Cradle to Cradle - William McDonough en Michael Braungart (2002)

Cradle to Cradle, ook wel de nieuwe Industriele Revolutie genoemd, is het briljante concept van een chemicus en een architect. In dit visionaire boek worden de beginselen uiteengezet van een nieuwe manier van produceren en consumeren, een manier die zowel goed is voor de economie als het milieu. En dus niet in de laatste plaats voor de mens zelf.
Een van de basisprincipes is dat het produceren van afval in alle opzichten dom is. Door producten intelligent te ontwerpen kan afval voedsel zijn; voor een technische of een biologische kringloop. Intelligent, dat betekent dus niet simpelweg recyclen (in de praktijk komt dat neer op downcyclen) maar upcyclen. Revolutionair is dat door zo te werken we niet minder maar juist méér moeten gaan consumeren. We hoeven niet 'minder slecht' te zijn maar kunnen daadwerkelijk 'goed' zijn.
Stel je een fabriek voor als een boom, die meer energie opwekt dan hij verbruikt, water zuivert via natuurlijke mechanismen, een leefomgeving biedt voor vogels door daken met grasbedekking én, dat het ook nog eens geldbesparing oplevert! Geen droom, de moederfabriek van Ford in Amerika draait al volgens deze principes.
En zo worden er vele gave voorbeelden gegeven in dit boek. Wat te denken van een ijsverpakking die bij kamertemperatuur oplost in biologisch afbreekbare vloeistof, maar daarbij ook nog eens zaadjes van zeldzame plantensoorten bevat...
Overigens is dit laatste voorbeeld niet eens in het boek te vinden. Wel in de inspirerende Tegenlicht-documentaire over dit onderwerp (nog steeds te zien via uitzendinggemist.nl).
Soms staat er wat herhaling in, de opbouw is niet altijd soepel maar wat een geweldig boek. Braungart en McDonough verdienen een nobelprijs, maakt me niet uit waarvoor.

Blijft een beetje stil hier.

Zal nog eens de Tegenlicht documentaire over dit briljante idee promoten. Ga dat zien.

Meteen een zijdelings verwante docu aanbevelen: Here comes the sun. Ook geen toekomstdroom maar nu al realiteit.

Ik ben heel enthousiast over dit boek en over het idee achter Cradle to Cradle, maar het is te lang geleden dat ik het las om er nog een bericht over te schrijven Eén van die boeken die mijn ogen geopend hebben wel, niet zo zeer als gebruiker maar wel als ingenieur-architect: in plaats van vanalles niet meer te gebruiken of te doen om het milieu te sparen, kan de mens veel beter zijn grootste talent, de creativiteit, inzetten en nieuwe processen, producten en ideeën ontwikkelen die toestaan om met dezelfde comfortstandaard gewoon veel minder te verbruiken of afval te produceren. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij de industrie en indirect uiteraard ook bij de consument, maar eigenlijk net zo goed bij de ontwerpers van de producten natuurlijk, en die klik had ik tot dan toe nog niet zo sterk gemaakt.

Ik heb ondertussen de Tegenlicht-aflevering gezien, en het is inderdaad een mooi idee dat een deel van de oplossing kan (moet?) vormen. Ik ben er echter niet van overtuigd dat het een panacee is. Op de website van Tegenlicht staat een artikel waarin een aantal problemen met C2C wordt opgesomd:

1. De afval- en voedselstromen moeten op elkaar aansluiten, wat een enorm logistiek probleem is dat, zeker vanwege de trend naar een kleinere overheid, ontzettend moeilijk is op te lossen.
2. Voor niet-biologisch afbreekbare stoffen waarvoor nog geen eindproduct bestaat zal er één moeten worden gecreëerd; die moet vervolgens weer dienen als grondstof van een ander product; etc. Dit zal volgens Amelung en Martens (de auteurs van het artikel) leiden tot de groei van de technosfeer.
3. Een product dat milieuvriendelijk is op microniveau is dat niet noodzakelijk ook op macroniveau. Het is dus de vraag of C2C-producten op grote schaal nog wel zo milieuvriendelijk zijn.
4. C2C-systemen hebben gevolgen "voor transport (demontage en hergebruik van producten leiden tot meer vervoer) en energiegebruik (recycling kost veel energie)" (uit een trouw-opiniestuk).
5. Het idee "dat we duurzame ontwikkeling kunnen bereiken door producten beter te ontwerpen, door middel van technische aanpassingen (...) is een geruststellend idee en dat is denk ik ook één van de redenen waarom cradle to cradle zo populair is", zegt Amelung. "Cradle to cradle vertelt ons dat we duurzaamheid kunnen bereiken met dezelfde of zelfs een betere levensstandaard, dus zonder fundamentele verandering in onze levensstijl. (...) De consument zelf hoeft niet te veranderen, de producten veranderen. Het consumeren op zich wordt dus niet aan de kaak gesteld". Amelung en Martens vinden dat een onrealistische, zelfs gevaarlijke houding. Om de grote problemen van onze tijd op te lossen moeten niet alleen technologische, maar ook sociale en maatschappelijke oplossingen worden gezocht.

Maar niets dan lof verder: ik vind het een erg mooi, constructief en creatief idee dat zeker deel kan uitmaken van de oplossing. Schaalvergroting is vooralsnog echter een probleem, en aanvullend beleid, zoals ontwikkelingssamenwerking en vergroening van het belastingstelsel, blijft waarschijnlijk nodig, net als lagere consumptie. En verder gaat het mogelijk te langzaam, maar dat heb ik elders al gezegd.