menu

De Langste Adem. Een Leven met Joost Zwagerman - Arielle Veerman (2020)

mijn stem
3,38 (4)
4 stemmen

Nederlands
Autobiografische Roman

288 pagina's
Eerste druk: Prometheus, Amsterdam (Nederland)

De plotseling dood van Joost Zwagerman op 8 september 2015 bracht een schok teweeg. Niet alleen bij het brede publiek dat de schrijver kende, ook familie en vrienden werden erdoor overvallen. Voor Arielle Veerman, die bijna twintig jaar met hem getrouwd was en drie kinderen met hem kreeg, betekende zijn dood na hun scheiding het slot van een jarenlang conflict. In de langste adem beschrijft ze de aanzegging van het overlijden, de dagen die erop volgden, het openbare afscheid, de begrafenis en tenslotte het bezoek aan het lege huis dat Joost achterliet. Maar ook memoreert ze de beslissende momenten in hun relatie: hun vriendschap op de middelbare school, de hereniging in 1992 na haar lange verblijf in het buitenland en hun leven samen in Amsterdam. In deze emotionele periode waarin ze teruggeworpen wordt op haar herinneringen zoekt ze naar aankondigingen van de destructieve daad waar hij altijd een tegenstander van was en stel zichzelf vragen over het spanningsveld tussen gezinsleven en het werk van een productieve schrijver, voortdurend op zoek naar erkenning en publiek.

zoeken in:
avatar van the Cheshire cat
4,0
Ik zal meteen opbiechten: ik heb dit boek uit pure nieuwsgierigheid meegenomen van de bieb, vanuit sensatiezucht, alsof je bij de kapper zit en de onbedwingbare behoefte voelt een Story van de tafel te grissen.
Maar wonder boven wonder blijkt het een uitstekend geschreven autobiografie; eerder non-fictie dan autobiografische roman.
Ariëlle Veerman, de ex-vrouw van Joost Zwagerman, weet het allemaal smeuïg te brengen, vooral op de momenten dat Jessica (Durlacher, red.) en Bram Bakker op het toneel verschijnen, nou dan wordt het smullen geblazen hoor. Bram Bakker is eigenlijk de enige die ze niet spaart.. knap hoe ze in een enkele zin hem iets akeligs weet mee te geven: Hij legde zijn notities voorzichtig op de grond, alsof ze van glas waren, leunde vervolgens achterover en keek me vragend aan terwijl hij zijn benen over elkaar sloeg.
Maar het is zeker geen "haatverslag". Op mij kwam het allemaal oprecht over en geeft haar boek een goed beeld van een vrouw die samenleeft met een bekende schrijver die na een vechtscheiding ook nog eens zelfmoord pleegt, al komt de donkere kant van haar echtgenoot niet altijd even goed uit de verf en lijkt het soms eerder over futiele probleempjes binnen een slecht huwelijk te gaan.
Enfin, begin '90 was ik helemaal geobsedeerd door Joost Zwagerman. Ik las zijn romans, zijn columns over pop en merkte dat we vaak op één golflengte zaten.
Heb bovendien nog een paar interessante dingetjes over Zwagerman ontdekt; zo liep hij op de middelbare school een volleybalblessure op en ik heb precies zo'n zelfde blessure, ook door volleybal opgelopen tijdens gym op school en ook aan mijn middelvinger.
Ook te weten gekomen via dit boek is dat Zwagerman opgroeide in de na-oorlogse wijk De Hoef in Alkmaar, een wijk met veel straten vernoemd naar kunstschilders, een schildersbuurt zeg maar, hijzelf in de Jan van Eykstraat, maar ik zag ook straten als de Ferdinand Bolstraat en de Picassolaan.'
Vond ik wel grappig.

avatar van the Cheshire cat
4,0
Ex-vrouw van Joost Zwagerman Arielle Veerman schreef 'De Langste Adem' over de zelfdoding van Joost

Zoals in de comments al staat: lijkt wel een kruisverhoor. Ook het feit dat er tussen haar en de presentatoren nog twee gasten zitten, zegt wel genoeg eigenlijk.

avatar van Robsessie
3,5
Je lijkt enkele vraagtekens te zetten bij haar verhaal? Of je denkt dat het te erg door haar perspectief en ervaringen is gekleurd?

