L'Amant - Marguerite Duras (1984)

Een zeer belangrijk boek uit de twintigste eeuw!
Zeer goed geschreven.

Ik ben er nog niet uit. Langzaam maar zeker legt Marguerite Duras de sluiers van haar verleden af, maar de manier waarop is (vooral in het begin) vaak te hermetisch en afstandelijk. Dat betert naar het hartverscheurende slot toe, maar de warrige indruk blijft. Een opzettelijk stilistisch element dat ware inleving in de weg staat...?

Vooralsnog is oordelen te vroeg. Bij 'Le Navire Night' vielen de puzzelstukken immers pas na talloze lezingen op zijn plaats.

Pas herlezen. De structuur is niet zo willekeurig als ik een week geleden dacht en qua leesbaarheid kwam ik er vlotter door. Emotioneel voelde ik nog een zekere affiniteit met het verhaal, waardoor het hele relaas een krachtiger indruk naliet, terwijl het slot me juist meer onberoerd liet.

Vreemde leeservaring kortom - bijzonder contradictorisch. Misschien wacht ik beter een tijdje vooraleer ik het nog eens probeer. Duras blijft echter intrigeren, zoveel is zeker.

In welke mate L’amant verhaalt over de jeugd van Marguerite Duras interesseert mij niet. De hype die het in Frankrijk teweegbracht, is echter wel gestoeld op zijn onthullend karakter. Autobiografisch lezen kan een meerwaarde bieden bij het overschouwen en analyseren van Duras ander werk, maar ook al benader je dit kleinood puur fictief, het komt sowieso aan als een donderslag.

Je voelt dat het een verhaal geschreven is op afstand, emotioneel en qua plaats en tijd. Duras wekt deze distantie op door de dingen enerzijds registrerend en zonder pathos te beschrijven en anderzijds door een vreemdsoortige korreligheid in haar beelden te leggen, iets quasi impressionistisch. Hiertoe draagt het exotische van Frans Indochina jaren dertig zeker ook bij.

Ondanks de dikte, gaat L’amant over heel veel: versteende gezinnen, ontmenselijkte relaties, seksualiteit, het leven, ondergang… Er spreken zowel noodzaak als berusting uit de beschrijving van het gebeurde, en misschien de kiem van een schrijverschap. De elliptische, gefragmenteerde manier waarmee dit allemaal wordt aangebracht, de poëzie als bindmiddel voor een verhaal in scenes is overweldigend. Ook de opbouw is subliem: toenemende densiteit, begeerte die haar hoogtepunt bereikt, vertrek en op het einde de cirkel die rondgemaakt wordt.

Duras schrijft suggestief en verplicht activerend te lezen. Neem daarbij de psychologische beklemming waar je als lezer in vast zit en je hebt een boek om in één ruk uit te lezen. Je komt er gegarandeerd als een ander mens uit.

Jaaa, wat een knap boekje zeg. Sfeervol, intens, en stilistisch zeer goed. Ik had hetzelfde gevoel als andreas: L'Amant grijpt je na een paar pagina's vast en dat blijft zo tot het einde. Deed me wat dat betreft denken aan Hart der Duisternis. Wat dit boek nu precies zo goed maakt, waardoor je werkelijk gegrepen wordt, ik weet het eigenlijk niet. Maar het gebeurt. Meer van Duras dus, en snel.

Die zullen we dan maar eens op de te-lezen-lijst zetten

Ik ontkom er niet aan L'Amant te vergelijken met Bonsái van Alejandro Zambra dat ik niet zo lang geleden las. Beide boeken gaan over een belangrijke prille liefde, in een bijzondere schrijfstijl.

Waar Bonsai is teruggesnoeid tot de essentie van de relatie, doet L'Amant me denken aan een hoge kronkelwilg. Via bochtige zijtakken komt het relaas steeds weer terug op de doorgaande stam en tegen de tijd dat je de top bereikt weet je, behalve over de relatie, ook heel veel over het meisje en haar familie.

De som van de twee boeken is meer dan de opgetelde delen. Het wordt tijd voor een arboretum .

Vooruit, dan zet ik Bonsai op de te-lezen-lijst.

Ongestructureerde herinneringen

Wat direct opvalt aan 'De minnaar' is de schrijfstijl. Duras hanteert een vorm tussen poëzie en proza. Dit geeft het boek een dromerig sfeertje. Het lijkt alsof Duras aan de schrijftafel zat en de herinneringen - het boek is autobiografisch - die haar te binnen schoten heeft opgeschreven als een "stream of consciousness". Hierdoor is het alsof de lezer getuige is van de ongestructureerde herinneringen van de schrijfster. Het verhaal is niet chronologisch, het is wat 'warrig' en soms associatief. Het verhaal wisselt vaak van tijd, van plaats en ook van vertelperspectief - Duras schrijft bijvoorbeeld afwisselend over 'ik' en 'het meisje'.
Als ik mijn mening over het boek zou moeten geven - en dat moet ik van mezelf - dan zou ik tot de slotsom komen dat ik het boek met name waardoor vanwege de vorm. De taal, de opzet, de structuur, die ik hierboven heb geprobeerd te omschrijven. Heel soms verliest Duras zich wel iets te veel in poëtische gekunsteldheid naar mijn smaak, maar dat kan natuurlijk ook aan de vertaling liggen. Verder vind ik de vorm van het boek heel spannend, uitdagend en gedurfd.
Het verhaal zelf vond ik iets minder interessant. De gebeurtenissen en de emoties zijn vrij afstandelijk opgeschreven en daardoor grepen de emoties mij wat minder aan. Ik kan me overigens heel goed voorstelling dat bij een herlezing de inhoud wat meer gaat leven dan bij de eerste leesbeurt. De titel doet vermoeden dat de liefdesrelatie van het meisje met de oudere Chinese man centraal staat, maar de familierelatie van het meisje is minstens even belangrijk. Voor een groot deel wordt verteld hoe het er in die tijd in Vietnam aan toe ging, met de bijbehorende sociaal-culturele conflicten en problemen, en dat sprak mij allemaal niet zo erg aan. Het was mij teveel sfeertekening en te weinig verhaal.
Maar Duras' schrijfstijl zorgt toch dat het boek fascineert. Door het autobiografische karakter en de vorm heeft het boek ook wel wat weg van een soort zelftherapie. Maar dan wel zelftherapie waar een ander ook wat aan heeft.