Band 8 (Karl May Verlag) – Band IV.13 (Historisch-kritische Ausgabe) – Deel 2 (Karl May pockets, Het Spectrum)
Voor het tweede deel van de Winnetou-tetralogie maakte Karl May weer gebruik van eerder verschenen verhalen van zijn hand, te weten:
“Old Firehand” verscheen in 1875 als nummer 2 binnen de verzameltitel “Aus der Mappe eines Vielgereisten” in het tijdschrift “Deutsches Familienblatt. Wochenschrift für Geist und Gemüth zur Unterhaltung für Jedermann”, uitgegeven door H. G. Münchmeyer in Dresden, en wel in het eerste jaargang de nummers 7-17 (oktober tot en met december).
Dit verhaal kreeg in bewerkte versie de titel “Im fernen Westen” en werd in 1879 gepubliceerd in het jeugdboek “Im fernen Westen. Zwei Erzählungen aus dem Indianerleben für die Jugend von Carl May und Fr. C. von Wickede”, uitgegeven door Verlag Franz Neugebauer in Stuttgart. In feite is dit de eerste officiële boekuitgifte met een tekst van Karl May. (Het tweede verhaal is van Friedrich Carl von Wickede en heet “Sagen und Legenden vom Mississippi”.)
Opnieuw bewerkte May de tekst en liet het verhaal onder de titel “Jenseits der Felsengebirge” in 1889 verschijnen, wederom in boekvorm waarvan de titel luidde “Jenseits der Felsengebirge. Zwei Erzählungen aus dem fernen Westen für die Jugend von Carl May und Fr. C. von Wickede”, uitgegeven door Robert Bardtenschlager in Reutlingen die Verlag Franz Neugebauer had overgenomen.
Van de originele versie verscheen in 1885 een herdruk met de titel “Old Firehand. Erzählung von Karl May.” als een gratis bijlage bij de “Rheinische Merkur”, behorend bij het tijdschrift “Im Familienkreise. Zur Unterhaltung, Belehrung und Erheiterung herausgegeben unter Mitwirkung hervorragender Schriftsteller”, uitgegeven door Heinrich Theissing in Keulen, achtste jaargang, nummer 40-52, die echter geheel buiten voorafgaand medeweten van Karl May plaatsvond.
“Der Scout. Reiseerlebniß in Mexico von Karl May”, mogelijk geschreven tussen eind april tot juni 1888, verscheen van december 1888 tot en met augustus 1889 in het katholieke tijdschrift “Deutscher Hausschatz in Wort und Bild”, uitgegeven door Friedrich Pustet in Regensburg, vijftiende jaargang, Heft 4-16, nummer 11-46.
May bewerkte “Der Scout” zodat het vier hoofdstukken (1. Als Detektive, 2. Die Kukluxer, 3. Ueber die Grenze, 4. Durch die Mapimi) van het nieuwe boek kon vormen. Terwijl de ik-figuur in “Der Scout” nog een echte “greenhorn” is die pas in de loop van de handeling Winnetou leert kennen, is hij in dit tweede deel, gelet op zijn voorafgaande wederwaardigheden, reeds een echte westman en bovendien Winnetou’s bloedbroeder.
De volgende twee hoofdstukken (5. Old Firehand, 6. In der “Festung”) zijn gebaseerd op “Im fernen Westen”, maar werd qua verhaallijn ingrijpend gewijzigd. De vrouwelijke hoofdpersoon Ellen, waarop overigens de ik-figuur verliefd wordt (!), veranderde in de knaap Harry.
Het laatste hoofdstuk (7. Der Pedlar) werd speciaal voor dit boek geschreven om de moordenaar Santer opnieuw naar voren te kunnen brengen en daarmee de samenhang met het eerste deel te herstellen.
Vanaf 1905 werd de kortere titel “Winnetou. 2. Band” door Fehsenfeld gebruikt (zie mijn bericht bij
Winnetou, der Rote Gentleman I voor de reden). De geïllustreerde editie met afbeeldingen van Claus Bergen verscheen in 1909 en droeg als titel “Winnetou II”, waarna deze korte versie in gebruik raakte.
De Duitse editie van het Karl May Verlag is een enigszins bewerkte versie van het origineel. Afgezien van de indeling in meer hoofdstukken ontvangt Old Shatterhand hierin al in het eerste hoofdstuk de Henry-buks. Tevens wordt op pag. 11 de naam van Emery Bothwell genoemd met een voetnoot naar beleefde avonturen in Band 10 (KMV) “Sand des Verderbens”, waar de naam Bothwell in het origineel pas op pag. 395 voorkomt. Ook wordt op pag. 16 en 17 van Band 8 (KMV) een geheel nieuw beeld geschetst om aansluiting te maken naar een ander deel uit de serie. Zo staat er: “Ich war von Valparaiso, über die Südseeinseln und China nach Ostindien gekommen …” met in de voetnoot een verwijzing naar de avonturen in Band 11 (KMV), getiteld “Am Stillen Ozean”.
Bij de Nederlandse vertaling in de Karl May pockets, Het Spectrum, is het gehele hoofdstuk 1 van Band 8 (KMV) verplaatst naar het einde van Deel 1 (KM pockets) (zie ook mijn bericht bij
Winnetou, der Rote Gentleman I). Daarna wordt trouw de (bewerkte) versie vertaald, hoewel … Alleen in retrospectief (na 1947) zou je de Duitse tekst in de vorige alinea vertalen in: “Ik was van Valparaiso via de Zuidzee-eilanden en China naar het toenmalige Brits-Indië gereisd …” Immers, pas na de onafhankelijkheid van India en Pakistan in 1947 was er niet langer sprake van Brits-Indië.