The Gold Bug - Edgar Allan Poe (1843)

Heel leuk verhaaltje. Interessant om te zien hoe het van een griezelstory naar een detective gaat. De typische Poe stijl komt hier heel goed tot z'n recht!

Interessant kort verhaal met een erg vernuftig raadsel.



Inderdaad op het begin vrij onheilspellend waarna het verhaal later de vorm van een detective aan neemt. Een verhaal dat goed in elkaar zit alleen is hij minder creepy dan andere verhalen van Poe, vind ik persoonlijk.

Ik vond het een aardig verhaaltje en begrijp hoe veel auteurs hier inspiratie uit haalden of elementen uit leenden (Ik lees Gruwelijke Verhalen, ingeleid en vertaald door Vestdijk). Vestdijk wijst hier in zijn inleiding ook op.

3* en op naar de volgende!

Aardige 'klassieke' Poe - haast een blauwdruk voor het speurwerk van diens eigen Auguste Dupin (Hoewel het eerste verhaal waarin deze speurder optrad, 'Murders in the Rue Morgue', twee jaar voor The Gold bug uitkwam).

Toch is de ellenlange uitleg, wat een groot deel van het verhaal in beslag neemt, ook wat 'teveel van het goede'. De spanning uit het eerste deel van het verhaal is dan al lang weggeëbd en dan kabbelt het nog even flink voort, om dan als een kaars uit te gaan.

Wat mij betreft was een meer chronologische volgorde van de gebeurtenissen beter geweest voor de spanningsboog....

Nadat ik gisteren een omnibusfilm gezien had over het werk van Edgar Allan Poe, Histoires Extraordinaires voor de geïnteresseerden, wou ik wel eens wat meer van zijn werk beginnen lezen. Ik wou oorspronkelijk eens naar de bibliotheek fietsen, maar blijkbaar had mijn moeder ooit eens een omnibus gekocht genaamd Fantastische Vertellingen. Dat natuurlijk meteen uit de kast gaan vissen en The Gold Bug, oftewel De Gouden Kever, was het eerste kortverhaal in de bundel.

Niet meteen een goede opener als je het mij vraagt. Geen idee of het de stijl van Poe is of eerder een keuze van de uitgeverij, maar qua opmaak is hier wel wat op aan te merken. Geen onderverdeling in hoofdstukken, geen alinea's, … Gewoon een hele lap tekst en dat bladzijde na bladzijde. Soit, de essentie is een soort van detective verhaal met een avontuurlijk tintje à la Treasure Island. Het probleem is echter dat het boek gewoonweg geen spanningsboog heeft. Vind sowieso de keuze van Poe om het trio eerst de schat te laten vinden en nadien pas uit te leggen hoe het mysterie in elkaar zit nogal vreemd en onnatuurlijk. Daar komt gelukkig nog wel bij dat de ontknoping leuk in elkaar zit. Het is mooi meegenomen dat ik sowieso te vinden ben voor dit soort geheimschrift raadseltjes, maar Poe weet het in het algemeen leuk te brengen. Het personage Jupiter zal hoogstwaarschijnlijk al wel eens ergens wat relletjes hebben veroorzaakt, hoe vaak is Kuifje in Congo al niet in het nieuws gekomen, maar ik vond vooral zijn dialogen erg vervelend lezen.

Ik wil Poe zeker en vast nog niet afschrijven op één verhaal, maar ik verwacht toch wat meer van de andere titels in het boek. Onder andere Murders in the Rue Morgue, The Black Cat en The Pit and the Pendulum lijken me wel wat. The Gold Bug is zeker en vast niet slecht en leest vlotjes, maar ik hoopte op meer.

3*

The Gold Bug is inderdaad maar een tussendoortje. The Tell-Tale Heart blijf ik zijn absolute meesterwerk vinden.

Aha, die zit er blijkbaar ook nog in. Ik ga het boekje in één stuk proberen uit te lezen dus dat betekent veel Poe berichten (zo'n 19 verhalen zitten geloof ik in de bundel) de komende dagen.

Gisteren las ik voor het eerst van m'n leven een verhaal van Edgar Allan Poe: De Gouden Kever of de Goudkever.

