Generaal zonder Leger - Özcan Akyol (2020)

Boekenweekessay 2020: Boekenweekessay: Generaal zonder leger | BOEKENWEEK 2020

“Het boekenvak is incestueus en verziekt” - Boekenweekessay Özcan Akyol - YouTube

Hier nog een interview bij DWDD eerder deze week.

Zie ook de discussie op het forum.

Boekenweek 2020: wie is de echte dwarsdenker en wie speelt rebel voor de bühne? - NRC*

Ik las vanochtend ook die review van NRC, nogal aan de zure kant en meer op de man dan op de inhoud (deels wel eens hiermee maar ik kom nog met mijn stukje).

Arjan Peters zit er wat dat betreft relaxter in: Privacy settings - volkskrant.nl

Op basis van het optreden van Akyol in DWDD kan ik enkel met de kritieken die ik lees - in met name het NRC - instemmen en moet ik bekennen dat het stuk van Arjan Peters niet overtuigt om anders te doen denken. Maar goed, ik ben benieuwd naar jouw aankomende stuk voor de nuance

Dit is een pamfletje, en zo moet je dit ook lezen. Als een stukje vermaak dat soms heel behoorlijk fijn geschreven is, met enkele rake observaties ook vanuit enkele eigen ervaringen en een prachtige omschrijving van Daan Heerma van Voss als toetje. Vooral op hoofdlijnen kan ik me vinden. Iets waar Akyol zich aan stoort, is dat de boekenwereld zichzelf zo serieus neemt en dat uit zich in frustratie bij de minder succesvolle schrijvers. Al is dit wat kort door de bocht, want ook een Tommy Wieringa, toch succesvol te noemen, vindt ook wel dat literatuur verheven is, niet enkel zijn minder succesvolle collega's. Maar vooral zijn eigen ervaringen zijn wel een meerwaarde, hoe hij behandeld wordt, hoe anderen uit het boekenvak praten over bepaalde lectuur et cetera, dat zijn prima stukjes.

Maar ik ben het wel eens met enkele kritieken dus. Dat Akyol zelf wat hypocriet is vind ik niet zo heel erg ter zaken doend voor de beoordeling van dit werkje, dat hij soms wel erg kort door de bocht gaat wel. Zo noemt hij kort dat een auteur ooit 5 volle sterren kreeg en de recensent van dienst dan bezoldigd mee op tournee gaat. Hij noemt geen namen en rugnummer want ongetwijfeld kan hij dit niet hard maken, maar laat dit dan weg. Nu smaakt dat naar meer, maar krijg je verder niets. Akyol schrijft ook een stukje over de grote 3, dat die een oorlogsverleden hadden en daardoor grote verhalen konden vertellen, anders dan veel millennials die zich schrijver noemen. Dat is interessant, en daar verwacht je stiekem dan een analyse daarop maar het blijft bij die opmerking, Jammer.

Vervolgens gaat het ook over de ontlezing van Nederland en hier gaat hetzelfde op. Akyol geeft vooral de schuld aan de hedendaagse schrijvers en hun navelstaarderij waar niemand buiten de ring zich voor interesseert maar gaat hier niet echt op door. Hij noemt ook wel andere zaken als Netflix en smartphones, maar daar blijft het bij. Steeds weer roept hij interessante dingen, om vervolgens niet de verdiepingsslag te maken.

Maar als gezegd, dit is een pamflet, zijn boodschap komt helder over en dat is in zoverre voldoende dan, maar dit werkje had uitgebreider gekund en inhoudelijk veel beter. Nu vermaakt het vooral als tussendoortje, maar blijf je trek houden. 3,0*.

Uitstekend mee vermaakt. Mjk87 heeft het mooi verwoord, niks aan toe te voegen inhoudelijk gezien. Zelf vind ik het ok dat het op onderdelen wellicht uit de bocht vliegt, of dat Akyol zijn eigen voorzet op doel weigert in te koppen. Zijn manier van beschrijven vind ik gewoon prettig. Zoals ik dat ook vaak vindt van zijn columns, welke ik altijd als eerste lees als ik de krant open sla. Met deze man zou ik weleens een avondje in de kroeg willen zitten, slap ouwehoeren over alles wat in de wereld gaande is. Heerlijk lijkt me dat, blijven dromen...

