De Elementen - Harry Mulisch (1988)

Een interessant boek dat een goede aanvang neemt en spannend blijft tot het einde dat een nogal bizarre wending krijgt. Heel absurd eigenlijk. De elementen zijn duidelijk in het boek verweven en het is in 4 hoofdstukken verdeeld naar de verschillende elementen die duidelijk verband houden met de inhoud.

3,5*

De elementen is een boek waarbij Mulisch het verhaal heeft ingedeeld naar de 5 elementen, dat wil zeggen de 4 bekende, aarde, water, lucht en vuur en het wat onbekendere 5e element dat voor hemel staat, quintessens. Hierdoor krijgt het boek de klassieke indeling van een tragedie.
Het is duidelijk dat Mulisch zijn best heeft gedaan het boek zo te schrijven dat de 5 elementen terugkomen in het verhaal en dat alles precies aan de indeling voldoet. Hierdoor komt het hele verhaal zeer geconstrueerd over.
Omdat Mulisch het ook niet kan laten om te laten weten dat hij een belezen schrijver is die alles weet van de oudheid en goed op heeft gelet bij de geschiedenislessen, ging het boek me al snel tegenstaan.
Aangezien het verhaal ook nog eens absurd is en de karakters weinig diepgang mee hebben gekregen (veels te standaard), was het boek helaas een tegenvaller.

Voor Mulisch begrippen in ieder geval lekker kort en zowaar leesbaar.
Aardig boekje.

Vermakelijk, interessant en verfrissend boek. Mulisch schrijft een griekse tragedie (5 bedrijven), in waar kan het ook anders, Hellas zelf.
Allereerst is de manier van vertellen bijzonder (ik heb het nog niet zo meegemaakt), waarin de schrijver tot de lezer spreekt, en jou als lezer je laat indenken dat jij de hoofdpersoon bent. Maar toch weet Mulisch heel makkelijk ern een plot aan te geven, en al indenkend in de hoofdpersoon, komt er een verhaal op gang.
Het verhaal zelf is niet bijzonder, evenals de personages. De filosofie die terugkomt is dat dan weer wel. Ook mooi taalgebruik met enkele gedenkwaardige zinnen als de natheid van de vrouw is het geluk van de man.
Ook zijn de elementen mooi verwerkt in het verhaal. Het einde met het blusvliegtuig is apart, maar zou best kunnen (denk aan de intro van de film Magnolia, neem aan dat dat werklijk gebeurde verhalen zijn)[s/poiler].

Of de maker van Magnolia heeft dit overgenomen van Mulisch. Dat zou natuurlijk leuk zijn.

Ik heb dit ooit voor school moeten lezen - een periode van mijn leven waarin ik, literair gezien, verzot was op Franse absintdrinkers - en het staat me nog bij dat ik toen hoopte zelf genoeg absint te kunnen drinken om een fantoom van Mulisch tevoorschijn te halen en die vervolgens keihard op z'n gezicht te meppen. Dus, Harry, ook jij kent de Grieken? Leuk voor je. Bats! Voetgangersfilosofie dit, hierna geen Mulisch meer willen lezen. Sindsdien dus ook niet meer gedaan, en zal het ook niet meer doen.

Vorm en inhoud sluiten hier naadloos op elkaar aan. Daar schortte het in de eerste romans van Mulisch (De verteller vond ik een draak van een boek) nog wel eens aan. De manier van vertellen - waarin Mulisch zich rechtstreeks tot de lezer richt en je gezamenlijk een verhaal construeert - was voor mij nieuw, maar het werkte. Het bizarre einde vond ik ook erg geslaagd.

Stilistisch is het ook weer fraai uitgewerkt. Het lijkt hem totaal geen moeite te kosten om alle woorden op de goede plek te zetten. Ik krijg steeds meer zin in De ontdekking van de hemel.

Harry Mulisch maakt gebruik van een ongebruikelijk devies: de jij-verteller. Hij spreekt de lezer rechtstreeks aan met de vraag zich voor te stellen dat die zelf op vakantie is op Kreta. Op dit eiland volgen onvermijdelijk verwijzingen naar mythologische figuren als Ariadne en de minotaurus.

Op een warme dag aan zee kun je de vier elementen tegelijk ervaren: de aarde onder je voeten, het water, de lucht en de vurige zon. De eerste vier delen van deze novelle spelen zich achtereenvolgens af te land, ter zee, in de lucht en in het vuur. Elk deel is half zo lang als het vorige. In het ultrakorte vijfde deel komt het vijfde element of de quintessence ter sprake. Met weinig woorden maakt Mulisch z'n reputatie van originele verhalenverteller waar.

Een niet al te lang verhaal over een man die met zijn gezin vakantie viert op Kreta, terwijl hij in allerlei crises verkeert, waaronder een relatiecrisis. Een aantal rake observaties, terwijl het verhaal naar zijn einde loopt in de vorm van een bekend broodje aap verhaal.
De aparte stijl, waarbij de schrijver/verteller zich consequent tot de hoofdpersoon wendt in de jij/jullie vorm, vind ik bepaald geen toegevoegde waarde.
Op DBNL staat een uitgebreide analyse.