Little - Edward Carey (2018)

"Wassen beelden liegen niet. Het is de enige kunstvorm die de realiteit toont zoals die werkelijk is." Dit leert Marie van haar leermeester Curtius. Andere kunstenaars zijn het gewoon om hun kunst te 'kleuren' met hun eigen invulling, met hun eigen bijverzinsels, maar Marie leert van Curtius hoe je de werkelijkheid en niets dan de werkelijkheid kan nabootsen.

We lezen dit verhaal door de ogen van Marie, en het is duidelijk dat ze zich de woorden van haar meester eigen heeft gemaakt. Geen onnodige informatie, geen opsmuk, geen reflectie op de gebeurde feiten, Marie vertelt haar verhaal beschrijvend; van haar geboorte tot aan haar (bijna) dood. Dat wil echter totaal niet zeggen dat dit boek ook wars is van emotie. Over het algemeen ondergaat Marie haar lijden (want dat is negentig procent van haar leven toch wel) gelaten, maar juist door een niet-emotionele manier van beschrijven komen de gebeurtenissen harder binnen. Ik moet toegeven dat ik zelfs op een bepaald punt even een traantje heb moeten laten.

De charme van 'Little' vond ik toch vooral hoe innemend Marie is. Een ontzettend sympathiek personage dat zichzelf door haar nieuwsgierigheid en eigenwijsheid (en gewoon omdat ze veel ontzettend nare mensen om zich heen heeft) telkens weer in de nesten werkt en keer op keer opnieuw leert dat het maar het beste is om te luisteren naar haar meerderen en zich aan te passen aan wat van haar verwacht wordt. Daarnaast vond ik ook de beschrijvingen van het Parijs uit haar tijd heel goed getroffen. Er zijn vaak maar enkele zinnen nodig om de spanning die opborrelt in de stad en de chaos die het gevolg is invoelbaar te maken.

Ik heb het tot nu toe telkens over het verhaal van Marie (dat geeft denk ik vooral aan hoe echt Marie en haar wereld overkomen) maar het is natuurlijk Edward Carey die Maries verhaal vertelt. Hij heeft zich losjes gebaseerd op het leven van Madame Tussaud, met de nadruk op losjes, want na wat zoeken op internet zijn er toch grote verschillen tussen de echte Marie en Careys Marie te vinden. Als een biografie moet je dit boek dus absoluut niet zien. Ook niet als een geschiedenisles, wel als een ontzettend boeiend verhaal over hoe een meisje/vrouw een belangrijk deel van de Franse geschiedenis ervaart.

Er was eens.... was.

Wat een mooi, bijzonder, opmerkelijk boek. In die zin opmerkelijk dat de schrijfstijl totaal iets unieks heeft, iets geheel eigenzinnigs, iets liefs, iets speels.. Het verhaal zelf is ook niet echt in een hokje te plaatsen; wat handsome_devil al zegt: het boek is geen historische non-fictie, geen biografie, maar de Franse Revolutie gezien door de ogen van het kind Marie Grosholtz, ons allen nu bekend als Madam Tussaud, de vrouw achter het beroemde wassenbeeldenmuseum.
Een bezoekje aan het wassenbeeldenmuseum vind ik altijd wel een leuk iets. De levenloze poppen hebben zowel iets macabers als droefgeestigs. Ik was ( ) ooit in het wassenbeeldenmuseum van Barcelona, aan de Ramblas. Dat is overigens geen Madam Tussauds, maar vond ik desalniettemin spannender dan die van Amsterdam, want net iets duisterder van karakter. In die van Amsterdam zie je teveel celebrities, teveel BN'ers, daar word ik ook niet echt vrolijk van. Graag had ik een keer die van Londen willen bezoeken, maar nu las ik onlangs ergens dat ze daar in 2016 The Chamber of Horrors definitief hebben gesloten, en dat leek me nu juist net zo leuk!
Het begin en de laatste 100 bladzijdes van het boek deden mij het meest, daartussen schommelt het ergens tussen de 3,5 en de 4,5, met stukken die ik niet zo boeiend vond of net iets te langdradig. Eigenlijk had ik een soort Das Parfum verwacht; Marie die dan net als Grenouille bij iemand in huis wordt opgenomen en daar dan van alles over het vak leert, in haar geval dan het maken van wassen beelden, zoiets.. Maar het werken met was, het maken van poppen en hoe dat precies gedaan wordt, daar wordt niet echt veel over verteld. Niet zoals die razend interessant beschreven opleiding tot parfumeur die Grenouille genoot in ieder geval.
Wanneer de kleine Marie vanuit Zwitserland in het bruisende Parijs arriveert heeft dat veel weg van een scène uit een Dickens-roman; van een Pip of van een Oliver Twist die aankomt in de grote stad Londen, nog jong en onschuldig en wereldvreemd.
De simpele doch fraaie illustraties zijn van de auteur zelf. In een van de eerste hoofdstukken ontdekte ik een prachtig woord: labyrinthus osseus* Wat verder in het verhaal een treffende vergelijking van de Notre-Dame met een spin:

Zo. De Notre-Dame. Dit is tijd in steen gebeiteld, Petite. Het mooiste monument van onze stad, het beroemdste bouwwerk. Het wijste en gecompliceerdste gebouw dat er bestaat. Of vind je niet dat ze met die luchtbogen die als gebogen poten uit haar zijkanten en achterkant komen lijkt op een enorme spin dwars over dit dikke, gecompliceerde web van Parijs, gevoed door haar gasten die kleine aalmoezen achterlaten?

Maar het draait natuurlijk allemaal om de hoofdfiguur Marie Grosholtz, een schat van een meisje/vrouw die door de schrijver met liefde wordt geportretteerd. Het vroegtijdig overlijden van haar moeder en op latere leeftijd haar doodgeboren kind, dat laat niemand onberoerd. Het zou zomaar eens kunnen dat ik dit boek in de toekomst een vijf ga geven.

Klein maar fijn.

*dit woord zit in je oor