Ik lees en hoor hier en daar dat Akyol wat onaardige en vooral onware dingen over de studie Nederlands heeft geschreven in zijn polemiekje. Op Neerlandistiek.nl reageren Marc van Oostendorp en Luck van Leeuwen hierop: Waarom wil iemand dit lezen? en Özcan Akyol heeft geen flauw benul. Ik zag het toch als mijn plicht om dit met jullie te delen

Ik kan Eus' columns wel waarderen, maar wat heeft die man toch oliedomme dingen opgeschreven in dit boekje...

Ben benieuwd. Vandaag gekocht. Ik kwam binnen bij Broese en wie zie ik daar signeren? Eus! Van elke (voor mij) oninteressante schrijver weet ik het meestal als ze een lezing komen geven maar uitgerekend hiervan had ik geen flauw benul. Niet dat het signeren mij iets boeit, heb het ook niet laten signeren maar had wel graag zijn lezing bijgewoond. Praatje maken met de schrijver etc is om een of andere reden niks voor mij om te doen.

Ik kan me vinden in de beredenering dat zogenaamde hoogstaande proza en pulp te makkelijk van elkaar worden gescheiden en dat het aan de lezer zelf is het geschrevene al dan niet als boeiende literatuur te zien (hierin, waar dan ook, vanuit een soort intellectueel perspectief een scheidslijn aanbrengen, is waanzin). De Nobelprijs van Bob Dylan, bijvoorbeeld, waar toch enige commotie over ontstond, was mijns inziens verre van onverdiend en geeft juist de veelzijdigheid aan van wat literatuur mag worden genoemd. Echter, dat er iets zou bestaan als het kapot analyseren van boeken of teksten (wat dhr. Akyol ergens in dit essay beweerd), daar geloof ik niet zo in. Zo kwamen bij mij, tijdens het lezen van dit boekje, tegengestelde gevoelens op, omdat Akyol bij vlagen interessante opvattingen optekent maar zijn beweringen soms nogal geforceerd overkomen, alsof hij een weg was ingeslagen en ondanks corrigerende signalen van de navigatie maar gewoon is door blijven gaan (over dwars zijn gesproken...). Het lijkt me namelijk onmogelijk voor een doorsnee lezer (alsook voor de schrijver van dit essay) een waardig oordeel te vellen over de aan-/afwezigheid van dwarsdenkers in een 'literair landschap' dat volgens mij een stuk breder is – onoverzichtelijk breed zou ik willen zeggen – dan de auteur hier doet vermoeden.

Leest weer als een trein.
Ben het inhoudelijk over het algemeen eens met de strekking van dit essay. Ik herken wel dat er onderscheid wordt gemaakt tussen lectuur en ‘echte’ literatuur en dat het boekenvak zichzelf erg serieus neemt. Grappig wat hij schrijft over de nieuwe generatie schrijvers, het was mij ook al opgevallen dat veel romans enigszins vergelijkbaar zijn qua thematiek, al is het misschien oneerlijk van mij om dit te beweren aangezien ik ze lang niet allemaal gelezen heb.

Akyol gaat inderdaad niet overal diep op in maar ligt dat niet aan het feit dat het een essay is? Ik weet niet hoe lang een essay mag zijn maar misschien dat er niet genoeg ruimte was? Al met al, veel verwacht ik niet perse van een pamflet/essay maarmet ‘Generaal zonder leger’ kreeg ik meer dan genoeg leesplezier ervoor terug.

Een essay mag best diepere argumentatiestructuren hebben. Vergelijk dit met de ook in dit stuk aangehaalde toespraak van Karel van het Reve: dát is een essay. Dit is een aardig pamflet, waarin vooral iedereen wordt weggedragen als claqeur (kende ik nog niet), grachtengordel en incestueus gebroed. Wat ook wel aardig is btw.

