarie Cottaar, Nadia Bouras en Fatiha Laouikili (2009)

mijn stem
4,50 (1)
1 stem

Nederlands
Verhalenbundel
Historisch / Waargebeurd

287 pagina's
Eerste druk: Meulenhoff, Amsterdam (Nederland)

Al bijna een halve eeuw maken Marokkanen deel uit van de Nederlandse samenleving. Toch lijken ze er nog altijd niet helemaal bij te horen. Hoe komt dat? De geschiedenis van de Marokkanen van het eerste uur biedt mogelijk uitkomst. Wie waren de jongemannen die hun geboorteland verlieten en vaak na vele omzwervingen in Nederland terechtkwamen? Waarom vertrokken ze en hoe is het hen sindsdien vergaan? ‘Marokkanen in Nederland’ is door Cottaar, Bouras en Laouikili geschreven op basis van een vijftigtal getuigenissen van de allereerste migranten. De mannen van toen vertellen openhartig over hun eerste tijd in Nederland. Net als zoveel ouderen kijken zij met weemoed terug op die vroegste jaren, tussen grofweg 1960 en 1975. ‘Marokkanen in Nederland’ biedt een reconstructie van de komst, de vestiging en de gebrekkige inburgering van Marokkaanse gastarbeiders. Niet alleen in verhalen maar ook aan de hand van tientallen foto’s uit privéalbums. Zo ontstaat een even intiem als genuanceerd beeld van de eerste generatie Marokkanen in Nederland.

zoeken in:
avatar van Sol1
4,5
Sol1 (moderator)
Recensie van 3 juni 2009 door Kees Beekmans in De Groene Amsterdammer:
Marokkaanse pioniers vertellen – De Groene Amsterdammer
Het aardige is dat er een heel ander beeld uit naar voren treedt dan wat gewoonlijk over deze Marokkanen wordt aangenomen: dat het allemaal analfabete boeren uit de meest achtergestelde streken uit de Rif zouden zijn, slachtoffers van gewetenloze bedrijven, geronseld om in Nederland het smerigste werk op te knappen. Zo zagen die pioniers zichzelf in ieder geval niet.

Bilal030
Erg interessant boek over de eerste Marokkanen in Nederland. Het beeld van de uitgebuite gastarbeider zit in werkelijkheid genuanceerder in elkaar. De eerste generatie was dynamisch en innovatief: van het ondernemen (bakkers, slagers) tot sociaal werk en van cultureel actief (toneel- en muziekverenigingen) tot de eerste Marokkaanse moskeeen. ‘De Marokkaanse ervaring’ in Nederland mag wat mij betreft ook opgenomen worden in de Canon van Nederland. Deze verhalen moeten verteld en verzameld worden.

avatar van Sol1
4,5
Sol1 (moderator)
Het boek ziet er goed verzorgd uit en geeft behalve een indruk van de eerste Marokkaanse pioniers tussen de regels door ook een beeld van een vervlogen Nederland van vóór de automatisering: met allerlei ingetypte of zelfs handgeschreven officiële documenten, documenten van werkgevers of nog triviale zaken als huurkwitanties. De typische haardracht, inrichting van huizen, auto’s en dergelijke van die tijd blijken en passant uit de illustraties.

In 2005 startte Amsterdam met het project Marokkaanse Culturele Spoorzoekers, waarbij Marokkaanse jongeren Marokkaanse ouderen (hun eigen ouders of willekeurige derden) interviewden over de ervaringen van de laatsten in de loop van de jaren zestig, jaren zeventig en geïnteresseerd waren in het fotobezit van die ouderen. Dat bleek voor die jongeren nogal een verrassing en er kwam onder andere uit naar voren dat die eerste generatie volop in het leven stond, opging in een nieuwe wereld waar zij nieuwsgierig naar was, geïnteresseerd was in de idealen van het flower-power-tijdperk.

Het boek volgt de wat omstreden wervingscampagnes van arbeidskrachten in 1969 van Nederland in Marokko en geeft een scherp beeld van het leven dat de mensen in de jaren vijftig en zestig in Marokko zelf hadden. Het beschrijft dat een ‘emigratiecultuur’ in Marokko eigenlijk totaal niet bestond, tot de koloniale overheersing in de periode 1912-1956 door Frankrijk en Spanje en de onafhankelijkheid daarna.

Door gebrek aan werk in Marokko, lag Frankrijk het meest voor de hand als land om naar toe te trekken. Door het zware werk en de persoonlijke behandeling in eerst de Franse - en later de Belgische mijnen, die ter plekke in Marokko personeel wierven, trok een deel van de Marokkaanse pioniers verder naar het noorden. Door een netwerk van eerder naar West-Europa vertrokken Marokkanen, ontstond een onderling berichtenverkeer over waar werkzoekenden het best terecht konden; ook al was dat in het geval van Nederland een land waar de nieuwkomers eerst geen enkel beeld van hadden.

