Grand Hotel Europa - Ilja Leonard Pfeijffer (2018)

Vanzelfsprekend ben ik wel benieuwd wat dit moet gaan behelzen.

Wellicht dat de 2.5 stemmer een kleine toelichting kan geven.

Zelf erg genoten van Poubelle, gespreid over een tijdsbestek dat ik liever niet nader uit de doeken doe.

Dus om nou weer een lekker vet corpulent boekwerk rond Europa open te slaan ik sta er, vanzelfsprekend, wat huiverig tegenover.

Doe maar gerust even niet zeg maar.

Met Grand Hotel Europa vertelt Pfeiffer het verhaal van zijn ‘gesneuvelde’ liefde met Clio. Hij doet dit vanuit een lokatie in Italie waar hij is neergestreken na het stuklopen van deze relatie. Hij verblijft in Grand Hotel Europa, een vergane gloriehotel dat parallellen vertoont met het echte continent Europa, veel geschiedenis, herinneringen en bewoners die daarin zijn blijven steken. Net als wij Europeanen ons houvast zoeken in onze geschiedenis. Naast de verhaallijn over zijn relatie volgen we tevens het verhaal van migratie. De geaccepteerde migratie naar ons continent van het toerisme dat ons continent inmiddels overspoelt als een sprinkhanenplaag, daarnaast de migratie van de (economische/politiek) vluchteling waarvan we vinden dat deze ons overspoelt! Ook onze eigen ‘reishonger’, goedkope vliegtickets en ons kuddegedrag om allen dezelfde hotspots of in sommige gevallen quasi onontdekte plekken en zg authentieke ervaringen op te doen worden smakelijk beschreven. De destructie van het hotel door een rijke Chinees loopt parallel met de invasie van de nieuwe Chinese toerist die ons continent bezoeken voor de ‘echte’ Europese ervaring. Het is prachtig om te lezen hoe toerisme ervoor zorgt dat het ‘echte’ leven uit onze historische binnensteden wordt gedrukt en hen maakt tot pretparken van de bezoeker.
Naast deze verhaallijnen verweeft Pfeiffer nog een zoektocht naar een verloren Caravaggio à la Dan Brown!
De pil is voor mij een feest van herkenning, Italië, Amsterdam, Venetië, Caravaggio en mijn eigen liefde voor Europa, haar kunst, cultuur en diversiteit! Pfeiffer wist mij te boeien als verteller, filosoof, classicus, (kunst)historicus en weet dit te doen in prachtige krullerige zinnen!
Wat mij betreft een prijswaardig stuk proza!

Erg de moeite waard, een fraai boek, zit knap in elkaar. Pfeiffer weet een en ander op een virtuoze manier op te schrijven en gaat daarbij filosofische/historische en sociologische bespiegelingen niet uit de weg.

Een aantal passages was zeker wel de moeite waard, vooral de scènes die zich afspelen in Grand Hotel Europa vond ik aardig, maar ik vond dit toch vooral gedram van een ouwe zeur. Het punt is na enkele pagina's ook al wel gemaakt, maar dan gaat het door en door en door en dat vond ik vaak toch wel vermoeiend. Dat hele gedoe tussen Ilja en Clio was ook niet te harden (twee ontzettend nare mensen die zich allebei niet kunnen gedragen). Om nog maar te zwijgen van de seksscènes, die ik ronduit lelijk geschreven vond (die als een tang op een varken slaande vergelijkingen, ergerlijk!). Nee, dit was duidelijk niet mijn boek, maar de enkele leuke stukken redden dit boek van een zware onvoldoende.

Ik vond Grand Hotel Europa wel een een vlot geschreven roman waarin ik het "gedram van de oude zeur" juist het meest geslaagd en interessant vond. Het is een schrikbarend toekomstbeeld, Europa als pretpark voor het productieve deel van de wereld, en het is natuurlijk ook een enigszins ongemakkelijke waarheid omdat (bijna) iedereen zich "schuldig maakt" aan toerisme. Ook ik heb een aantal van de in het boek aangehaalde plaatsen bezocht, en ik bezondig me tevens aan het willen ontwijken van andere toeristen als ik fotogenieke plaatsen bezoek (ik probeer indringers dan ook zorgvuldig uit mijn kadrering te weren als ik het spectaculaire uitzicht wil vereeuwigen).

