Enige jaren geleden raakte ik benieuwd naar dit boek, omdat het wordt genoemd in Kjaerstads trilogie over Jonas Wergeland, zijnde de favoriete roman van diens geliefde, Margrete Boeck (sic).
Destijds kon ik het niet vinden in de bibliotheek, mijn vader heeft wel Mysteriën in de kast staan, maar daar raakte ik twee keer niet doorheen, kortom, Hamsun raakte weer uit m'n blikveld.
Totdat ik afgelopen week door de bieb struinde en ineens een paar mooie uitgaves van het werk van Knut Hamsun in de kast zag staan (De Geus, 2011). De kaft bombardeert Victoria meteen maar tot de mooiste liefdesroman uit de Noorse literatuur, dus dat maakte de motivatie om dit korte boekje te lezen nog wat groter.
Mijn favoriete boek wordt het niet, maar mooi is Victoria wel. Een klassiek verhaal over een onmogelijke liefde, dat ook nog eens slecht afloopt, wat dat betreft weinig verrassingen. Maar de stijl waarmee Hamsun dit opschrijft getuigt van grote klasse, soepel en tevens lyrisch, zonder ook maar één overbodige scene. Mooi dat boottochtje in het begin, het verschil tussen de neef op stand Otto en de molenaarsjongen Johannes als ze Victoria hulp aanbieden bij het uitstappen van de boot; 'zal ik je dragen?' (Johannes) versus 'is het gepermitteerd?' (Otto). Hoogtepunt van het boek is echter de brief van Victoria aan het einde, prachtig.
De personages zijn ambivalent, en dat is ook één van de kenmerken van het werk van Hamsun. Overigens vind ik bij dit soort liefdesdrama's de protagonisten altijd een beetje dommig; beiden worden verteerd door liefde, maar geen van hen neemt het lot in eigen handen.
Gelukkig heb ik dan nog de onvolprezen Kjaerstad om me te gidsen. Hij schrijft over Hamsun dat diens grootste verdienste het aantonen van de complexiteit van het menselijk bewustzijn is. En: "Jonas zag sowieso een overeenkomst tussen Hamsun en zijn romanpersonen, die bijna allemaal gebrek aan consistentie hadden, die zich niet lieten vangen met begrippen als 'identiteit' en 'vast karakter'; integendeel, ze waren onvoorspelbaar, ze konden de ene dag de wereld in brand zetten en zich de volgende dag terugtrekken op een bergtop om te mediteren."
De komende weken doe ik een derde, definitieve poging in Mysteriën.