The Last Station - Jay Parini (1990)

elk hoofdstuk wordt verteld vanuit een andere persoon (de vrouw, de dochter, de secretaris,...). Hierdoor is het moeilijk om je telkens opnieuw in de situatie in te leven en slaagt geen enkel van de personages erin je in het verhaal mee te sleuren. Hierdoor blijft het bij een ietwat anekdotische vertelling over de laatste levensjaren van Tolstoj.

Over Tolstoj is geloof ik eens gezegd dat met hem de laatste morele mens ten grave werd gedragen.

Komt de invloed van Tolstoj op Gandhi nog aan bod in dit boek?

nee, helemaal niet

Oh. Ik dacht dat die ook op dat landgoed was geweest. Maar op wikipedia zie ik dat Gandhi slechts correspondeerde met Tostoj.

Ontmoedigend, ontluisterend, meelijwekkend zijn de woorden die mij, na de laatste pagina te hebben gelezen, alleen maar te binnen schieten.

Volgens mij kan je alleen maar medelijden hebben met Ljovotsjka en Sofja... de worsteling met zichzelf en met elkaar, de verwijten, de teleurstellingen, het wantrouwen, heel triest. En dan al die aasgieren en enge aanbidders om ze heen, die het er bepaald niet makkelijker op maken.

Het is misschien niet voor de hand liggend, maar degene die me het diepst raakte, was Sofja Andrejevna. Rekening houdend met de rol van de vrouw in die tijd, haar leeftijd en haar rol in het leven van Tolstoj in het begin van hun huwelijk.. samen aan Oorlog en Vrede en Anna Karenina werkend en dan steeds meer, steeds vaker buitengesloten worden.. tot je alleen nog als een hysterica bekeken wordt (en kan worden) door iedereen, dat is zo diep tragisch.

Tolstoj de laatste morele mens? Nee, zo zou ik hem niet willen beschrijven.. een menselijke mens, dat wel...

Tot slot zijn grote 'vriend' Tsjertkov (brrrrr, nare man):
Ik moest denken aan een passage uit Lev Nikolajevitsj' dagboek uit 1901, geschreven tijdens zijn ziekte in Gaspra: "Wanneer ik op de rand van de dood verkeer, wil ik dat mij gevraagd wordt of ik het leven nog steeds zie als een voortdurende ontwikkeling naar God, een toename van liefde. Als ik de kracht niet heb om te spreken, en het is ja, zal ik mijn ogen sluiten; als het antwoord, helaas nee is, zal ik opkijken." Ik bedacht dat ik hem die vraag nu zou moeten stellen, maar het leek me het risico niet waard.
Verrader...