Het deel in het hotel vond ik dan wat minder omdat de metaforen er zo dik bovenop liggen en die symboliek ook nog eens om de zoveel pagina's wordt bevestigd door de personages. Ik was altijd weer blij als het verhaal terug ging naar de soms inderdaad onuitstaanbare -maar ja, temperamentvolle- Clio.

Pfeijffer schrijft goed en er zijn inderdaad de nodige seksscenes maar die kun je volgens mij nooit goed doen. Uit een als kritiek vermomde preutsheid is er zelfs een prijs in het leven geroepen voor de slechtst geschreven seksscene, vind dat maar een suf verschijnsel. Seks is nou eenmaal een onderdeel van het leven.

De auteur slaagde erin om mij door zijn overversierde stijl, zijn snobisme en zelfingenomenheid flink te irriteren, maar dat zal hij wel niet erg vinden.
Los daarvan bewonder ik zijn visie: het conservatieve wereldbeeld, waarbij hij zeer de nadruk legt op de realisaties van de Europese cultuur in het verleden, en die hij stelt tegenover de huidige aftakeling van al wat hij belangrijk vindt, is het mijne niet, maar hij slaagt erin hiervan een zeer consistent beeld te scheppen. Het misprijzen waarmee hij het gedeelte van de mensheid dat niet aan zijn normen beantwoordt, in de grond stampt, is soms gewoon grof. De liefdesgeschiedenis getuigt vooral van een sexistische houding.
Ik vind het moeilijk om zo kort na mijn lezing al een definitief oordeel over het boek te hebben. Het is enerzijds meesterlijk, anderzijds opgeblazen.

Eens met Enola.

Een ambitieuze roman over de teloorgang van Europa. Pfeijffer neemt ons mee naar Grand Hotel Europa, het hotel waar hij zal verblijven na het verlies van de liefde van zijn leven, Clio. Vanuit dit hotel denkt hij terug aan de tijd die hij met haar beleefde, in Genua en vooral in Venetië. Ondertussen voert hij de gasten, de piccolo en de majordomus van het hotel ten tonele. Wat volgt is een lijvig geschreven boek waarin verschillende verhaallijnen uiteengezet worden en een aantal thema’s knap worden uitgewerkt.

Belangrijkste thema is de achteruitgang van Europa, dat het vooral nog van zijn verleden moet hebben. Langzaam nemen andere grootmachten het over en blijft Europa over als tuin, het recreatiegebied van de wereld. Er lijkt geen toekomst te zijn voor Europa. Pfeijffer, die zichzelf opvoert als hoofdpersonage, is in gesprek met één van de hotelgasten en luistert naar de wijze, oude man.

“Tijd bestaat bij de gratie van keuzen. Keuzen bestaan bij de gratie van alternatieven. Alternatieven bestaan bij de gratie van een toekomst. Een toekomst bestaat bij de gratie van een verleden dat vergeten moet worden (…). Maar wanneer het verleden ruiste van baljurken en rinkelde van juwelen en een komen en gaan was van prinsen, gravinnen, ambassadeurs en grootindustriëlen en wanneer de herinnering aan het verleden de droom is van het heden, is toekomst niets anders dan iets wat overvloede nog wordt toegevoegd aan al wat is geweest. Dan verwatert de tijd tot hij zozeer is verdund dat niemand er nog iets mee kan.”

Het hotel staat symbool voor het afbrokkelende Europa. Het komt in handen van een Chinees die zijn eigen indruk heeft van hoe een Europees hotel eruit moet zien. Historische pronkstukken, waardevolle decoratie wordt van de muren gehaald en vervangen door een groot schilderij van de Eiffeltoren. Amerikanen komen langs voor een bliksembezoek.