Ik vond het een opmerkelijk verhaal dat bij mij wel wat vragen heeft opgeroepen. In eerste instantie verhaalt de ik-persoon over zijn vriend Legrand die een 'gouden' kever in de natuur vindt. Legrand pakt de kever op waarna de kever hem terstond een venijnige beet toebrengt. Jupiter schrijft de latere 'gekte' van zijn meester toe aan de gevolgen van die beet. Uiteindelijk is het Jupiter die de kever met een stukje perkament, dat daar toevallig op de grond ligt, vangt en meeneemt. Onderweg naar huis leent Legrand de kever uit aan een commandant van een legereenheid. Voor mij is de reden van die handeling volstrekt onduidelijk. Het enige wat ik kan verzinnen is dat de afwezigheid van de Kever op het moment dat hij hem wil laten zien aan zijn vriend, de Ik-persoon, Legrand er toe gedwongen is een tekening te maken, waarvoor hij dan weer het bewuste stukje perkament gebruikt.

Vervolgens wordt de hele schatgraverij tot in detail beschreven. En pas nadat de schat met succes is geborgen, legt Legrand de ik-persoon uit hoe hij de vindplaats van de schat wist te bepalen. Heel aardig allemaal tot dusver, maar dan houdt het verhaal op! Terwijl ik wel benieuwd was wat er met de schat gedaan zou gaan worden. Zou er een conflict tussen de drie schatgravers zijn ontstaan bij het verdelen van de schat? Welke gevolgen heeft de beet uiteindelijk op Legrand? En - de vraag die mij nog het meest intrigeert - wat is het inhoudelijk verband tussen het vinden van de kever en het vinden van de schat?

Ik hoop dat er iemand is op dit forum die mij over de achtergronden van het verhaal meer kan vertellen.

Als tussendoortje heb ik dit – relatief lange – korte verhaal van Edgar Allan Poe gelezen. De reden van mijn keuze voor Poe is dat hij een van de grootste Amerikaanse gotische of romantische auteurs is, welk genre mij aantrekt, dat Poe een van de weinige favoriete auteurs is van Nabokov wiens door mij hogelijk bewonderde Lolita in hoge mate is geïnspireerd op Poe’s gedicht Annabel Lee (die in Lolita onder meer opduikt als Annabel Leigh met wie het verhaal dan ook begint en mogelijk ook op Poe zelf die in het geheim trouwde met z’n 13-jarig nichtje), zodat in die zin Poe tevens de missing link lijkt tussen de romantiek van Frankenstein (met eveneens het incest-thema) en het postmodernisme van Lolita, waarbij ook opvallend veel postmoderne filosofen (en psychoanalytici), zoals Jacques Lacan en Jacques Derrida, verhalen van Poe interpreteren en als inspiratiebron gebruiken. Mogelijk doordat Poe het idool van de decadente dichter Charles Baudelaire was die niet moe werd om Poe aan te prijzen bij de avant-garde, is Poe in ieder geval altijd een belangrijke figuur geweest in het Franse intellectuele leven.

The Gold-Bug was het enige commerciële succes en veel gelezen werk van Poe’s hand in zijn eigen tijd, hetgeen ermee te maken heeft dat dit verhaal in wezen een detectiveverhaal is, vermomd als piratenverhaal over het vinden van een verborgen schat en dat weer vermomd als een mythe van krankzinnigheid als gevolg van een beet van een tarantula of ander insect, met als kern de cryptografie die enerzijds al populair was geworden en Poe door dit verhaal nog verder populariseerde. Poe geldt als de uitvinder van het detective-genre, gebaseerd op wat Poe ratiocination noemde: door middel van logisch denken de oplossing van een puzzel vinden hetgeen hij ook toepast op het vinden van de sleutel tot de gecodeerde tekst (Poe zelf was overigens geïnspireerd door de cryptografie in Defoe’s Robinson Crusoe). The Gold-Bug gaat aldus over breaking the code, hetgeen meteen associaties oproept met het filosofisch structuralisme en dus ook het poststructuralisme (postmodernisme).