Ik vind het wel cynisch dat Özcan in zijn passage bij De Wereld Draait Door zegt 'de Grote Drie hadden tenminste de oorlog om over te schrijven,' en dat niet veel later een virus de hele samenleving lamlegt en alle jonge schrijvers (ik beken schuld) plots lockdownverhalen beginnen te pennen.

Al dat thuis zitten gaat vast een hoop spectaculaire verhalen opleveren.

Spectaculairder dan De avonden waarschijnlijk wel.

Hij is vrij toegankelijk te benaderen hoor, heb hem ook al paar keer ontmoet. Stuur hem eens een privé-bericht op Twitter of Facebook en zie wat er van komt!

Dan ben ik maar 'antiek', maar ik ben het op zoveel punten met Akyol oneens. Het verdedigen van het DWDD-boekenpanel bijvoorbeeld:

Van een echte liefhebber van de literatuur, iemand die lezen in het algemeen een warm hart toedraagt, zou je een applaus verwachten voor De Wereld Draait Door, omdat het programma een prominente plek aan boeken in de kostbare zendtijd schenkt, terwijl de branche zelf bezig is om zichzelf zo klein en onaantrekkelijk mogelijk te maken. […] Dankzij het boekenpanel wandelen drommen mensen die anders misschien niet zo snel een boek zouden lezen door de aanstekelijke manier van praten over literatuur óók naar de boekhandel.

Alsof die boeken van DWDD ook echt daadwerkelijk gelezen worden. Die dingen verdwijnen in het algemeen ergens in een donker hoekje van een dressoir, ongelezen, verhuizen na een tijdje naar de zolder om uiteindelijk naar de kringloop gebracht te worden waar niemand ze nog wil hebben. Deze cyclus herhaalt zich zodra zich weer een nieuwe hype heeft aangediend. Het enige wat dat boekenpanel opleverde is dat er even wat meer boeken werden verkocht.
Die aanstekelijke manier van praten (ik zou het eerder omschrijven als kritiekloos) heeft naar mijn mening juist een averechts effect. Mensen die anders nooit wat lezen kopen een boek dat eigenlijk helemaal niet bij ze past en dat draait vrijwel altijd uit op een teleurstelling.
Of het voorbeeld dat Akyol geeft van die zelfingenomen boekhandelaar, ook al zoiets. Nou, ik geef die man groot gelijk. Als ik een boekhandel zou hebben en ik verkoop alleen Kluuns dan zou ik dat ook verschrikkelijk vinden. Precies wat hij zegt: '..het liefst stuur ik onze klanten met mooi werk naar huis.' Dat je neerkijkt op mensen die dat soort boeken lezen omdat je zelf van Dostojevski houdt, dat is inderdaad heel akelig, maar je mag toch hopelijk wel wat vinden van de boeken die worden gelezen?
Waarom zou het niet allemaal naast elkaar kunnen bestaan? zegt Akyol. Het mag van mij zeker wel naast elkaar bestaan. In mijn tijd had je de boekenseries van Virginia Andrews en Baantjer, niks mis mee. Maar we zijn volledig doorgeschoten. Zo'n winkel als de Bruna, die ligt tegenwoordig helemaal vol met boeken van BN'ers, politici, sporters, etc... En dan is er nog een ander nieuw verschijnsel in opmars: boeken geschreven door influencers, vloggers, mensen bekend van Instagram.. Volgens Akyol is daar allemaal niks mis mee. Nou, ik noem dat geen normale gang van zaken meer.
Nee, geen plezierig boekje. Beetje achterhaald eigenlijk en schaamteloos hypocriet ook af en toe, als hij een of ander panelgesprek omschrijft dat hij ooit bijwoonde in De balie in Amsterdam: 'waar ze elke week met dezelfde talking heads de wereldproblematiek proberen op te lossen, maar steevast zonder resultaat de avonden eindigen met een biertje of een wijntje aan een van de houten tafels.'

Hij woont wel in een mooie stad. De Brink in Deventer is wat mij betreft een van de fraaiste (bebouwde) plekken van Nederland. Maar daar ga ik geen punten voor geven hoor.