Een ander thema waarin Pfeijffer wat mij betreft de spijker op zijn kop slaat is het exploderende en vernietigende massatoerisme. De schrijver laat niets heel van de allesverslindende toerist en zijn honger naar oorspronkelijkheid.

“Dan zit je daar in de middle of nowhere off the beaten track te wachten op die onvergetelijke ervaring waarover je thuis of op internet kunt vertellen, maar intussen ben je zelfs met de uitbater van de authentieke plaggenhut zonder wc die je hebt uitgezocht op de site van Airbnb niet verder gekomen dan een gesprekje in gebrekkig Engels over de kennelijk toch niet van tevoren overeengekomen prijs. En de tijd tikt, want je vakantie duurt nog maar zolang ze duurt, en voor je het weet zit je aan boord van je lowbudgetvlucht terug naar huis zonder avontuur dat die naam waardig is. En terwijl je de rust en ledigheid zit te verbijten, blijf je op je hoede. Want stel dat die inboorlingen opeens besluiten om toch een dansje voor je te doen, dan vraag je je natuurlijk onmiddellijk af of dat wel authentiek is, of dat het een dansje betreft dat ze opvoeren voor de toeristen. Je kunt niet achterdochtig genoeg zijn als toerist die geen toerist wil zijn.

Pfeijffer slaat hierbij ook Nederland niet over. Hij mag voor een documentaire op bezoek even terug naar Nederland waar hij Giethoorn, Amsterdam en Almere bezoekt. Hij laat zien dat ook hier het massatoerisme rampzalige gevolgen heeft, vooral voor de toeristische trekpleister zelf.
Daarnaast snijdt de schrijver ook het thema van migratie aan. Hij trekt zelfs vergelijkingen met het toerisme. Opnieuw leunt de hoofdpersoon, Pfeijffer zelf, achterover en laat hij het woord van zijn vriend uit het hotel.

“Migratie valt evenmin tegen te houden. Wie zo denkt, kent de geschiedenis van de mensheid niet. (…) Wie denkt dat hij de huidige migratie uit Afrika kan stoppen, kent de wanhoop van de emigranten niet. Wie bereid is zijn leven op het spel te zetten, laat zich door niets tegenhouden. Dus de vraag of dat een bedreiging vormt, is improductief. Als immigranten blijven komen, is het nuttiger om zo snel mogelijk te beginnen na te denken over de vraag hoe wij die stromen kunnen kanaliseren en op zo’n manier inzetten dat zij ons tot voordeel zijn.”

Hoe kan het ook anders dat dit thema wordt aangesneden. Als continent wordt ons hier een vraag gesteld die de komende jaren alleen maar om meer antwoorden vraagt. Als halve Italiaan kan Pfeijffer hier niet aan voorbij gaan. Zijn stem zou in het debat in eigen land zeer welkom zijn.

“Als Europa islamiseert, zal de islam daar net zoveel van veranderen als Europa. Los van de vraag of dit kan worden tegengehouden, kan het op mondiale schaal hoogstwaarschijnlijk worden beschouwd als vooruitgang.(…) Elk idee van rechtvaardigheid gaat uit van gelijkwaardigheid van mensen. Omdat ethiek universeel en egalitair is, wordt het principe van open grenzen door de ethiek zelf geïmpliceerd. Omdat wij allemaal migranten zijn en niemand van ons kan bogen op een voorgeslacht dat is ontsproten aan de kluiten aarde waarop wij staan mus er geen argument op grond waarvan wij anderen het recht op migratie kunnen ontzeggen. Er is veel voor te zeggen om migratie te beschouwen als een fundamenteel mensenrecht, want zonder het recht op migratie zou iedereen levenslang veroordeeld zijn tot het lot dat hem of haar is toegewezen in de loterij van de geboorteplaatsen, en dat zou met geen enkel rechtvaardigheidsbeginsel in overeenstemming te brengen zijn.”