Ik heb altijd met veel plezier Zwagerman gelezen - vooral bij de jongere ik ging het er als zoete koek in -, maar hoe meer ik na zijn dood ben gaan lezen, bleek steeds meer dat die man niet goed snik was. Uit dit boek, uit interviews, uit essays. Een obsessieve, zwaar depressieve en dominante man, naar ik begreep. Vrij veel gelezen over zelfmoord, in het bijzonder zelfmoord onder schrijvers, en daar bleek ook dat hij er allerlei eigenaardige ideeën op nahield die vooral in zijn eigen hoofd zaten en die hij maar niet los kon laten.

Er is ook een aardige docu (docuutje?) over hem verschenen. Van Coen Verbraak.

Ik wil overigens niet zeggen dat het een compleet verdorven man was, maar volgens mij was er wel een behoorlijk verschil tussen de frontstage en de backstage Zwagerman. Fascinerend figuur.

avatar van the Cheshire cat
4,0
Ja, ik had dat stukje al drie keer veranderd, omdat ik niet goed verwoorden kan wat ik er nu precies van vind (misschien komt er nog een vierde keer hoor haha..)

Ik geloof haar wel op haar woord en dat Zwagerman niet de allermakkelijkste was geloof ik ook meteen (hij was dan ook ziek) maar.. Laat ik het anders zeggen: ze geeft eigenlijk steeds voorbeelden die in ieder slecht huwelijk voor kunnen komen waardoor je als lezer wellicht het idee kan krijgen dat ze van iets kleins iets groots maakt en dat ze vanuit een zekere rancune hem in een kwaad daglicht wil zetten. Ik zeg niet dat ze dit doet, maar ze weet die voorbeelden niet goed te relateren aan een depressie. Al snap ik dat dat lastig is.

Ergens achterin haalt ze een citaat aan van Patricia de Martelaere, ik zal het hier even neerzetten: "Men stelt de klassieke zelfmoordenaar voor als de sombere eenzaat, de kniezer en de piekeraar, (...) gebukt onder een zwaarwichtige wanhoop. In werkelijkheid is (...) "de suïcidale persoonlijkheid" eerder van het energieke, vitale, overactieve type, ambitieus en prestatiegericht, succesrijk en zelden uitgesproken briljant." Dit citaat slaat helemaal op Zwagerman natuurlijk en op depressieve (succesvolle) kunstenaars in het algemeen, maar ik ben het er niet echt mee eens, want uit ervaring weet ik, ik breng zelf een paar dagdelen in de week door met 'gekken', dat veel suïcidalen helemaal niet energiek en overactief en prestatiegericht zijn, verre van zelfs. En piekeraars die zelfmoord plegen, die heb je genoeg hoor. Maar goed, dit terzijde.

Het blijft inderdaad een fenomeen die Joost Zwagerman.

