Berlin Alexanderplatz: Die Geschichte vom Franz Biberkopf - Alfred Döblin (1929)

Wordt uitgegeven in de Volkskrant reeks "Grote Steden, Grote Verhalen"!

Als je er vanuit gaat dat de verteller Franz Biberkopf is, dan komt hij in zekere zin tot het besef dat hij te diep in de onderwereld zit. Maar ik zou eerder geneigd zijn te zeggen dat er na de dood van Mieze alleen een zielig hoopje mens overblijft, dat alleen maar verdriet kent.
Een mooi boek dit, dat ondanks de vaak trieste gebeurtenissen toch de nodige humor - ironische distantie - kent.

Nieuwe vertaling wordt uitgegeven door de Wereldbibliotheek op 30 januari 2015

Vanaf 18 maart.

****

Berlijn Alexanderplatz - Alfred Döblin - cobra.be

Nieuwe uitgave van de in 2017 overleden Hans Driessen in aantocht Berlijn Alexanderplatz (Boek) door Alfred Döblin | Literatuurplein.nl namelijk 6 maart 2019. Eens de zeer aangename TV serie van Fassbinder gezien en ik ben toch wel nieuwsgierig naar het boek. Allicht dat de nieuwe uitgave een mooie gelegenheid is om er aan te beginnen.

Denk dat het om zo'n lelijke paperback uitgave gaat... (rainbow geeft die witte paperbacks uit geloof ik? Met idd zo'n kleine regenboog als logo)bol.com | Berlijn Alexanderplatz, Alfred Döblin | 9789041713155 | Boeken (maar de editie uit 2015 is mij ook wel erg prijzig...)

Ja dat bedacht ik me ook toen ik zag dat de prijs een tientje is voor de paperback. Dan maar geduldig afwachten tot ik de vorige uitgave eens op de kop kan tikken.

De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens. Franz Biberkopf is een tragische figuur die z'n leven wil beteren maar een zwak karakter heeft. Alcohol, geldnood en foute vrienden brengen hem tot beslissingen die naar z'n ondergang leiden.

Een ideologie heeft hij niet. Hij verkoopt nazistische krantjes, maar gaat ook om met joden en communisten. Ondanks z'n criminele verleden wekt hij sympathie op, in tegenstelling tot de weerzinwekkende Reinhold. Vrouwen behandelen ze als inwisselbare objecten. Mieze bedoelt het goed, maar ze is naïef en emotioneel labiel.

In navolging van andere modernisten plaatste Döblin z'n roman in een grootstad. Berlijn in het interbellum was een oord van decadentie, met veel armoede, misdaad en prostitutie. De titel verwijst naar het centrale plein met een politiekantoor, warenhuizen, veehandelaars en louche figuren. Het is ook de naam van een metrostation, dat toen nieuw was.

De toon is somber, afstandelijk en nihilistisch, maar met zin voor humor. De alwetende verteller kan in het hoofd van de protagonist kijken en geeft ongecensureerd diens stroom van gedachten weer. In de directe rede wordt Berlijns dialect gebruikt. Als intermezzo dienen krantenartikelen, wetenschappelijke stukjes, stadse anekdotes, drinkliederen en bloedige passages uit de Bijbel en Griekse tragediën. Zo ontstaat een panoramisch tijdbeeld, met een afwisseling tussen een subjectieve en een objectieve verteltrant. Het is geen gemakkelijk boek, maar je kunt er helemaal door opgeslorpt raken.

Het leven van de “lagere klassen” in Berlijn, eind jaren 20. Criminaliteit en echte gevoelens in een prachtige wisselende stijl, duidelijk geïnspireerd door Joyce, met dit verschil dat ik om Ulysses te lezen, er een handleiding moest bijhalen en dat ik die bij Döblin niet nodig had. De stervensscene op het einde maakte een diepe indruk. Franz Biberkopf is het typische tragische personage dat door het noodlot, dat hier Berlijn jaren 20 heet, en door zijn eigen schuld naar de ondergang geleid wordt.