De Wasbeer - Aleksandr Skorobogatov (2020)

De Wit-Russische schrijver Aleksandr Skorobogatov woont door zijn huwelijk met een Belgische sinds 1992 in Antwerpen. Zijn echtgenote Rosemie Vermeulen staat in voor de vertaling van zijn Russische manuscripten naar het Nederlands. In de loop van 2019 heeft hij zich bij uitgeverij De Geus te Amsterdam gecommitteerd aan het schrijven van twee romans, waarvan 'De Wasbeer' er één is.

Recensie van 21 februari 2020 in het Belgische periodiek 'De Tijd' door Erik Ziarczyk:
‘Alleen een sprookje laat zich snel vertellen' | De Tijd

Skorobogatov is als schrijver onder andere beïnvloed door het werk van de Russische auteur Daniil Charms (1905-1942):
Ik Zat op het Dak - Daniil Charms (1999) - BoekMeter.nl

Wil ik ontzettend lezen!

Doen! Ik vind het een

Ik zag nog een Recensie

Tijdens een alpenvakantie gelezen en ik vertelde het gezelschap waar ik mee reisde dat het boek De wasbeer heet en over een wasbeer gaat. Veel verder kwam ik eerlijk gezegd niet met m'n uitleg. Skorobogatovs verhaal is dan ook nauwelijks na te vertellen. Wat je er over kan zeggen is dat het een kolderverhaal is, maar ook een metaroman en een boek vol verwijzingen. Het kolderverhaal handelt over een wasbeer met menselijke eigenschappen, die allerlei avonturen beleeft en uiteindelijk in de zon belandt waar hij golft met God en de slang uit het paradijs doodschiet. De metaroman bestaat uit twee observatoren van de wasbeer; één daarvan is de verteller en de ander een 'u', die tegelijk CEO van de grootste handelsbank van de wereld is. Een deel van hun observaties en ook een deel van de belevenissen van de wasbeer bestaat uit hallucinaties ten gevolge van geestverruimende middelen. De literaire verwijzingen, tenslotte, laten het boek wortelen in de Russische literaire traditie. Skorobogatov sluit misschien nog het meest aan bij Boelgakov, die overigens niet vernoemt wordt volgens mij.
Bij kolderverhalen ligt afstomping altijd op de loer en ook De wasbeer ontkomt daar niet helemaal aan. Soms is het gewoon teveel van hetzelfde of te absurdistisch om geboeid te blijven. Daardoor wordt het bij momenten wat vermoeiend, een kwestie van pagina's doorploegen. Maar de herhaling van motieven is ook erg komisch en de verschuivingen van de setting houden het eindelijk toch aangenaam tot het eind. Een bijzonder kwartaalboek in elk geval!

O wee het boek dat op Alkibiades zou volgen! Niet goed wetende welk boek ik voor deze moeilijke opdracht zou stellen, besloot ik maar het boek van het kwartaal onder handen te nemen.

De Wasbeer zal voor mij de geschiedenis ingaan als een 'vreemd' boek. Het zou een beetje flauw zijn om de gebeurtenissen als onrealistisch neer te zetten, want dat weet je nu eenmaal nog voor je het boek ingaat. En toch... Ik probeer het even aan de hand van een voorbeeld uit te leggen. Ergens in het boek wordt de wasbeer door een trein afgezet aan een museum. Om dit te doen, verlaat de trein het spoor en rijdt de stad in. Mijn automatische reactie was: dit kan niet. Zoek een andere oplossing want deze deus ex machina oplossing verraadt voor mij lui schrijven in plaats van creativiteit. Ik ben er overigens niet helemaal aan uit waarom dit mij (als notoir Stephen King lezer) stoort. Een dorp dat volledig van de buitenwereld afgesloten wordt door een koepel is ok, maar een trein die niet op het spoor rijdt, is nonsens? Begrijpen wie kan.

Verhaaltechnisch was dit verhaal voor mij een grote sof. Nergens staat er iets op het spel, nergens kreeg ik het gevoel dat de wasbeer in gevaar was of wat dan ook. De auteur draait op verschillende momenten de klok gewoon terug en tja... Dan zijn we in FC De Kampioenen-land qua verhaal/scenario.

Een positief aspect is de vlotte leesbaarheid. Jammer genoeg onderstreept dit ook mijn vorig punt. Het wordt nergens beklijvend, dus sloeg ik de pagina's vlot om. Bovendien is dit een boek à la russe, dertien pagina's beschrijvingen waar dertien zinnen zouden volstaan. Als zo'n passage dan weggezet wordt als psychedelische droom, waarom heb ik dan tijd geïnvesteerd, dacht ik vaak.

Tja, de eindbalans is allesbehalve positief. Helaas. Ik had op een Animal Farm gehoopt en kreeg een 21ste eeuwse Herman Brusselmans. Kolderverhalen zijn blijkbaar mijn ding niet. Meermaals deed het boek me aan een andere persoonlijke teleurstelling denken: A Confederacy of Dunces - John Kennedy Toole (1980)