In eerste instantie kwamen zij ook in Nederland vooral in de (Limburgse) mijnen terecht. Navraag vanuit Nederland leerde dat men elders in West-Europa enthousiast was over de inzet van de Marokkaanse medewerkers. Bovendien had Marokko zelf door de werkloosheid daar belang bij ‘export van arbeidskrachten’, die op hun beurt graag wat van de wereld wilden zien en een gevoel van vrijheid wilden ervaren. Voor sommige andere arbeiders was de gedachte dan weer zo veel en zo hard mogelijk te werken en te sparen, om een toekomst in Marokko op te kunnen bouwen. Na Limburg zwermde het deel van hen dat wilde blijven verder uit over Nederland.

De Marokkaanse pioniers behielpen zich vaak met Frans, soms met Berbers of Spaans, konden in hun specifieke taal uiteraard als tolk fungeren, maar zagen in dat de beheersing van de Nederlandse taal hun mogelijkheden zou verbeteren. Aan Limburgers werd wel gevraagd of ze hun woorden wilden opschrijven, omdat de Marokkanen soms het idee hadden dat ze er een derde taal bij moesten leren…

Vanaf de jaren zeventig raakten een aantal Marokkanen betrokken bij het welzijnswerk. De eerste gedachte was dat dergelijk werk hun emancipatie zou bevorderen, met direct daarna de gedachte dat het het beste zou zijn die welzijnswerkers zoveel mogelijk vanuit hun eigen kringen te rekruteren. Daarnaast zetten zij hun eigen winkels of restaurants op; uit ondernemingsdrang en/of als alternatief voor loonarbeid. Het boek illustreert (letterlijk en figuurlijk) de uitgebreide inspanningen van de Marokkaanse gemeenschap op dat punt.

Aandacht wordt verder besteed aan hun huisvesting; van onterende pensionnetjes, tot eigen woonruimtes. De opkomende eigen ontspanning, recreatie, sport en cultuur worden eveneens belicht. Naast de spaarzame werkers, waren er steeds meer Marokkanen die voor dergelijke zaken vanaf eind jaren zestig tijd vrij en ruimte maakten (of konden maken). De rollen van religie en van arbeidersorganisaties, zoals Amicales, komen uitgebreid aan bod. Dergelijke onderwerpen worden, zoals elders in het boek, opnieuw onderstreept door eigen verhalen en foto’s van de betrokkenen.

In een speciaal hoofdstuk is voor de pioniersgeneratie aandacht voor de keus tussen teruggaan of blijven, de band met het vaderland, het pendelen tussen Nederland en Marokko en de cultuurverschillen, de remigranten en de emotionele problemen die bij dit alles een rol spelen.

In een nawoord maken de schrijvers duidelijk waarom zij de gekozen opzet van hun boek hebben gehanteerd, met een nadruk op het verleden in plaats van op het heden.

Het boek is mijns inziens van belang omdat het een geschiedenis weergeeft die voor de meeste Nederlanders volstrekt onbekend zal zijn en daarmee een aantal stupide vooroordelen (en andere domweg onjuiste veronderstellingen) uit de weg ruimt. Zoals Bilal030 hierboven suggereert, zou het eigenlijk verplichte kost moeten zijn. Het is wellicht zinnig als de auteurs, met hun medewerk(st)ers uit dit project, hun werk zouden extrapoleren naar de nieuwe generaties. Voor mijzelf zag ik een aantal bekende zaken terug uit de contacten met mijn Marokkaanse kennissen.

Detail: het in dit boek vermelde ouderwetse, ingesproken berichtenverkeer op (casette)bandjes, met de bedoeling die per post te verzenden naar overzeese familieleden, herinner ik mij uit verhalen van mijn eigen (terzijde: niet-Marokkaanse) familie.

Bilal030
Goed stuk Sol1!

Het is inderdaad een belangrijk boek en zou graag zien dat het door veel mensen gelezen wordt zodat men elkaar beter leert kennen.

avatar van Pleun
Via mijn werk heb ik regelmatig mensen gesproken van de 1e generatie gastarbeiders. Stuk voor stuk harde werkers die inderdaad vol verhalen zitten. Dit boek wil ik ook wel lezen.

avatar van Sol1
4,5
Sol1 (moderator)
De aandacht voor het werk in de mijnen in 'Marokkanen in Nederland' deed me denken aan het boek
Ik, Driss - Asis Aynan en Hassan Bahara (2010) - BoekMeter.nl, dat is gebaseerd op de eigen ervaringen van Asis Aynan.

avatar van psyche
psyche (crew)
Echt het kijken waard Mocronados. De eerste pioniers zijn inmiddels zelf met pensioen…
Even googlen op welke manier je het best kunt (terug) zien. Niet alleen vind ik het heel leuk, leerzaam, maar ook lief; een portret van een groep mannen onderling en hun families.
Wat Bilal030 aangeeft, zoals het boek een manier is om elkaar (beter of anders) te leren kennen is deze docu serie met pioniers dat eveneens.

Gast
geplaatst: vandaag om 01:04 uur

geplaatst: vandaag om 01:04 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.