Het liefdesverhaal met Clio cirkelt mooi om de thema’s heen. Het einde van het boek is evenzeer verrassend als tekenend voor de huidige situatie in de globaliserende, vrije markt wereld. Het laat me achter met de vraag hoe waardevol Europa in de toekomst kan zijn. Europa lijkt op de weg terug. De opkomst van andere wereldeconomieën is evident. Maar ons continent is meer dan een economie. Ja, er is het verleden waar we volgens Pfeijffer zo zwaar op leunen dat er voor de toekomst geen plek meer is. Er zal altijd een toekomst zijn, de toekomst gaat er alleen anders uitzien. Pas als we dat erkennen en accepteren zal er ruimte komen.

Rijk boek, ik denk niet dat we de personages te ernstig moeten nemen. Dat doet de schrijver met zichzelf volgens mij ook niet en als je dat kan zien, wordt het een erg leuk en humoristisch boek om te lezen. Natuurlijk ga je ergeren aan Clio, natuurlijk ga je ongemakkelijk worden van het beeld dat de schrijver ophangt van europa en toerisme maar dat is ook net de bedoeling vermoed ik. Intelligent, gelaagd, boek dat ook wat kunstgeschiedenis meegeeft. Niet elke pagina is even boeiend geschreven, ik moet er wel elke keer weer aan denken wanneer ik zelf de toerist ergens ben.

Grand Hotel Europa is een bewonderenswaardig geschrift waarin de schrijver zijn gedachtegoed verweeft met een epische verhaalvertelling op geheel unieke wijze, door niet alleen diverse themata harmonieus te doen samenkomen, maar vooral een niet onaangename, elegante en plechtige schrijfstijl te hanteren, welke een omvangrijke woordenschat omvat en tegelijkertijd pronkt met een haast vermoeiende overvloed aan immens langgerekte zinnen, die zodanig zijn doordacht en geformuleerd en dermate constant worden gepresenteerd dat de auteur – in tegenstelling tot bovengetekende – niet geheel ten prooi valt aan pretentie, een grotendeels geloofwaardige leefwereld weet te creëren en tevens blijk geeft aan een zeer appetijtelijk gevoel voor humor (het welbewust herhaaldelijk gebruik van de in en rondom Giethoorn onmiskenbare benaming voor een 'botie', bijvoorbeeld, deed me als bewoner van de bijbehorende provincie onwillekeurig glimlachen van herkenning), al weet dit werk – hoewel het slechts het eerste is dat ikzelf uit het oeuvre van de scribent tot me heb weten te nemen – niet meteen de indruk te wekken dat het hier een magnum opus betreft dat nimmer valt te overtreffen, vermits de dikte van het bindwerk deels voortkomt uit een veelvoud aan overbodige, breedvoerige passages met een te beperkt aandeel in het geheel en bij wijlen een tegenvallende clichématigheid de boventoon voert op gebied van drama- en romantiek, waarmee het boek allerminst wordt ontdaan van haar informatieve waarde, maar de combinatie met het fictieve, verhalende aspect ongelukkigerwijs is vervallen tot imperfectie.

Niet echt mijn ding.

Begon allemaal heel aardig. Schrijver gebruikt mooie taal en legt je in trance met zijn zweverige woorden maar helaas werd het voor mij na een tijdje te veel uitleg over onderwerpen als massatoerisme en kunst. De eerste hoofdstukken vond ik dit nog heel goed te doen maar hij blijft gewoon heel het boek doordraven over deze onderwerpen. Bret Easton Ellis spendeert bijvoorbeeld ook maar 1 hoofdstuk aan de werken van Phil Collins en dat vind ik goed genoeg.

De hoofdstukken dat hij dan nieuwe personages leert kennen (en eigenlijk die in het hotel zelf) zijn dan weer beter. Ik vond het boek op zich niet slecht maar na een tijdje voelde het bijna aan als een 'werk' om bepaalde hoofdstukken uit te lezen. 3*

Volledig mee eens RoRo!