avatar van psyche
psyche (crew)
Vandaag is het acht jaar geleden dat ik werd opgeschrikt door het nieuws dat Joost Zwagerman door eigen hand een eind aan zijn leven had gemaakt. Als totale buitenstaander was ik ook boos, want was het niet juist JZ die ooit meende dat zelfdoding een stempel drukt op nabestaanden? Was het niet juist JZ die ervoor wilde vechten niet mee te gaan in de doodswens van een mens die met suïcidaliteit kampt?
Tegelijkertijd is er de wetenschap dat JZ ziek was, heeft geleden. De documentaire van Coen Verbaak laat dit onder meer zien.
En ja, als nabestaande is er een zeker stempel. Ik ben benieuwd naar dit boek van Arielle Veerman. Ik denk dat ze zich goed staande houdt in het interview waarnaar the Cheshire cat een link heeft geplaatst. Verduidelijking van de vragen vraagt. Hoe kan ze dingen kleiner of groter maken? Het is haar verhaal. Er is niet alleen de stempel van het nabestaande zijn, er is ook de stempel van de omgeving die van alles vond of vindt. Van zichzelf, onder andere haar schuldgevoel. Ook al wéet ze dat ze niet schuldig is, het gevoel was en is er misschien nog.
Zoals in het boek ‘Door eigen hand’ van Zwagerman al weergegeven is: het gaat om een beslissing die al genomen is, inderdaad in een afgesloten, ontoegankelijke wereld. Wie weet wat er allemaal door het hoofd van JZ ging? Als je zijn laatste dichtbundel leest … Net zo goed als zijn proces uniek is, is het proces van AV dat eveneens. Het is haar manier van betekenis geven en ermee verder moeten leven.

avatar van psyche
psyche (crew)
In welke ziel moet ik kijken

Bij ‘De langste adem’ van Arielle Veerman iets zinnigs schrijven vind ik lastig. Dit boek verscheen in 2020, vijf jaar na het overlijden van Joost Zwagerman (JZ) met wie zij ooit getrouwd was en drie kinderen kreeg.
De titel ‘De langste adem’ slaat op
een uitdrukking van JZ in een e-mail aan een vriend. Daarin beschrijft hij zijn ‘Tien stappen om Arielle kapot te maken’. Aan het einde zegt hij: ‘Je weet, ik win altijd, want ik heb de langste adem’.

Ik kan me AV haar motief om deze autobiografie te schrijven invoelen, e.e.a. is te lezen in een interview in dagblad Trouw (€). Boosheid, machteloosheid vooral tijdens een (v)echtscheiding van beide ex-partners zijn tot in detail beschreven. Het is m.i. een verhaal dicht op de huid van de lezer, zoals JZ volgens AV dicht op haar huid kwam.
Behalve dat ik me afvraag waarom deze twee mensen in hemelsnaam lange tijd hun leven deelden vraag ik me bovenal af waarom dit verhaal publiekelijk gemaakt moest worden. En ook heb ik me afgevraagd waarom ik in hemelsnaam doorlas. Was het hoop? Hoop op wat? Pas in de epiloog krijg ik wat meer waardering voor het publiekelijk maken door AV. Voel ik iets van wat ook mooi was in dit gezin.

AV noemt het ‘ons’ verhaal, over JZ en haar samen en hun kinderen. Tegelijkertijd had ze dit boek niet kunnen schrijven naast JZ zelf, hebben de kinderen behalve de oudste zoon het boek nog niet gelezen. Ik kan me heel goed voorstellen dat deze zoon ambivalent over de inhoud is.

In dit boek wordt Cyril Connolly aangehaald, een door JZ vaak geciteerde auteur:
Better to write for yourself and have no public, than to write for the public and have no self…
In deze context denk ik eveneens aan een andere aangehaalde zin: ‘In welke ziel moet ik kijken’. Dit naar een gelijknamige column over een programma waaraan JZ meewerkte.
Precies dat roept dit boek bij me op: In welke ziel moet ik kijken?

Dit boek is wat mij betreft geen ‘ons verhaal’, het is het verhaal van AV over mensen die belangrijk zijn in haar leven.
Ik denk aan de kinderen van AV en JZ. Zij willen volgens eerdergenoemd interview in Trouw niet over de zelfdoding van hun vader praten. Dit is niet hùn verhaal.
Naar mijn idee had AV deze autobiografie beter voor zichzelf kunnen houden en gewacht op de biografie van Maria Vlaar met wie zij goed contact heeft. Deze biografe heeft i.t.t. AV eveneens een goed contact met de familie en de weduwe van JZ.

ZAP!
Toch een zinnig stukje geworden hoor, psyche.

Gast
geplaatst: vandaag om 16:51 uur

geplaatst: vandaag om 16:51 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.