Il Colibrí - Sandro Veronesi (2019)

Pfffff, hier kon ik echt helemaal niks mee. Alle sprongen in de tijd vond ik ontzettend gekunsteld overkomen, gaf me ook heel erg het idee dat de schrijver veel drukker met de vorm is geweest dan met de inhoud. Het hoofdpersonage, met wiens leven we in flarden kennis maken, komt totaal niet van de grond en dat zorgde ervoor dat werkelijk iedere zin me volledig koud liet. En dan wordt het einde ook nog eens ontzettend pathetisch, dat moest me eigenlijk natuurlijk tot tranen roeren, maar ik zat me vooral te ergeren en heb hier en daar wat pagina's overgeslagen omdat ik het niet meer aan kon. Hopelijk nu weer een leuk boek, want dit soort boeken moet je niet te vaak lezen.

Tja, lastig om te beoordelen.
De hoofdstukken zijn zeer verschillend, soms mooi en zelfs ontroerend tot ronduit gekunsteld.
De vertelvorm verspringt vaak. Dan weer in briefvorm, een enkele dialoog tot wat langere terugblikken van de verteller plus ook een WhatsApp gesprek of een opsomming van de inventaris van het ouderlijk huis. Vaak kleine stukjes, het langste hoofdstuk telt 19 pagina's. Daarbij de sprongen in de tijd tussen de hoofdstukken maken het lastig om in het verhaal te komen.
Wanneer de schrijver wat meer bladzijden uittrekt om het verhaal te vertellen, weet hij me te raken. De gedeelten over zijn relatie met gezinsleden of over de onnoembare zijn een genot om te lezen. Om vervolgens naar het einde van het boek toe wat teleurstellend in blik naar de toekomst te werpen . Marco Carrera maakt de nodige rampspoed mee, maar blijft haast onbewogen als een kolibrie.
Toch voert de schoonheid wat mij betreft de boventoon.

Ik heb nogal tegenstrijdige gevoelens bij “De Kolibrie”.
Het is om te beginnen schitterend geschreven, soms geestig, soms koel, nooit saai of oppervlakkig. Er zijn een aantal personages die bijblijven. Het schetst een beeld van een wat decadent intellectueel milieu, waar geen domme mensen rondlopen... Dat is nogal wat.
Anderzijds moest ik al vlug afhaken. Wat een puzzeltje! Het boek flitst heen en weer in de tijd en de ruimte en waar gaat het met de lezer naar toe? Wat is het idee? Waar gaan de personages heen? Ik hoorde ergens de raad om het te lezen met een schriftje ernaast waarin je personages en gebeurtenissen noteert. Dat zou wel eens kunnen helpen, maar dat is niet het soort lezen waar ik me aan wilde begeven.
In zekere zin een ontgoocheling, maar toch geen verloren tijd.
Ik geloof dat mijn reactie niet zo duidelijk zal overkomen....

Over het algemeen had ik wel een goed gevoel bij dit boek. De insteek was inderdaad wat apart, met de tijdsprongen, de verschillende vertelvormen etc., maar dit kon ik nog wel smaken, het stoorde alleszins niet. 2/3e van het boek kon me dan ook best wel goed bekoren. Hoe je als lezer soms een paar jaar of decennia vooruitspringt, zonder over al de gebeurtenissen te beschikken die zich hebben voorgedaan in die tussentijd, zorgt dat het gehele plaatje van het levensverhaal van Marco Carrera zich slechts gestaag ontvouwt, en dit mist zijn effect wat mij betreft niet.

Heel de verhaallijn van 'De nieuwe mens' kon me daarentegen minder boeien. Deze hoofdstukken voelden in tegenstelling tot de rest wat gekunsteld, met name dat waarin hij plots in ellenlange zinnen zijn hoop voor de toekomst beschrijft. Je merkt gewoon te zeer dat hij dit hoofdstuk wilde gebruiken om zijn eigen standpunten en visie over mens en maatschappij, hoop en toekomst uit de doeken wilde doen, standpunten die weliswaar aansluiten bij die van mijzelf, maar op die manier in dit boek nogal geforceerd aanvoelden. Jammer. In combinatie met die paar mindere latere hoofdstukken werpt het een beetje een smet op het boek, waardoor het toch geen 4 krijgt.