2*

‘De wasbeer’ is een absurdistische fabel en inderdaad zoals H€yoka aangeeft een vreemd boek of inderdaad eRCee, een kolderverhaal. Ik kan me vinden in jullie beider mening.
Juist door dat vreemde, die kolder, ging ik rechtop in mijn stoel zitten. Maar bovenal was ik op slag verliefd op de wasbeer; ik zag hem voor me, ik leefde mee en vind ik hem heel grappig. Dit kleine dier, deze kleine man, draagt het verhaal.
In het eerste gedeelte van het boek was ik nog zo verliefd dat ik bijna als een kind in een kring met andere kinderen ging zitten om naar oom Aleksandr Skorobogatov te roepen: “Vertel! Vertel nog meer …”
Waar ‘De Wasbeer’ over gaat staat in hoofdstuk 256 in éen zin van zes regels trefzeker aangegeven.
Dus ja, had het hier en daar korter gekund maar dat is de vorm die Oom gekozen heeft en waardoor ik bij vlagen ongeduldig werd en bij vlagen weer geamuseerd was.
Dat dingen niet ‘kunnen’ mag duidelijk zijn maar dat fantastische is voor mij wederom zowel irritant als amusant. Wanneer de figuren in het boek hallucineren haak ik bijna af, zeker de grootse hallicunaties met buitenaardse moordenaars gaan me dusdanig de keel uithangen dat ik geneigd ben te stoppen. Maar zie, daar is weer die lieve wasbeer, dat schattige beestje met zijn kepie en veel te grote jachtgeweer achter zich aanslepend, hij redt het verhaal samen met zijn Grote vriend tot een aangenaam slot.
Een bijzondere leeservaring wat mij betreft.

Oef, niet best. Helaas had ik voor een groot deel dezelfde leeservaring als H€yoka en kom ik ook tot dezelfde beoordeling.

Het sukkelt mij allemaal teveel voort zonder dat er ook maar ergens bewust de diepte gezocht wordt. Natuurlijk worden er soms wat voorzetjes gegeven, maar om nu al het werk zelf te moeten doen vind ik ook alweer zoiets. Daar krijg ik een 'improv-night voor de lokale toneelvereniging-gevoel' bij. Roep eens een scenario?!

Ik stoor me vooral aan het gebrek aan urgentie. Niks hoeft en nog erger; niks is.

Altijd goed om weer eens iets totaal anders gelezen te hebben, maar nee danku. Hopelijk hebben de andere lezers van het Boek van het Kwartaal hier meer lol mee.

Ik was hierin begonnen, maar na tien procent kan ik al zo'n beetje aanvoelen dat dit een kwelling wordt als ik het helemaal uit moet lezen, dus ik ben gestopt en ga nu wat anders lezen.

Ik was gezien je post in februari 2020 heel benieuwd wat je ervan zou vinden. Wat jammer maar een kwelling moet het zeker niet worden of zijn…

ik ben nu niet echt gemotiveerd om het ook te gaan lezen. Bovendien heb ik nog vijf boeken liggen en vijf gereserveerd bij de bieb...

Ik vrees dat het een typisch geval ‘Je houdt ervan of je haat het’ is…Helaas doet het Inkijkexemplaar van Bol het niet, zodat je een idee kunt krijgen of het naar je smaak is. Dat kan wel bij de on-line bibliotheek.

Het is niet dat ik het verschrikkelijk vond, hoor, zeker niet, maar momenteel wat moeite met lezen en ik voelde zo aan dat als het zo door zo gaan als in het begin ik er steeds tegenaan zou zitten te hikken en het lezen nog moeilijker zou worden.

Ik ben op twintig procent en naarstig op zoek naar een achterliggende betekenis. De wasbeer zou de kleine man kunnen zijn die overal gevaar loopt en de klappen krijgt, zelfs van onze lieve heer en dat is dan nog omdat die hem eigenlijk te schattig vindt om hem gewoon akelig dood te laten gaan.
Die wasbeer is jong, niet al te snugger, slecht geheugen, moeizame concentratie maar denkt dan wel dingen als: de tentoonstelling van de Franse schilderkunst uit de negentiende, twintigste eeuw is iets om naar uit te kijken. () Maar aangezien echte kunst onsterfelijk is, dacht de wasbeer verder, is er geen haast bij. De doeken van de grote Renoir zullen ook volgende week nog even prachtig zijn als honderd jaar geleden.

Voorlopig lijkt het op een niet-newtoniaanse vloeistof: als ik denk vastigheid te vinden vloeit het in de volgende zinnen weer weg.
In een keer uitlezen gaat me niet lukken. Het wordt iedere week een stukje met tussendoor ruimte voor coherente teksten. Het kan dus even duren voor deze uit is.

Stop making sense.

Want ja Pythia je moet er echt in verder willen lezen …
Ik zal volgende keer wat minder hysterisch me mengen in suggesties voor een kwartaalkeuze
Maar toen was ik juist nog verliefd en wìlde ik verder lezen en in mijn verliefdheid dat met de hele wereld delen … Als je dat nu niet hebt gewoon opzij leggen, later in het boek kwamen voor mij enkele paddo achtige taferelen waarbij ik echt dacht ik ga stoppen… maar wilde ik de Wasbeer nog blijven volgen tot het eind, die eerste verliefdheid hielp daarbij.
Niemand zal het je hier kwalijk nemen

Als je maar stug doorleest word je uiteindelijk toch meegesleept.
Een kabouter die in een paddo woont helpt daar natuurlijk wel bij

Stop making sense, zei eRCee en dat was prima advies.'

Na de kabouter in de paddo ging ik de humor ervan inzien en heb ik het boek met veel plezier in een keer uitgelezen. Het zit vol absurde situaties met onverwachte wendingen die op het juiste moment uit de lucht komen vallen.
Het speelt zich allemaal overduidelijk in Rusland af en ik heb besloten dat de wasbeer staat voor de Russische ziel: trouw aan het gezag (aan de wasbeer-vrouw, aan god de heer), ook als dat niet in zijn belang is.

Een heerlijk kwartaalboek dat ik anders niet gelezen zou hebben en dan zou ik iets gemist hebben.