Ik moest er even inkomen, maar toen, na een blz of 30 pakte het boek me en liet het me niet meer los.
Er lopen allerlei thema's door elkaar heen, van de oudheid van Europa, massa toerisme, toekomstbeelden, liefdesrelatie, romantische en aflopende, onredelijkheid, ijdelheid, bijzondere ontmoetingen, gebroken relaties, misbruik van een minderjarige, kunst, vluchtelingen, sentimenten en toch is het een logische eenheid, versmolten in een vaak humoristisch geschreven verhaal, waarin zelfspot van onze ijdele schrijvende vriend niet ontbreekt, soms heel ijdel maar ook ontwapenend eerlijk met een intelligente visie over het eeuwenoude continent Europa.

Een dikke pil... Maar één van de kwaliteiten van de schrijver is om het boek middels verhaallijnen en vooruitblikken boeiend te houden. Hoewel er naar mijn gevoel wel wat pagina's waren die enkel als vulling gebruikt werden, en ook komen sommige verhaallijnen er wat gekunsteld bij. Hoezo komen die documentairemakers ineens in beeld? Dat stuk over die martelwerktuigen, leuk, maar wat voegt het nu toe? Dat stuk in Macedonië, tja. Je krijgt een aantal zaken die hij in het echt meemaakt, en dan een plek moeten krijgen in het boek. Thematisch past het wel, maar in het verhaal past het minder.
Maar al met al heb ik me goed vermaakt met het boek, en het smaakt naar meer van Ilja Leonard Pfeiffer

Een boek als Grand Hotel Europa verdient een leeslintje. Het beschrijft op klassieke wijze de moderne samenleving in ons deel van de wereld, rustig de kolkende massa's die elkaar verdringen rond een curiositeit, eenvoudig het ingewikkelde kluwen die migraties - al dan niet tijdelijke - met zich mee brengen.

Prachtige verhaallijnen die telkens weer de rode draad van een mensenleven weergeven: wie een toekomst wil, beroept zich vaak op het verleden. Maar wat als toekomst en verleden schijnbaar haaks op elkaar staan? Deze vraag stelt men zich in Skopje, maar evengoed in het liefdesverhaal en het hotel.

Als Europa sterft, komt de bravoure onmiddellijk aan de oppervlakte en laat haar eeuwig doorleven.

Prachtig meesterwerk, dit boek. 5*

Ik heb het boek zojuist uitgelezen en ik ben echt razend enthousiast. Hoe Pfeiffer verschillende thema's moeiteloos aan elkaar koppelt zonder dat het ook maar enigszins gekunsteld lijkt, ik vind dat een ongekende prestatie.

Omdat het een roman is waarbij op Europees niveau allerlei dwarsverbanden worden gelegd, moest ik aan twee andere grote romans denken: De ontdekking van de hemel van Mulisch en De naam van de roos van Eco. Ook zij weten de Europese geschiedenis, cultuur en identiteit op een wervelende manier aan elkaar te verbinden. Pfeiffer doet dat ook, met twee verschillen:
1. Het boek is vele malen geestiger. Ik heb vaak hardop moeten lachen bij dit boek. Niet in de laatste plaats omdat Pfeiffer zichzelf niet spaart;
2. Het boek heeft iets urgents: de ondergang van Europa. Het is daarmee bijna een (politiek) pamflet: een gemankeerde lofzang op Europa (de EU, zelfs) en een aanval op het flitskapitalisme van China en het Midden-Oosten.

Kortom: Grand Hotel Europa is een leessensatie die mij nog lang zal heugen!