Zoals alle (betere) gothic literatuur zijn de verhalen en gedichten, waaronder The Gold-Bug, van Poe dan ook erg filosofisch waarbij hij echter, net als Nabokov, allegorische en in die zin filosofische literatuur zoals die van de in zijn tijd in de VS dominante, sterk door het Duitse idealisme geïnspireerde, intellectuele beweging van het transcendentalisme verafschuwde (welk transcendentalisme hij een “disease” noemde): what you read is what you get, zeg maar, dus er zijn bij Poe geen metaforen of verborgen betekenissen (hetgeen Nabokov zal hebben aangesproken). Overigens, tegenover het optimistische mensbeeld en goddelijkheid van de natuur van het transcendentalisme plaatste Poe samen met de andere gothic auteurs de donkere kant van de menselijke psyche en de macabere kant van het leven – met een fascinatie voor de dood – op de voorgrond (waarbij ook Poe’s delirium en dood op z’n 40ste wel wordt verklaard door z’n obsessie met die schaduwzijde waaronder waanzin en het gebruik van drugs).

Hierbij past dat Poe toch ook een heel andere stijl heeft dan Shelley of Nabokov: zijn stijl is noch gezwollen (romantisch), zoals bij Shelley, noch virtuoos, zoals bij Nabokov, maar heel recht-toe-recht-aan zoals je als lezer gewend bent. Poe blijkt bovenal een rasverteller: in plaats van bewonderend stil te staan bij een dichterlijk of virtuoos taalgebruik, heb je de neiging zo snel mogelijk door te lezen omdat je wilt weten hoe het afloopt, gedreven door een plot van een gegeven mysterie dat moet worden opgelost waarbij je alles wat Poe beschrijft levendig kunt voorstellen. Het genre is gotisch in z’n gerichtheid op het mysterie en de verbeelding maar ik zou in ieder geval dit verhaal niet romantisch willen noemen.

Het verhaal zelf is aldus de filosofie waarbij het de zoektocht naar de betekenis van het aangetroffene verhaalt: het gaat over interpretatie en dus over de relatie tussen werkelijkheid en observator, tussen object en subject. Hoe verbinden wij wat ons wordt gepresenteerd – in de waarneming of in de vorm van een puzzel – tot begrip (betekenis) en een verklaring? In The Gold-Bug wordt beschreven hoe de menselijke geest aanvankelijk perplex staat tegenover een samenvallen van verschijnselen waar iets achter moet zitten dat het samenvallen verklaart:

“I say the singularity of this coincidence absolutely stupefied me for a time. This is the usual effect of such coincidences. The mind struggles to establish a connection --a sequence of cause and effect --and, being unable to do so, suffers a species of temporary paralysis.”

Het hele verhaal is voorts een oefening in interpretatie en het vinden van betekenis door middel van het leggen van verbanden om het mysterie op te lossen, in het verhaal door Legrand, waarbij op alle niveaus noodzaak en toeval tegen elkaar worden afgewogen (Legrand gaat rationeler te werk dan veel complotdenkers die op dezelfde wijze verbanden leggen om betekenissen te vinden) en het ontbrekende voor de verklaring door goed waar te nemen en logisch te deduceren wordt ingevuld waarbij niet de context de tekst of het beeld moet verklaren maar omgekeerd – typisch structuralistisch – de tekst (inhoud) moet worden afgeleid uit de context:

“But I was sorely put out by the absence of all else -- of the body to my imagined instrument -- of the text for my context.”

Aanvankelijk lijkt het mysterie dat van het doodshoofd op de kever te zijn, hetgeen mij deed denken aan de Japanse samoeraikrabben die een tekening op hun omhulsel hebben die te veel lijkt op dat van het gezicht van een samoerai om toeval te kunnen zijn en waarvan een verklaring is dat Japanse vissers deze tekening onbewust maar door hun toedoen bij de krabben evolutionair hebben geselecteerd omdat ze geloven dat krabben met een samoerai-achtig gezicht reïncarnaties van gestorven samoerai’s zijn en daarom precies de krabben, behept met deze gril van het toeval, systematisch teruggooiden in de zee. Maar Poe’s verhaal neemt een andere wending en gebruikt de verwarring tussen kever en tekening van een doodshoofd slechts als een eerste vraagstuk van interpretatie: wat is echt en wat is niet echt van wat je ziet? Is niet alles wat we waarnemen een interpretatie waarbij onze interpretatie – heel postmodern – tevens de werkelijkheid wordt (zoals bij de samoerai-tekening bij de krabben)? Via de geheime inkt die slechts zichtbaar wordt bij verhitting – opnieuw een verwijzing naar hoe slechts de geest (de interpreterende hitte) de werkelijkheid zichtbaar maakt en dus vormt – concentreert het verhaal zich tot slot op de tekst van de geheime plattegrond die wordt ontcijferd, resulterend in de vondst van de zowel in de aarde als door middel van de geheimtaal verborgen schat.

