De Wasbeer - Aleksandr Skorobogatov (2020)

Tijdens een alpenvakantie gelezen en ik vertelde het gezelschap waar ik mee reisde dat het boek De wasbeer heet en over een wasbeer gaat. Veel verder kwam ik eerlijk gezegd niet met m'n uitleg. Skorobogatovs verhaal is dan ook nauwelijks na te vertellen. Wat je er over kan zeggen is dat het een kolderverhaal is, maar ook een metaroman en een boek vol verwijzingen. Het kolderverhaal handelt over een wasbeer met menselijke eigenschappen, die allerlei avonturen beleeft en uiteindelijk in de zon belandt waar hij golft met God en de slang uit het paradijs doodschiet. De metaroman bestaat uit twee observatoren van de wasbeer; één daarvan is de verteller en de ander een 'u', die tegelijk CEO van de grootste handelsbank van de wereld is. Een deel van hun observaties en ook een deel van de belevenissen van de wasbeer bestaat uit hallucinaties ten gevolge van geestverruimende middelen. De literaire verwijzingen, tenslotte, laten het boek wortelen in de Russische literaire traditie. Skorobogatov sluit misschien nog het meest aan bij Boelgakov, die overigens niet vernoemt wordt volgens mij.
Bij kolderverhalen ligt afstomping altijd op de loer en ook De wasbeer ontkomt daar niet helemaal aan. Soms is het gewoon teveel van hetzelfde of te absurdistisch om geboeid te blijven. Daardoor wordt het bij momenten wat vermoeiend, een kwestie van pagina's doorploegen. Maar de herhaling van motieven is ook erg komisch en de verschuivingen van de setting houden het eindelijk toch aangenaam tot het eind. Een bijzonder kwartaalboek in elk geval!

O wee het boek dat op Alkibiades zou volgen! Niet goed wetende welk boek ik voor deze moeilijke opdracht zou stellen, besloot ik maar het boek van het kwartaal onder handen te nemen.

De Wasbeer zal voor mij de geschiedenis ingaan als een 'vreemd' boek. Het zou een beetje flauw zijn om de gebeurtenissen als onrealistisch neer te zetten, want dat weet je nu eenmaal nog voor je het boek ingaat. En toch... Ik probeer het even aan de hand van een voorbeeld uit te leggen. Ergens in het boek wordt de wasbeer door een trein afgezet aan een museum. Om dit te doen, verlaat de trein het spoor en rijdt de stad in. Mijn automatische reactie was: dit kan niet. Zoek een andere oplossing want deze deus ex machina oplossing verraadt voor mij lui schrijven in plaats van creativiteit. Ik ben er overigens niet helemaal aan uit waarom dit mij (als notoir Stephen King lezer) stoort. Een dorp dat volledig van de buitenwereld afgesloten wordt door een koepel is ok, maar een trein die niet op het spoor rijdt, is nonsens? Begrijpen wie kan.

Verhaaltechnisch was dit verhaal voor mij een grote sof. Nergens staat er iets op het spel, nergens kreeg ik het gevoel dat de wasbeer in gevaar was of wat dan ook. De auteur draait op verschillende momenten de klok gewoon terug en tja... Dan zijn we in FC De Kampioenen-land qua verhaal/scenario.

Een positief aspect is de vlotte leesbaarheid. Jammer genoeg onderstreept dit ook mijn vorig punt. Het wordt nergens beklijvend, dus sloeg ik de pagina's vlot om. Bovendien is dit een boek à la russe, dertien pagina's beschrijvingen waar dertien zinnen zouden volstaan. Als zo'n passage dan weggezet wordt als psychedelische droom, waarom heb ik dan tijd geïnvesteerd, dacht ik vaak.

Tja, de eindbalans is allesbehalve positief. Helaas. Ik had op een Animal Farm gehoopt en kreeg een 21ste eeuwse Herman Brusselmans. Kolderverhalen zijn blijkbaar mijn ding niet. Meermaals deed het boek me aan een andere persoonlijke teleurstelling denken: A Confederacy of Dunces - John Kennedy Toole (1980)

2*

Oef, niet best. Helaas had ik voor een groot deel dezelfde leeservaring als H€yoka en kom ik ook tot dezelfde beoordeling.

Het sukkelt mij allemaal teveel voort zonder dat er ook maar ergens bewust de diepte gezocht wordt. Natuurlijk worden er soms wat voorzetjes gegeven, maar om nu al het werk zelf te moeten doen vind ik ook alweer zoiets. Daar krijg ik een 'improv-night voor de lokale toneelvereniging-gevoel' bij. Roep eens een scenario?!

Ik stoor me vooral aan het gebrek aan urgentie. Niks hoeft en nog erger; niks is.

Altijd goed om weer eens iets totaal anders gelezen te hebben, maar nee danku. Hopelijk hebben de andere lezers van het Boek van het Kwartaal hier meer lol mee.