Geweldig boek! Ik moest even wennen aan de enigszins pretentieuze - of erudiete - schrijfstijl, maar had daarna moeite om het boek weg te leggen. Veel passages staan bol van de rake observaties, die prachtig en humoristisch verwoord worden (bv. over het vluchtelingenbeleid, massatoerisme en uitholling van de binnensteden door Airbnb). Op een gegeven moment ging de symboliek van het hotel en de manier waarop de personages deze symboliek vertolken me wel een beetje tegenstaan. De boodschap, was zoals anderen ook al opmerkten, toen wel duidelijk en werd met weinig subtiliteit gebracht. Maar Ilja Leonard Pfeiffer weet zijn verhaal met zoveel interessante bespiegelingen te doorspekken dat het boek eigenlijk geen moment verveelt.

Wanneer Pfeijffer z’n gal spuwt over de teloorgang van Europa en de uitwassen van het massatoerisme, is hij op z’n best. Even cynisch als fatalistisch fileert hij de bijrol die ons continent vandaag speelt op het wereldtoneel, alleen nog relevant als een soort Disneyland voor Aziatische vakantiegangers. Ik parafraseer uiteraard, het boek bevat wat meer nuance.

Zoals steeds duikt de auteur allerlei zijpaadjes in, wat in het geval van Grand Hotel Europa uitdraait op een kluif van 600 pagina’s. En eerlijk, dat is toch wel een beetje te veel van het goede. Zo raakt de zoektocht naar het “vermiste” schilderij van Caravaggio snel afgezaagd. Pfeijffer blijft maar vage kunsthistorische theorieën spuien … Ik hoop dat hij zich geamuseerd heeft met al die research, want als lezer heb je er weinig aan.

Verder valt de auteur af en toe in herhaling. La Superba en Brieven uit Genua zitten nog vers in het geheugen en ik had toch regelmatig een déjà-vu-gevoel. Een voorbeeld: zijn overtuiging dat (massa)migratie per definitie iets positiefs is, voelt ondertussen wat drammerig aan (en is wat mij betreft even kortzichtig als de opvatting dat migratie altijd slecht is).

Maar voor de rest opnieuw een heel erg mooi geschreven avontuur. 3,5*

Mooi boek en rake observaties. Alleen die intieme bed scenes had ik op een of andere manier wat moeite mee.

Dit is zeker geen perfect boek. Die Dan Brown-achtige zoektocht naar de laatste Caravaggio kon me eigenlijk maar matig interesseren, en de liefde tussen de schrijver en Clio vond ik ook zeker niet heel bijzonder. Eigenlijk ging die liefde nooit leven. Ook valt Leonard Pfeijffer nogal eens in de herhaling. En hij wil heel veel vertellen maar niet alles past evengoed in de centrale thematiek. Sommige hoofdstukken over kunst zijn nog wel aardig, maar passen niet echt bij de rest. En sommige metaforen (dat hotel an sich) liggen er dusdanig dik bovenop dat ze ook niet echt werken.

Best wat kritiekpunten op zo'n boek, toch valt dat in de score wel mee. Integendeel zelfs. Want als het boek werkt, dan werkt het ook direct wel zo belachelijk goed dat ik de mindere delen voor lief neem. De verhandelingen over massatoerisme zijn eindeloos boeiend en hoewel herhalend weet Leonard Pfeijffer er toch steeds net een andere nuance aan te geven. Ook de vergelijking tussen migratie en het verhaal van Aeneas is erg sterk. En sowieso het verval van Europa, dat als museum of als tuin voor de wereld haar plaats zal moeten vinden, is bijzonder sterk uitengezet. Op zulke momenten heeft hij me echt helemaal mee. Ook is het schitterend geschreven (behalve de wat platte seksscènes dan) en hoewel de zinnen lang en meanderd en eloquent zijn, is dit toch uiterst leesbaar. En de sterke punten zijn dusdanig sterk dat dit boek echt een dikke voldoende krijgt. 4,0*.

Pfeiijffer is bepaald geen Flaubert, die de schrijver helemaal uit het verhaal probeerde te wissen.
Wel het tegenovergestelde: alomtegenwoordig, met zichzelf als onderwerp en voorwerp. Dat dwingt je om constant die kop van hem voor je te zien, maar dat mag de pret toch niet derven.