Hoe briljant ook de ontcijfering is, alles wat Legrand doet is en blijft een interpretatie: dat het de schat oplevert lijkt een modernistische bevestiging van de ‘waarheid’ van Legrands deductie maar net als bij een detective waarbij de dader wordt ontmaskerd door uiterst scherp waar te nemen en te redeneren is er uiteindelijk geen zekerheid maar blijft het een hypothese die slechts geloofwaardig is gemaakt: de gevonden schat is ook slechts waardevol omdat wij waarde hechten aan goud en geld zoals (alleen) wij waarde hechten aan een verklaring of betekenis überhaupt.

Bovenal laat Poe zien dat er geen fundamenteel onderscheid is tussen werkelijkheid en fictie: alles is slechts interpretatie. Poe schept ook aldoor bewust verwarring over wat ‘echt’ is en wat interpretatie of constructie achteraf is. Zo geeft hij bv. de tekst in geheimtaal vanuit zijn herinnering maar dat is onmogelijk: ook dat ‘gegeven’ is aldus een constructie achteraf. Zelfs betekenissen zijn niet stabiel maar constructies die aldoor veranderen: bv. Bishop’s Hostel blijkt geen hostel of hotel maar Bessop’s Castle dat op zijn beurt geen kasteel maar een rotspartij blijkt te zijn. Nota bene het motto van het verhaal dat een citaat uit All in the Wrong zou zijn, is een verzinsel want dat werk bestaat niet... Omgekeerd is het verhaal bezaaid met namen en zaken waarvan je verwacht dat ze bedacht zijn voor het verhaal maar die wel echt zijn, zoals Sullivan’s Island en de piraat Captain Kidd. De wijze waarop Legrand interpreteert en betekenis vindt, is in wezen hoe ook de wetenschap de feiten construeert en aldus de werkelijkheid interpreteert. Aan de ene kant suggereert de buitenste omhulsel van het verhaal dat elke vondst of interpretatie een bevlieging van een krankzinnige is (als gebeten door een insect) en net daaronder is er de interpretatie dat zo’n vondst misschien niet de waarheid maar dan toch waardevol is (de vondst van de verborgen piratenschat), waarbij de lezer voortdurend wordt uitgedaagd om zelf te oordelen of hij de geleverde verbanden of interpretatie geloofwaardig acht. Daarbij is Legrand, die hier in de beschrijving bij het boek wordt omschreven als “een zonderlinge, rare man” die voor waanzinnig wordt gehouden in essentie Poe zelf die als dorpsgek bekend stond en ook fanatiek puzzels oploste maar die bovenal net als Legrand intens leed onder zijn armoede zodat alleen een verborgen schat de oplossing betekent.

Reeds dit eerste door mij gelezen verhaal van Poe lijkt aldus een typisch postmoderne boodschap te bevatten waarbij Poe al vooruit lijkt te wijzen naar bv. Nietzsche’s beroemde parabel van de dolleman die de dood van God proclameert: we kunnen de werkelijkheid niet doorgronden maar haar slechts interpreteren waarbij die werkelijkheid – de verborgen schat – pas verschijnt door onze opgraving. De werkelijkheid is niet gegeven maar onze eigen constructie. Daarbij weet Poe tegelijk meteen een spannend mysterie te presenteren dat subliem (en veelgelaagd) is, maar dat in tegenstelling tot het sublieme in Shelley’s romantische roes slechts het bovennatuurlijke en het irrationele zoals waanzin suggereert en tegelijk wordt ontmaskerd door een rationele oplossing, resulterend in de postmoderne ontnuchtering dat er slechts betekenis is voor zover wij (of de context) er betekenis in leggen.

Graag gedaan, Robin.