Friday Black - Nana Kwame Adjei-Brenyah (2018)
mijn stem
5 stemmen
Engels
Verhalenbundel
Sociaal
240 pagina's
Eerste druk: Houghton Mifflin Harcourt,
New York (Verenigde Staten)
Vijf ongewapende zwarte tieners worden op gruwelijke wijze vermoord door een witte huisvader die zich door hen ‘bedreigd’ voelt – en die uiteindelijk wordt vrijgesproken. De medewerker van een pretpark maakt zich op voor alweer een dag als zondebok en doelwit van de racistische fantasieën van de witte bezoekers. Een verkoper in een winkelcentrum bereidt zich voor op de Black Friday-uitverkoop en de verwachte hordes zombieachtige, gewelddadige koopjesjagers. In twaalf deels surrealistische, deels satirische, maar hoe dan ook vlijmscherpe verhalen stelt Nana Kwame Adjei-Brenyah in 'Friday Black' de uitwassen van racisme en onze consumptiemaatschappij aan de kaak. Hij laat zien hoe het is om jong en zwart te zijn in Amerika.
3
geplaatst: 12 november 2019, 11:40 uur
Dat dit boek het nodige stof doet opwaaien kan ik me goed voorstellen. Alle verhalen uit deze bundel schuren tegen de ongemakkelijkheid aan. Het houdt ons, de mens, met wrange doomscenario’s vanuit een onwerkelijke context een spiegel voor: is het werkelijk onvoorspelbaar dat dergelijke situaties zich voor gaan doen?
Je zou zeggen van wel. Als je leest over een real-life game waarin blanke mensen hun racisme kwijt kunnen door zwarte mensen te vermoorden. De zwarte hoofdpersoon kiest er zelf voor om als lijdend voorwerp te kunnen fungeren; het betaalt immers goed. En als je in de gelijknamige titel leest over de gewelddadige dood van de Finkelstein 5 waarin overduidelijk is dat de blanke dader de vijf zwarte tieners met een kettingzaag heeft afgeslacht, maar weg kan komen door het op bescherming van zijn kinderen. Dit is het eerste verhaal in het boek en de openingszin liegt er niet om: “Fela, the headless girl, walked toward Emmanuel.” De grote kracht van het verhaal is dat deze situatie absurd is. Het schept een afstand omdat het niet echt is gebeurd en het zal, mede daarom, voor niemand moeilijk zijn om de krankzinnigheid in te zien. Dit kan toch alleen maar verzonnen zijn? Maar is dat wel zo? Het komt toch angstvallig in de buurt bij beruchte verhalen die, zo lijkt het wel, steeds meer de ronde doen. Ja, het is absurd en nee, het is niet onmogelijk. De schrijver heeft zijn eerste punt gemaakt.
De twee grote thema’s zijn racisme en commercialisering. In het titelverhaal bestormt een bezeten menigte een winkel, op zoek naar afgeprijsde luxe artikelen. We zien vanuit het oogpunt van een ongevoelige, gelaten, ervaren winkelbediende hoe een aantal mensen wordt ondergelopen, vertrapt en hoe hij koelbloedig opmerkt dat er, zoals iedere keer, een aantal doden zullen vallen. Ja, bijna alle verhalen zijn over-the-top, maar ze raken hierdoor wel nagenoeg steeds een gevoelige snaar. Ze zetten je als lezer aan het denken over de vraag waar we met de huidige excessen naar toe zouden kunnen gaan als we het op zijn beloop zouden laten.
Puntje van kritiek: de stijl, de taal die Nana Kwame Adjei-Brenyah gebruikt is weinig verheffend. Ook ben je emotioneel lang niet altijd betrokken bij de hoofdpersonen. De kracht van het boek zit voornamelijk in de (nu nog) buitengewone en toch voor te stellen context die geschetst wordt. Eén verhaal laat een ander beeld zien en springt er qua schrijverschap voor mij uit: The Lion & The Spider. Hierin wordt een vader-zoon relatie beschreven. Een vader die vaak weg is, een zoon die het zonder hem moet oplossen en zelfs zijn rol als kostwinner moet innemen. Op prachtige wijze wordt hier duidelijk hoe sterk een vader-zoon relatie kan zijn.
Al met al een bijzondere, afwisselende bundel die doet wat hij beoogt te doen: het zet aan tot nadenken over wat ons tot mens maakt. Soms is het nodig om de onmenselijkheid uit te vergroten, de werkelijkheid aan te dikken met fictie om te laten zien wat er gaande is en om zo, hopelijk, te voorkomen dat ze zich in werkelijkheid hersteld. Ik ben benieuwd naar het volgende boek van Nana Kwame Adjei-Brenyah.