Ik lees 'm graag. Eerder te kwistig, morsig met taal dan spaarzaam, maar wat is het prettig om te lezen. Vaak ook ronduit grappig. Dan heb ik het niet eens over de typeringen van de diverse soorten toeristen, want dat vond ik zelfs het enige mindere, magere stukje, dat 'probeersel dat misschien iets voor de krant zou kunnen zijn'. Het is vooral gieren als hij zichzelf op de korrel neemt, wat hij overigens continu doet. Die score wordt nog verdubbeld als hij tegelijkertijd ook zijn lezer, in dit geval mij, voor de spiegel zet. Ik heb werkelijk tranen zitten lachen toen hij zichzelf als jongere wijsneuzerige toerist beschreef, want ik heb me letterlijk aan dezelfde feiten bezondigd:
" In Griekenland ging ik zelfs zover dat ik komboloi kocht, zo'n kralensnoertje dat van oorsprong een soort rozenkrans is, en dat ik er 's avonds op mijn hotelkamer mee oefende tot ik er net zo gedachteloos en infantiel mee kon pielen als de Grieken. En vervolgens ging ik dat ook doen, in het openbaar, dat was het erge. Ik verdwaalde liever dan dat ik mijn vermomming moest opgeven door de plattegrond uit mijn achterzak te halen." Linkse, rechtse, uppercut. KO.

Doorheen heel het boek twee hoofdlijnen: hoe de wereld en dan met name het toerisme aan het doorslaan is en Europa op zijn verleden teert maar verder bitter weinig te beiden heeft. En dan is er natuurlijk zijn grote, gebroken liefde. Allemaal beschreven met een grote dosis humor en ironie. De donderbuien van Clio en hoe hij zichzelf in bochten wringt om die toorn te ontwijken is ook alweer supergrappig en vooral ook heel herkenbaar en raak. Als hij dan toch even iets scherper gaat, om de rugzaktoerist grondig de mantel uit te vegen, bijvoorbeeld, wat spek naar mijn bek is, dan legt hij die woorden in de mond van iemand anders. Handig. Voeg daar nog wat hilarische, gênante en dus ook weer grappige seksscènes aan toe en je komt aan een overrompelend barok meesterwerk. Nee, niet perfect, maar het scheelt niet veel. Want na al die overdaad weet Pfeijffer zijn verhaallijnen mooi te laten landen in een verrassend sereen einde.

Je hoeft niet per se van zijn stijl te houden, maar die heeft hij wel virtuoos in de vingers. Hoed af.