Hoe dan ook heb ik er met plezier in gelezen en was mijn eerste Veronesi geen teleurstelling.

In het oeuvre van Veronesi is dit een beduidend minder werk (het doorstaat de vergelijking met 'Nauwelijks Geraakt' of 'Kalme Chaos' allerminst). Dat komt door de gekunsteldheid die Veronesi bewust creëert door de verschillende stijlen, het springen in de tijd, ... Dat werkt in films zelden, dat werkt in literatuur zelden. Ondanks de geforceerde vormkeuzes lukt het Veronesi toch om zijn taalvirtuositeit te laten doorsijpelen, wat het een meer dan lezenswaardig boek maakt.

Ondanks alle miserie is De Kolibrie een mooie, vlot geschreven roman met fijne personages en enkele wijze woorden. Een meesterwerk - of het ‘Boek van het jaar’, zoals beschreven op de achterflap - zou ik dit echter niet noemen. Daarvoor is verhaal iets te slap en de taal iets te zoet.

Verder ben ik het eens met de kritiek hierboven dat het gezigzag tussen verschillende tijdsperiodes - met zelfs een sprongetje naar het jaar 2030 - nogal gekunsteld overkomt. Het haalt ook de rust uit het verhaal. Maar écht storend vond ik deze indeling nu ook weer niet. Veronesi waakt er immers over dat de structuur nooit te complex wordt.

Verre van perfect, maar zeker de moeite waard. 3*

Mja, laat ik maar even een tegengeluid geven.

Ook ik begin aarzelend te lezen. De Onnoembare duikt op. Ook ik erger me aan de gekunstelde structuur. Vertelling - brief - vertelling- sms'verkeer godbetert… even denk ik aan 'bladvulling'. De nodige theatraliteit met het verschijnen van mijnheer Carradori. Het is wel duidelijk dat we hier te maken hebben met de schrijver van 'Kalme chaos', ook al geen doordeweeks verhaal met een behoorlijk hoge dosis absurditeit.

Maar dan is er toch een kantelmoment. Met name in hoofdstuk weetikniemeer waar Marco's vrouw Marina - aanvankelijk weggezet (dacht ik) als een doortrapte golddigger - plots haar ware contouren krijgt als een tragisch figuur dat gewoon zenuwziek is. Op dat moment verdwijnt het heen en weer springen naar de achtergrond en drijft de diepmenselijkheid boven. Het verhaal moge absurd zijn, de mensen en gevoelens zijn wel degelijk waarachtig.

Veronesi legt zijn puzzel en laag na laag onthult hij een verhaal dat cirkelt om lotsbestemming, lijden en zingeving. Hij kiest daarvoor een rare weg, wanneer kleindochter, hangmat en de Onnoembare terug samenkomen in een premature finale, maar ik vind het steeds spannender en boeiender worden. Alles wordt scherper, het boek wordt steeds beter en ik begin zelf steeds langere passages te lezen.

Een keihard pamflet tegen de oppervlakkigheid, vluchtigheid en egoïsme van deze tijden. In het laatste (of voorlaatste ?) hoofdtuk over de nieuwe mens Miraijin, misschien iets té expliciet voor sommigen, want daar IS het een pamflet, maar van mij mag het wel eens gezegd worden.

Een boek vol interessante figuren en observaties. Een boek dat ik tevreden dichtklap en waarvoor ik graag ga staan om te applaudisseren. Ik ben niet eens onder de indruk van de taal of schrijfstijl zelf, maar het boek raakt me wel, wat ik aanvankelijk totaal niet zag komen. Het boek is waar.