Je zou zeggen van wel. Als je leest over een real-life game waarin blanke mensen hun racisme kwijt kunnen door zwarte mensen te vermoorden. De zwarte hoofdpersoon kiest er zelf voor om als lijdend voorwerp te kunnen fungeren; het betaalt immers goed. En als je in de gelijknamige titel leest over de gewelddadige dood van de Finkelstein 5 waarin overduidelijk is dat de blanke dader de vijf zwarte tieners met een kettingzaag heeft afgeslacht, maar weg kan komen door het op bescherming van zijn kinderen. Dit is het eerste verhaal in het boek en de openingszin liegt er niet om: “Fela, the headless girl, walked toward Emmanuel.” De grote kracht van het verhaal is dat deze situatie absurd is. Het schept een afstand omdat het niet echt is gebeurd en het zal, mede daarom, voor niemand moeilijk zijn om de krankzinnigheid in te zien. Dit kan toch alleen maar verzonnen zijn? Maar is dat wel zo? Het komt toch angstvallig in de buurt bij beruchte verhalen die, zo lijkt het wel, steeds meer de ronde doen. Ja, het is absurd en nee, het is niet onmogelijk. De schrijver heeft zijn eerste punt gemaakt.
De twee grote thema’s zijn racisme en commercialisering. In het titelverhaal bestormt een bezeten menigte een winkel, op zoek naar afgeprijsde luxe artikelen. We zien vanuit het oogpunt van een ongevoelige, gelaten, ervaren winkelbediende hoe een aantal mensen wordt ondergelopen, vertrapt en hoe hij koelbloedig opmerkt dat er, zoals iedere keer, een aantal doden zullen vallen. Ja, bijna alle verhalen zijn over-the-top, maar ze raken hierdoor wel nagenoeg steeds een gevoelige snaar. Ze zetten je als lezer aan het denken over de vraag waar we met de huidige excessen naar toe zouden kunnen gaan als we het op zijn beloop zouden laten.
Puntje van kritiek: de stijl, de taal die Nana Kwame Adjei-Brenyah gebruikt is weinig verheffend. Ook ben je emotioneel lang niet altijd betrokken bij de hoofdpersonen. De kracht van het boek zit voornamelijk in de (nu nog) buitengewone en toch voor te stellen context die geschetst wordt. Eén verhaal laat een ander beeld zien en springt er qua schrijverschap voor mij uit: The Lion & The Spider. Hierin wordt een vader-zoon relatie beschreven. Een vader die vaak weg is, een zoon die het zonder hem moet oplossen en zelfs zijn rol als kostwinner moet innemen. Op prachtige wijze wordt hier duidelijk hoe sterk een vader-zoon relatie kan zijn.
Al met al een bijzondere, afwisselende bundel die doet wat hij beoogt te doen: het zet aan tot nadenken over wat ons tot mens maakt. Soms is het nodig om de onmenselijkheid uit te vergroten, de werkelijkheid aan te dikken met fictie om te laten zien wat er gaande is en om zo, hopelijk, te voorkomen dat ze zich in werkelijkheid hersteld. Ik ben benieuwd naar het volgende boek van Nana Kwame Adjei-Brenyah.
1
geplaatst: 10 december 2019, 21:35 uur
“Emmanuel started learning the basics of his Blackness before he knew how to do long division: smiling when angry, whispering when he wanted to yell.”
Nana Kwame Adjei-Brenyah is op zijn best wanneer hij geen blad voor de mond neemt en zegt waar het op staat. Racisme, ongelijkheid, familieproblemen en pesten zijn thema's die voorbijkomen in twaalf losstaande korte verhalen die nogal verschillen van kwaliteit.
Met name de realistische verhalen zijn ijzersterk. Onder andere Finkelstein 5, zoals al genoemd door Theunis, en het verhaal over de school shooting springen er wat mij betreft dan ook bovenuit. Deze verhalen zetten je aan het denken en komen hard binnen.
Helaas trekt de auteur de verhalen te vaak de fantasy en science-fiction kant op waardoor het een iets te abstract gebeuren wordt en veel van zijn rauwe kracht verliest. Daarnaast herhaalt Adjei-Brenyah zichzelf wat te vaak naar mijn smaak en zijn de hoofdpersonages niet altijd voldoende uitgewerkt.
Over het geheel genomen is Friday Black een interessante bundel met een duidelijke en juiste boodschap. De uitwerking laat nog wat ruimte tot verbetering bij een volgend boek. Ruim 7: 3,5*
* denotes required fields.
* denotes required fields.