Laat ik voorop stellen dat ik het een lekker door-leesbare roman vind. De lange, goed lopende zinnen vol ronkend, bombastisch taalgebruik kan ik wel hebben. Alleen is het genieten daarvan dan wel een intellectuele bezigheid, en niet iets wat me raakt. Het lijkt een vorm van een (te) perfect gemaakte kunst. Bewust onrealistisch. In de beschrijvende stukken werkt het prima, maar in de dialogen, die ook bol staan van de onnatuurlijk lange zinnen, werkt dit beduidend minder. Sommige beschreven situaties zijn hilarisch, en heel raak neergezet. De erotische scenes vond ik prima neergezet: kort, puntig, prikkelend en op een grappige manier ook wel weer onrealistisch. Maar waar gaat de roman eigenlijk over? Is het een verhaal over begin/midden/einde van een liefdesverhouding? Is het een half verzonnen renaissance-speurtocht a la de Da Vinci Code? Is het een beschrijving van praktisch en ethisch verval en de komst van nog een ergere toekomst? Spotternij over subsidiekunst, over-the-top moderne kunst (Damian Hirst), kunstkopende oliemiljardairs in jurken, massatoerisme? Een boek over het schrijven van een boek over een film? De hoofdpersoon, al dan niet hijzelve, is in het algemeen sympathiek zelfkritisch en spottend beschreven. Maar ik hoef niet minimaal tien keer te lezen welke Gauloises hij rookt (Brunes, zonder filter), met welke aansteker (Solid brass Zippo, glanzend gepoetst….) hij die aansteekt, en welke smeerseltjes en luchtjes hij dagelijks gebruikt. Dat gaat me irriteren, die herhaling. Identificatie met deze persoon is onmogelijk. De andere personages (die in het hotel, de filmmakers) zijn niet veel meer dan bordkartonnen karikaturen. Dat geldt ook wel voor Clio, die af en toe zo irritant is dat je haar een beenbreuk gunt. Dat maakt dat het liefdesverhaal ook niet ontroert. De tirades tegen toeristen (of tegen toerisme) leveren hilarische en vaak herkenbare stukken op, maar dat blijft maar terugkomen, tot vervelens en tot in het onredelijke toe. Uiteindelijk weten we het wel, zeg. De metafoor van het Hotel voor Europa (met zijn verval, zijn eigengereide oude bewoners die het nergens over eens worden, zijn aangespoelde vluchteling, dat ook nog eens overlopen wordt door botte Amerikanen en vooral Chinezen), tja dat zal wel. En dan blijkt de oude eigenaresse die op het einde sterft, ook nog Europa te heten…. Gelukkig vindt hij wel het gezochte schilderij van Caraveggio. In het hotel, natuurlijk. Het eindeloos gegooi (gepoch?) met geografische termen, oude titels, oude kunst, historische feitjes, dat is meer iets voor Wikipedia of Google Maps. Het zijn vaak zinloze opsommingen. Wat echter het meest stoort, zijn de ellenlange amateuristisch theoretiserende uiteenzettingen over van alles en nog wat, dat zijn bijna essays, dat heeft geen enkele toegevoegde waarde voor het verhaal (de verhalen?) in de roman. Met als dieptepunt een ellenlange beschrijving van een tentoonstelling van Hirst in Venetië, waaruit niet eens valt af te leiden of hij er nu iets in ziet of juist niet. Dat ik met verbazing en walging naar alles van Hirst en de zijnen kijk, zal daarbij uiteraard niet helpen. Enfin, drie van de vijf sterren. Op geen enkele manier “een meesterwerk”, toen niet, nu niet, en nooit.
-

Recensie van Grand Hotel Europa (Ilja Leonard Pfeijffer) - ikruikversemosterd:

"Volgens de liefhebbers is Grand Hotel Europa het magnum opus van Ilja Leonard Pfeijffer. In de roman spreekt uitgever Peter Nijssen zelfs van Pfeijffers versie van De Toverberg. In zijn uitvoerige pamflet beschrijft Pfeijffer met krullerige zinnen en een rijk vocabulaire hoe het toerisme het machtige Europa verandert in een spectaculair pretpark waar authenticiteit een verdienmodel is en geschiedenis een openluchtmuseum, bespot hij de industrie die deze vernietigende kracht in stand houdt en vertelt hij gedetailleerd over de seksuele escapades met Clio.

Het heeft wel wat, dit zogenaamde meesterwerk van Pfeijffer. Maar ik was niet eens halverwege toen ik het idee kreeg dat Grand Hotel Europa niet alleen bedoeld is om te ageren tegen het verschijnsel dat “toerisme” heet. Het is ook – en vooral – de grote Pfeijffer-show. Grand Hotel Europa is niet alleen de zucht van de man die de wereld niet meer begrijpt. Het is bovenal de schrijver die zich presenteert als de grote literator, de afgestuurde letterenzetter met veel gevoel voor dramatiek. Hij houdt van grootse gebaren, verzet zich uit alle macht tegen cliché’s en vindt het prachtig om zoveel mogelijk woordregisters open te trekken.

Ik heb daar niets op tegen heb, het etaleren van de schrijfvaardigheden. Maar bij een pil van zo’n zeshonderd pagina’s gaat dat op den duur wel een beetje vermoeien. Grand Hotel Europa is een vermakelijk boek dat soms ook de dieptes verkent, ik zou het niet zo gauw opnieuw lezen."